for TKL [COMPLETED]

_________                     __________
                [   for TKL   ]

           *P.C Malsawmzuala*       

                 
                    Chapter

                          - I -

[Thawnthu mah nise, HIV/AIDS Awarness na atana ka ziah a ni a, chapter țhenkhat boring deuh hlek lai a awm dawn a, in lo hrethiam dawn nia]


"I va'n reh rei thei tak, biakloh hlekin nang chu i reh daih zel a. Min ngai ve lo niang"

"Hm, reh rei vak a mi? Ka buai ve bawk sia, i hriat kha" a ti mai a.

"Umh, reh rei e, nizan daih tawh a nih kha min lo biak, i buai tih chu ka hre thova. Mahse, ka ngai ve țhin tho che a.." ka tih chuan inthiamloh hmel takin a nui hak ringawt a.

Vanneihthlak takin BA ka zawh hlimah DP&AR hnuaiah Office Assistant-in ka lut ve hlauh mai a, kum 2 dawn chu ka thawk ve leh ta reng mai. Ka țhianpa erawh chu MA a zo hlawt a, Ph.D beih leh a duh vangin hnazawn lam pawh a enghelh teh chiam lo. Private High School-ah te inhlawhfa chungin lehkha a zir leh a ni ber mai. An warden te an mumal vak lo nen amah ber chu warden ang te chuan a awm leh ang lawp lawp bawk a.

Inneih lam kan hmanhmawh teh chiamlo. Chutihrual chuan inneih loh erawh kan tum bau lo thung.

Veng ințhenawm maia awm, inhlat vaklo kan nih vang chuan kan chhungte nen pawh kan inhriat pawh vek a, chhungte ațang pawhin harsatna kan nei hran lo. Ka chhungte phei hi chuan an makpa chei deuh roh tawh niberin ka hria.

Chhungkaw khawsak harsa anni hran lova. Tin, kohhran an bel em em bawk. University a a zir laiin kan Bial Zaipawl-ah te pawh a tel ve nghe nghe. A term hnihna tur kha chu 'lehkha zir ngawrh deuh ka duh' tiin a pha ta niin ka hria.

Pawl sawmpakhat kan nih laia inchhar kan ni. School lama intawng pawh chu kan ni chuang lo. Bial KȚP Conference-ah kan inhman ve tak tak hma deuhin kan kal ve a, a hmun pawh kan kohhran Biak in a ni nghe nghe. Chutah chuan inkhawm ban fellowship naah tlar hnunglamah hian kan țhu a, kan hnung chiahah vengdang rawlthar ho an țhu a, an harh bawk sia, mi an chhaih sek a, kan ning bawk si, kan ti let ngam chiah bawk silo.

Thingpui in zawhah zung turin kan chhuak a, kan zungzo zunin bula Partei nen kan ding dun chu ka hmelhriat pawh ni em em lo rawlthar pakhat hi kan lampanin a lo kal phei nalh nalh a. Partei nen chuan an inhria ni chêk ang chu, "Ehe, Thangkanglo i inkhawm ve law, i van fel ve" a lo ti chul a.

A hming Thangkanglova maw!? A va'n țhing reuh tak, a va'n patling hming em em!

"Inhnungah kan țhut reng kha, i induh khawp mai aw.." a ti a.

Rei phei chu sawitur an hrelo nge a hmanhmawh zawk pawh ka hrelo, Partei chu a hrilhru a, a kalsawn zui mai a. Ka ngei chi a ni leh pek, in hrilh ruk kher kha chu.

Chu chu a ni Amah Thangkanglova nen kan intawn hmasak berna chu.

Hall chhunga kan luh hma lawk chuan Partei chuan, "Thangkanglova khan a star che nia aw.." a ti ta mai a. "Naa.. a hmingte kha.." ka tihsak ringawt a. "A hming pangai a ni hleinem, kha te chu School-a kan kohna mai mai lawm" a tih chuan kan penlut ruai tawh. Sawichhunzawm theih pawh a ni lo.

Kan țhutna kan va thlen chuan Thangkanglova pek chuan min lo en uluk kher mai. Ka lai ta tlat pek a nih chu. Kan hnungchiahah an țhu bawk si. Ka awmdan chu a nuam lo.

Ka sam ka huih țha a, ka chawn ka tuai a, ka pawnfen ka sawirem a, hlabu ka pawm a, ka dah leh a. Kut châng ka elh ri vel! Ka dik hlawllo. Ka zak veng veng mai nia mawle.

Eng nge dawhsan lamah chuan an tih ka hre lo reng reng, a chang leh an nui hluah hluah a, ka thlek ngial pawhin ka hmu hleithei lo. Mita hmuh hi thinlungin a hmuhpui loh chuan engmah a lo nilo tawp mai.

Hawi ngam mang silovin ka hnunglam chu ka vengthawng ru tlat lawi a, Partei lah chuan pip e pup e a ti zui mang bawk silova, ka van ngei tak.

Fellowship lah chu a rei hi kan ti khawp a, chuti reng e tilo chuan kan bang mai ang tih ka hlau em em lawi bawk sia. A nuam ka ti a niang.

Fellowship kan han bang chu hawilet chak bawk siin ka hawi let ngam der lova. Kan penchhuah ve meuh chuan kawngkapui an lo hnaih hle tawh a, chubak erawh ka melh zui ngam lem hlei lova.

Kan kal liam tur erawh kha chu ka hawikual ve viau chuan ka hria. Mahse, ka hmuh tum ber erawh ka hmu ta chuang lo.

Lalpartei hi ka va'n ngei tak!

Engmah sawichhunzawm leh duh tawp silo. Thangkanglova pawh khan a ti tak tak lo niang, min bum aniang Partei hian.

A ho e, ngaihtuah zui tawh lovang.

Chutiang chuan karkhat dawn chu a liam ve leh mai. Partei nen pawh kan inhmu ngai bik hlei lova. Thangkanglova pawh ka rilruah a awmzui lutuk lem lo. Mahse, ka ngaihtuah chhuak zeuh zeuh thung.

Pathianniah erawh chuan inkhawm turin min rawn sawm ziah vangin kan inhmu leh tho tho dawn a, engmah ala sawilo cheu chuan engmah a nilo tihna  ni mai. Ka sawi hmasa bik miah lovang.

Inkhawm tur chuan Partei chuan min rawn sawm leh ngei a, lo en vung vung mah ila engmah a sawi phah lem hlei lova. Engemaw tal pawh sawi tur a hre lo emawni le. Nghahhlelh man a va'n awm lo thei tak! Ka kalpui lo tawp dawn mawni le.

"Chawhnu inkhawm banah kan inah lo phei la, thil entir tur che ka nei nia aw" te chu a'n ti ve bawk a. Ka phurna a ti tlahniam zo tawh. Ani thil thar entur ringawta va kal te chu a.

Chawhnu inkhawm banah chuan ka inthlak min nghak tlat mai bawk sia zui loh theih pawh a ni lo. An inlam panin Lalpartei nen chuan kan inzui chhuah leh tak rawl rawl kha.

A nu rawngbawl chu fâwn zet mai hian alo zai hlarh hlarh a, midang an awmlo nge mawni hmuh mai tur an awm lo.

Partei pindan lamah chuan chuan kan lut nghal daih a, a inthlak zawh fel hnu chuan "Engnge min entir tur chu?" ka lo ti vat a.

"Engmah, i lo leng duh silova ka chhuanlam a nih kha" ala ti zui leh ta nghalah! A va'n khir reuh tak e aw..

"Thangkanglova a lo kal dawn a, ka note a rawn hawh dawn" a ti zui zat a.

"Engnge a duh leh lo kal se, 'nge min hrilh kher?"

"I hriat chak ka ring a.." a la nui vawr vawr zui leh ta nghal a.

"Hrechak bawk lo e a, a hming a mak emai" ka ti zui a.

"A hmingte chu kan Sir-in a phuahsak mai mai lawm, Lalmuanpuia nia, Muana an ti țhin. Schoolah chuan Thangkanglova haha" chutia nuih kher chu ava'n țul ber lo tak.

"Min tlawn teh mai nia aw tunlai chu, a duh tak tak che a niang" a tih zawm zat a.

"I lerh emai a, chutiang ngaihzawng sawi sawi suh. Duh leh college kan kal ve hunah kan la nei ve ang chu" ka tihsak a.

"College kal hun lam a ni looo, tun hi a pawimawh zawk" a'n ti fahranah. Inla zei thei bawk sia mawm.

"Parte, hei i țhianpa a lo kal" tiin a nu chuan a rawn au lauh a. "Kal rawh" tihpahin rangdeuhin a tlan chhuak nghal a. Chhuak zui lem lo chuan khumah chuan phar dêr hian ka lo tlu zal a. Eng hla nge mawni ka sa, ka phuah chawp zawk nge maw ni pawh ka hre ta lo.

Ka rinloh tak maiin Thangkanglova nen chuan an rawn inzuilut pek a! Awileh, a va'n mawl thei tak!

A la rawn nui lut zui vawr vawr leh ta nghal a, engtinnge ka awm ang le. Ka mu chu ka tho hluai a, khumah chuan ka vai țhut at a, ni chiahin ka hre bawk silo. Ka'n mu leh dawn a, a dik ber bawk silo. Awmdan tur pawh ka hrethiam lo. Ka awmlo tawp mai dawn mawni le.

Thangkanglova chu Partei lehkhazirna dawhkan bula chair-ah chuan fel hmel fe hian a țhu a, engtinnge a inchei a, engtinnge a sam a tihdan chu hmu reng siin ka hre derlo nia mawle!

Lalpartei han mawldan hi aw..Min la tlanchhuahsan daih zui leh ta nghal a,  engtinnge maw awmse min tih le. Khi Thangkanglova khi a nui vur vur leh nghal min nuih a ni hrim hrim ang. A! Lalpartei han ât zia hi chu aw..

"Seni Government-ah tiraw i kal khah?" A la rawn ti zui.

"Umh..aw, government-ah" chu zawng chu ni mai.

"Assignment vel hi i ning ve em?"

"A! Keini chu kan nei ngai vaklo. Class test kan nei nasa a, assignment hi chu kan nei vaklo" ka va'n chhang țha tak em!

"Keini chu kan test tho bawk sia, assignment kan nei reng bawk sia, a ninawm lutuk"

"Lehkhazir țhat a awl zawk daih ang chu" ka ti mai a, chhunzawm ngaihna pawh ka hrechuang lo. Partei lo lut hlauh chu ka lawm hle mai. Mahse, ka melh kawk tho!

"A text book chu a lo hawnbik lova, note ațang hian en mil mai rawh a hriattheih tho ka ring" tiin a rawn be zui mawlh mawlh a. Ka awm ve tih reng hrelo ang mai chuan.

"Nia a theih mai ang. In la tam a mi?"

"Tam vak love, phekthum vel bak a ni lovang. Mahse text book-ah kha chuan a darh deuh dawn a, keu nasat deuh chu a ngai mai thei"

Duhaiin Partei hian a din hnaih mah mah.

"Kan keu kan keu anga nimai alawm, ka phei nghal mai dawn sin. Hetah ka lo kal dawn tih ka chhungte pawh ka hrilh miah lova" a ti zui a.

"Hmanhmawh thlak vak a mi? Hei kartluana i sawinu pawh a awm ve reng hi, hmuh ve leh a tlanchhiat leh daih tum te chu" a'n ti zui pekah! Lalpartei em em țhin hi chu aw... Keimah min be hauh silo chu ka lo lai ve em em ringawt a, ka zak ru chem chem.

"I ho e a" tih pah chuan a nui deuhin ka hria, a hmel ka han en ngam chiah lova.

"Seni hi thlah phawt ila, chuan i duh leh i haw tlang anga ni mai lawm" Pardangnali bawk a rem hre leh pek! Mahse, a zahthlak duh awm e..

Tichuan kan pathum chuan kan inlam pan chuan kan inzui chhuak ta kha a nia. Sawitur avang ka va han ti tehlul! Ka kawr hak te chu ka pawt ka pawt ringawt mai a ni. Ka inchhuih khut ang tih mawlh ka hlau!

Thangkanglova lah chuan min be mang bawk silova, min be zak ve tho emawni le. Keilah chuan biak dan tur ka hre der bawk silova. Kan in lah chu a hnai tual tual mai bawk si.

Kan thleng takngial dawn..

Partei lah chu a neitu ber niawm fahranin a titi tui nasa mai bawk si. Engtinnge maw sawitur te hi a hriat bik zawh zai ni le. La zawt ve ila a țha ang.

Kan inah chuan an rawn lut ve zawk a, chu pawh Partei remhriatna bawk. 'Tui in lawk ang' a ti tlat a! Kawngka bula chair kan hunah chuan Thangkanglova chu a țhu hman awrh chauh tihah Partei chuan a chhuahpui zui leh mai a. Kawngka biang ngheng meuhvin ka'n thlir liam kha.

 A nuam veng veng mai.

Ka u khan min bia nge belo pawh ka hrelo. Ka pindan lamah chuan ka tlan chhova, khumah chuan thawhuai chungin ka han bawk nui ver ver a. Bedsheet te chu ka'n țham vak ringawtah! A nuam e mai ka awmdan hi. Ka duh ta riau mai ka ti, TK Lova kha.

Inhnuaiah ka chhuk leh a, tihtur phei chu ka hre lem hlei lova, tui ka ina ka chho leh ringawt lawi a. Zan inkhawm ka chak tawh emai. Partei'n engemaw min hrilh ngei ka ring tlat. Chaw pawh ei vat vat ania ka duh. Nge, Partei chu ka va sawm zawk dawn emawni hial le.

Khatia engmah sawi lova a awm tawp khan a va'n duh awm tak e aw. A țhutna chair-ah te chuan ka țhu leh velah!

Awi.. Lalpartei lo kal har em em zia hi aw.. Chaweikhamah thleng ka seng a, ka sil zo vek a, ka intifai a, ka insiam a.. Dar a ri țep tawh. A va han muang dêr dûr ber mai.

Kalsan chi bawk siloh!

Dar rik ațanga minute 10 pelhah a lo thleng chauh a nih chu! A ze ngai bawkin a la nui vawr vawr zui leh ta nghal a. Ka lo tumkhum hman lo chauh a ni.

A rawn thleng ta cheng a a hmanhmawh hmawhah te chuan ala țang zui ta lai a. Engngemaw a sawi ka beisei a ni. A chawn sek a sekin ka hmaah chuan a kal tak tawrh tawrh a.

"Ih maw, vawiin mi kha 'yes' a ti ka ti mai nia" lehhawi meuh chuan a rawn ti hlawl a. "Eng chu maw?" ka'n ti tak na chu lawmin ka nui ru ver ver tih reng a hre awm tawp silo.

"Aw, Muana kha.."

"Tunge Muana chu?"

"Van mak e aw..Thangkanglova kha mawle.."

"Chu chu engatinge?"

"I chhah ve bawk siah! 'Seni'n a duh ve che' ka ti tihna a nih chu, em em lutuk a che" a ti erh reuh a.

"Ka duh a mi ngawt a, nge chutiang te a ilo tih ve ngawt?"

"I duh, i duh, vawiin pawh i laih em kha a.. Ka hrevek, nangma thu hian ngaihzawng pawh i nei lovang, buaipui vek i ngai nih hi"

"Em em a che a, ngaihzawng neih te chu a hmanhmawh thlak loh e lawm,  college kal hunah ka tih kha"

"A! Chhuanlam dang i nei leh thovang, tikhan inngaizawng mai mai rawh u" a tih tak tlat si-ah chuan Thangkanglova nen chuan kan han inngaizawng chho ve ta kha a nia. A hlimawm ka ti.

Zirlai mai kan la nih vang chuan len phei chu a rawn leng ngai lo. Inhmuhna hun tehvak pawh kan neilo. Pathianni-ah hian Partei te in velah engtin tin emawni kan inhmu a, chu zawng chu a ni mai. A fal phei chuan kan awm ngailo hrim hrim tawp.

Mahse, ka mutdawn apiang hian 'min kuah se' tih ka ngaihtuah ziah! A kuah ka chak..

Higher Games kan neih țum kha a nuam asin aw.. Karkhat chhung kha nitin kan inhmu a, kan awmho thei a. Ka hlimber kar a ni hialin ka ring.

Hmun hrang hrangah intihsiakna kalpui nimahse hmunkhatah kan awmho leh țham țhin a, kan kalsawn mang lo chu a ni e.

Volley Ball-ah an School aiawhin a tel ve a, en ava'n nuam thei tak! Mahse, an school ho an over thei lutuk a, Thangkanglo, Thangkanglo.. an lo ti vak vak zel a, ka rilru a lo na deuh țhin.

Vawikhat chu chiangzet mai hian a bawk thlawp a, keilah inring hman heklo ka lo țe chiam ringawt a, ka bula miho chuan min enduh teh asin le. Ka inthiam lo ve det.

An inthlakfel hnu chuan kan bulah bawk anlo chho leh a, kekawrbul nen bâl deuh nuau chuan ka bulah chuan a lo țhu a, tui a in khawlh khawlh lai chuan a khup pilh ațanga thi lo chhuak ser ser chu ka hmu a, ka insum hman lo. Ka romol chuan ka lo hruksak zauh pek a! A nui ver ver mai. Engnge, ka khawngaih a ni ve mai a lawm tiraw.

Chu romol erawh chu ka hmang zui ta lo. Thildang vang pawh nilovin ka lukham hnuaia ka dahțhat vang zawk a nia. Mutdawn apiangin ka en ziah! Chuan a mawza bal tawk, inkhelhnaa a bun pawh ka suk sak bawk! Chu pawh ka pe let lo. Mawza thar ka leisak daih, ka neih zawng zawng ka hmangzo țep lehnghal. Mahse, a mawza ka neih theih phah a, pawi pawh ka ti chuanglo.

Tlai banah School naupang inzui haw duah duah karah chuan inhnaih lutuk ngam silo, chak ve deuh si hian kan haw dun țhin. Field chhaka Pitar dawrte ami vur kan leihaw dun ziah. A vur eina a hmui a ti sen nuau zel a! Kan nui nasa thei. "Ka ei thiam ve lo" a tia vawikhat pawh min eiban tawp.

Nikhat chu Tiffin ka pai theihnghilh pek a, thil eina tur hnaivai mai a awm bawk silo. A tiffin chu min pe a, ka duhbiklo ka ti bawk si. Midang eizawh hnu vekah pawh chuan kan la inhnawn dun lauh lauh a.

"A nih leh kan pahnihin ei ang" a ti pek a! Ka chak deuh bawk sia, ka zak bawk sia. Bakah midangin an eizo vek tawh a, kan pahniha kan eidun chuan min chhaih vak ka hlau bawk si.

Mi inkhel en an au dur dur laiin Pavillion hnuaiah kan zuk eidun ve ngei kha... A nuam bawk, zahthlak duh bawk. Ka eitam lo nasa, engnge kan hmeh pawh kha ka hre mumal lo. Kan eizawhin tui ka ințeuh a, ka puar ve thovin ka hria.

Chuan..chuan ih sintex phenah min fawp a!!

A tiffin a lak laiin lehlam hawiin ka lo ding ngawi hle hle a. Ka hit chem chemin ka hria, khawvel hi a va mawi ve le.

Ka zun a chhuak viau nain min zunpui  tur paw'n ka sawm ngam tawh lo, ka zah. Bakah, engtin emaw ni min tih leh ka hlau deuh.. Ka hmu ngam tawh lovang tih ka hlau.

Partei te bula kan kir leh hnuah Partei chu ka sawm a, min zunpui ringawt alawm le. "In rawn thlen hlim khan i sen vek" min la ti zui leh ta nghal a, a zahthlak deuh chem chemin ka hria.

A tawp kharni-ah chuan Volley Ball Final an School leh kan School neihtur a nia, ințhutpawlh an phal bawk silova, Partei bula awm ka chak si. Kha zirtirtupa chalkawlh deuh kha ka van ngei tak e aw..

Kan school ho bulah chuan tuivaklo hian ka țhu ve ta ran kha a nia, hmuhchak ber mahnise ka en tuilo zo vek.

Kan school chu aw chaklo se ka van ti tak! Point an hmusang zawk zel bawk si.

An school ho chu an va'n mawl tak, 'TKL, TKL' an ti leh țhup țhup tawh, ka hrethiam ve reng sia. An ngeiawm ka ti e mai. An tihdik chhunah lah chuan an pawrthei em em mai leh nghal a.

An chaklo ta nge nge e. Ka khawngaih hnup hnup mange aw ka bawih tuaiterek sawhbawla khu..A chhuak zawi hnup hnup asin.

Ka awmlai khera chakloh chu a duh lo viau ngei ang le. Mahse, a che țha ber tho tho ka ti. Ve tlat a.

Haw kawngah erawh chuan kan hlim haw leh viau thove.

Sport a zo chu a ni ta der mai si a, a khawhar thlak dawn e, kan inhmukhat tawh dawn si. School khatah te tal kaldun ila țha tur nia.

Zankhat chu a langthut pek a, inkhelh mawza, seizet mai, a engțial ngei mai chu mutnaah ka'n bun teh reng a nih kha. Min hmu awm se chuan an nuih a za viauin ka ring. Mahse, ka lungawipui ve em asin. A nuam ka ti veng veng alawm. Lukham hnuaia mi nen phei chuan...

Sport zawh hnuah pawh hun a liam leh fe tawh, vawikhat chu ka school bang hi kalkawngah min lo nghak pek a! Kan hawkawng a in ang ngai bawk silova chutia kalkawngah ka hmu nawlh chu mak ka ti viau. Thil engemaw tih kawi a nei a nih ka ring ber a. Min hmuh chuan a lo khi sak a.

"Ka lo nghak tawp che a, a pawi em?" A lo ti nih chu. "Hm..ngati nge?" ka ti let he haw a.

"Ka ngai tawh che a, kan inhmulo rei tawh bawk sia" a ti zui a. Ka nui ringawt, ka lawm ru veng veng thung. 'Keipaw'n ka ngai che alawm' tih mai ka duh. Mahse, ka ngam teuh silo.

Muangchangin kan haw dun a, eng em em phei chu kan sawi lo. Mahse, a nuam ka va ti si em! A bulah hi chuan ka thla a ngam siah a sin, a hahdam.

Chumi ni ațang chuan kan hawdun ta fova, min lo nghah loh chuan ka mood a off vek zel. 'A tukah ka be lovang' ka ti ve ziah a, mahse, ka thei leh ngai lem hlei lova.  A nuam ti ti-ah ka țang leh zel tho bawk sia. Ka tihtauh san hleithei meuh lo chu a ni e.

Chutiang chuan kan school kal chhung zawng chu hun kan hmang a ni ta ber mai. Han infawh zauh zauh te chu kan nei ve, mahse ka chungah rilru sual a pu ngai hauh lo chu ka lawm viau. Duh a tum hrim hrim chuan thilsual tihna hun chu inzui ve reng ta chuan kan ngah viau. Mahse, chutiang lam hawi chuan chet a la ngai lo. Amah chuan awmkhawloh a hlau viau zawk niberin ka hria.

College chu hmunkhatah kan kal dun ta, hmunkhata kaldun e tilo chuan kan inzui tam phah lem lo. Hawlam hi chuan a remchuan kan hawdun ziah a, mi mit tikham khawp chuan kan khawsa hranloin ka hria.

Kohhran lamah pawh kan inhmang ve țan a, hming an lam pawhin 'Nula' tih zingah kan inrawlh ve țan ta chu a nia, mi te angin inhmang lutuk theilo mah ila boruak dang han tawn chu keini angrual tan chuan a nuam viau mai.

Thangkanglova pawh kartawp lama rawn len zauh zauh a ching ve țan. An lo len hmasak ber phei chuan a țhianpa nen an nia, ka zah zia kha aw. Pindan lama awmsan daih mai ka van duhtak. Ka chhungten min fiam dawn chiang lutuk chu ka lo ngaihtuah buai lawk.

Thingpui lumsak nachang pawh ka lo hrelova, ka pa uang pekin a lo lum a, a rawn la sem thlap zui! Hui ham.. ka hahzia kha aw..

Ka nu chhuat nawt ngai reng reng tawh lovin chhuat a lo nawt chiam bawk. Hrehawm an tih ka hlau si. Han sawifiah vak ngaihna ka hre bawk silo. Ka u mutur te khan min la rawn hrilhru hram nia! An va'n nghal tak ka chhungte hi!!

An hawhnuah a hming min zawt a, 'Thangkanglova' ka ti nulh pek a! "Ah..Muana zawk, Thangkanglova chu an koh fiamna mai mai" ka'n ti leh taknain an nui țiah țiah tawh. Ka siamțha zo dawnlo  nih hmel viau.

A tuka ka insawifiah nasat si zia kha. Amah pawh a nui tawp.

A vawihnihna erawh chu amahin a rawn kal a, thildanglam a thleng ta lo. Pangai takin ka chhungte paw'n an lo chhawnchhaih ve ta. Mahse, pawi ta ber chu ka pain 'Thangkanglo' ti a a koh ta tlat pek chu a ni. A éi lo hreh si. A khawngaihthlak reuh lutuk. Ka pa lah chuan ka'n hrilh ngial pawhin engah tehvak a ngai duh bawk silo. An in 'Thangkanglova' kumtluan dawn ta a nih hi.

Hrehawm chu a tibiklo chuan ka hria, zep nak emaw ka chhungte hi an zau ve viau, a hrehawmna khawp chuan an tih bikloh kha maw.

College nunphung te kha chu  nuam ve alawm. Mahse, sawithui teh chiam pawh ka tum hran lo.

Sawitak angin College kan zawhfel zawtah Assistant khan ka lut ta mai kha a nia, a vanneihthlak angreng viau mai. Chutih meklaiin ka țhianpa ve thung chu MA a zir zawm leh a, zan lamah bak chuan kan inhmu mumal thei meuh lo.

Geography ber kher a la bawk si, assignment pawh a la ngah tluang zel e. Zanah pawh karhnih chuang mahte rawn len hman loh te pawh a nei. Mahse, amah ka hriatchian em vangin ngaihloh lamah ka ngai ngai lem lo. Han pangchan leh vui changte chu awm ve bawk mahse ka hrethiam viau.

A chang leh a practical tihna tur chart paper te min chah a, tlaiban pah te chuan kan han inleisak ang lawp lawp a, thimhmulah anni an rawn thleng ve chauh țhin sia, thil han leikawina hun an nei tehchiam țhin silo.

Leitur min chah hi chuan ka lawm zawk mah, a chhan chu kan inhmu hnai dawn tihna a ni ve a. Chhuanlam ka siam buai ngailo, ka leilo phallo mah zawk.

Bial Zaipawlah te an la ruat zui leh ta nghal! Ala naupang bawk sia, duhai chuan an chhawr hma deuh chuan ka hria, mahse amah alo inhmang ve bawk sia. A phu ve tho e tihsak tawh mai ang. A hun erawh ka chang tlem tak zet.

4th Semester an zawh dawn ruaiah nita in ka hria a pa ten bike an leisak kha. Hun pawh a hmang zai ve thei ta deuh.

Zan hunawl deuhah pawh mi a rawn tlawh ve zung zung theih phah a, a bike nei chu a lawmber ka ni hial awm asin mawle.

Zankhat a lo leng chu ka pa nen kan Istiri nungthei lo chu chawei dawhkan kil meuhvin an siam dun pek a, thiam an intih ang he hu chuan an siam țha hleithei chuang bawk silova. An tlawmngai ve laklawh bawk si. An ti ti dun lah chu țhiandun ti ti ang hlauh hi an ni. An ti ti tui thei a nia. A lenchhan ber pawh hian ka kawm hman meuh lo fo țhin.

"Vawiinah tlangval pakhatin a bike ațangin nula a thlauh a, kan hma takah mawngsawh chawrhin a rawn țhu a, a kekawr kap a sawh țet zui bawk sia.." ka pa chuan a'n ti zet a, an han nui dun leh rih a. A tlangval zawk lah chuan "Chu kaitho lovin a kekawr kap țet ringawt chu i buaipui tihna nimaw" an ti zui a.

An bula thingpui ka dah pawh chu an ngaihsak lo, an hlim dun ve em em ringawt mai a ni.

"Keini pawh nimin khan kan rawn hawlamah bike alo chesual a, a hmeichhe phurh kha a lu ațangin thi a pût reng bawk sia, ka romol in ka hupsak a, a tlang zel bawk sia, ka tawnzau ka phelh a, ka tuamsak ringawt alawm" TKL chuan a ti a.

Ka pa lah chuan a lo ngaih thutak sak lo na sa. "Hnute langțhuahin chu nula hmaah i inphelh mai a ni maw!?" a lo tihsak duh chauh a, pakhat lah tlawm duh lo, "Nangpawh kekawr kapțet ringawt i bih ve tho lawm patlingpui si" a'n tizui ve zat a.

Chutiang hlir chuan zuk inkawm thei a mawle. A lo lên tawh chuan "Thangkanglo.." tih a ri reng mai ni.

MA a zo fel a, hna te a zawng ve tawh ang chu tihnaklaiin Ph.D tih law law ka duh a la ti zui a. 'Hna hmuh ve tingtang chuan ka ngaihsak thei lo palh ang' a ti tlat bawk sia, ka sawisel lem lo.

'Chhungte tihbuai reng chu a inthlahrunawm' tiin Private High School-ah a thawk a, thlahnih pawh a kal hma chuan an warden a ban vangin warden ang te chuan an awm leh ren rawn a, a hma ang bawkin kan inhmu khãt leh ta pharh mai. Ka ning lek lek țhin chu  ni e.

Tukkhat chu Office ka thleng hlawt tihah hian min rawn phone a, "Nizan ațang khan ka awm a nuam lo, tlaiah min lo tlawh haw la" a rawn ti a. Ani meuhin chutia 'ka nuam samlo' a tih chuan a nuamlo ve tak tak  nih ka ring. A damloh ngai pawh ka hre hau silova.

Ban hun hma deuh chuan ka chhuak a, an school lam pan chuan ka kal ta a...



                      Chapter

                          - II -


An school awmna a sawi lah chu ka'n hai hram pek a!

Taxi-in kan tlanpel thla vuk vuk a, nitheia ka hriattak loh vangin ka'n be leh a, kan tlan thlaknaah bawk chuan kan let chho leh ta kha a nia. A va'n ho mai mai tak e aw.

An school compound ka han lut chu School an lo bang tawh nen a lo reh deuh țhiap a, khawi building nge pan maitur hrelova ka awm lai chuan ka hnunglam ațang hian mipakhat hian "Engnge i duh?" a rawn ti pek a, min va han ti phu nasa tak!

"Eh..ih, Sir Muante ka hmu duh a, Warden kha.."

"Sir Muantea hi  'ka va in entir ange' a tia, a lo haw tawh angem aw, lo kal rawh ka lo kawhhmuh ang che" tiin kawtzawl lamah chuan a lut phei nghal a.

Zawl hmawrkinah chuan kan ding dun a, "Hemi hnuai berah hian a nia, pindan pahnih a awm anga, a piah zawkah khan" tiin kan hmalawka building chu a kawk a.

"Awle ka lawm lutuk e" tih leh stepa penthlak chu ka rual nghal mai a.

A sawi ang ngei chuan building hnuaiberah chuan pindan pahnih chu a lo awm ngei a, a piah zawk kawngkhar chu ka va kik ta kauh kauh a.

Chhangtu ka nei lo.

Ka'n kik nawn leh pawh chuan a la rehțhiap tho mai. Kawngkhar chu a inkalh loh vang chuan ka hawnglui ta thova.

Pindan lian a ni lo. Luh mai chuan engkim a lang nghal vek. Khuma rizaia inkhuh hlûn mai chuan ka rilru a ti hnualrawih hialin ka hria.

Tawikhaw muanglo chuan khum lam chu ka pan nghal ruak a, a mut chu a lo muhil chiah lo. Mahse, a khawsik a lo tlun nasa mai hi a lo ni a.

"Ka khua rawn sik leh a, a reh țep ang" a ti sap a. A maimitchhing zui leh mai a.

"Engnge ka lo tih ang, tihtur a awm em?"

"Aih, tikhan ka bula i awm khan a tawk, min ngaihtuah suh. Nachhawknain min chhawk țep ang" a ti leh mai a.

Chutia damlova bawihsawmtu pawh neilova a awm chu ka ngaithiam lo viau mai a. 'I chhungte i hrilh em?' ka tih lah chuan 'aih' a ti mai bawk si. Tlawm leh zah pawh dawnlo chuan a phone chu ka laksak a, a nu chu ka va hrilh ta ngawt mai kha a nia.

A nu lah fate ngaihtuah chi a ni bawk sia, an rawn lang harlo turah ngai ang.

Amah lah chuan a'n duhlo khawp leh nghal a. Mahse, tihdan dang a awmlo. Keiin ka awmpui reng thei dawn silova. Duhthlan tur dang nei bik hek lovi, ka ngaihtuah ve tho bawk sia.

Minute 10 hnu vel awmah chuan a khawsik pawh a reh ta a niang, a rizai sin te chu ka hlim țhensak a, a thlan tla bawrh bawrh mai te chu ka hruksak nghal a, a chau a niang a meng dul raih mai.

"Ka chhungte i hrilh kher a, a țullo sin mawle" a ti a.

"Hm..Hetia awm ringawt te chu a diklo lawm, engtik ațangin nge i khuasik?"

"Niminpiah ațang khan niin ka hria, a nasa lova a tir kha chuan, khawsik ser ser ringawt kha nia"

"Tinge nizan kan inbiak pawh khan i sawi loh a chutiang te chu?" ka lo ti a.

"A, nasa a ni chuanglova, a reh mai ka ring deuh mawle."

"Natna thil te chu ngaihzam ngawt zel tur a ni hleinem, vawiinah i in entir a mi?"

"Umh..entir e"

"Engtinnge an lo tih che?"

"Damdawi min chawh a, chuan Malaria te nihtakin an tia thisen min test tir bawk a, naktukah result a chhuak ang"

"Țhat chu, damdawite i ei chuan a zia ve leh mai ang" ka ti a.

"Nia, ka khuasik loh hi chuan natna dang ka nei hran lo mawle. Min ngaihtuah lo la" tih pah chuan ka tukkhumah chuan a rawn chelh a.

Ka lo țang fahran chu a run deuh a niang, ner nang chung chuan min hnukhnaia a, zei fahran lo chuan kan in 'muah' ve leh pek kha. Chuan reingial kan inkuah vawng vawng bawk. Ka ngaih tlukzetin amah pawhin min ngai asin.

Hnai set sawtah kan in en a, kan in nuih ver ver a.

"Awm țha ang, i chhungte an lo thleng dawn tawh ang" ka tih chuan min hnial lem hlei lova. Reingial chu min kuaidak leh hram pek a! Thaw a chham hman țep alawm le.

A khum bul stool a damdawi let rum mai chu remfelin thuawih hmel fe chuan ka țhu a, khumah chuan ka ke ka hlang hram pek a, ani lah chuan sawisel tange pawh ti chuanglo chuan a lo hmet tak niap niap a.

A chhungte lah chu an rawn lang mai lem hlei lova, khua a tlai mai dawn asin mawle.

"Bang mai la i hna hi, i rim lutuk  niang" ka tih chuan min melh ran a.

"Chhungte tihbuai reng pawh a inthlahrunawm alawm, hei leh chen hi min enkawl tawh a, tunah chuan mahni kan in enkawl ve thei tawh a, a zawng zawngah chuan kan theilo a ni maithei a, mahse, a zualpui tal hi chu kan intum ve ang chu" a ti mai a.

"Innei ila, ka bulah i zir anga ni mai lawm lawm"  ka tih chuan a nuih a za fahran lo.

"Hawi ngaihna awm nang" a ti duh chauh. A sawi awmzia tak pawh ka man chiahlo. Ka châwm a duhlo niang.

Step a penthawm lo ri thlak thlak chu a chhungte an nih tawh ngei ka ring. Rin ang ngeiin a nu chu alo daklut heu mai a. A hnungah a pa.

"Engtin maw i awm a?" a rawn tilut nghal bawrh bawrh a, a khawsik leh a nawmloh dan te chu muangchang chuan a hrilh a.

"Nangchu i mak thei e, engmah i sawi duh ngai lova, Seni'n lo sawilo phei se chuan tikhan ilo awm reng dawn tihna nia. I pa hi i chhun leh lutuk a, ngawih hun pawh hi in hre lo" a ti zui bawrh bawrh a. A pa lah chu kilkhatah ngawirengin a lo ding a.

"Engtinnge nge niang, inlamah hawphei phawt chu a țha ang a, in Principal te i hrilh tawh em?" a pa chuan a lo ti a.

"Hrilh nang, phei kher pawh a ngai dawn mawni le, ka țha ve leh mai ang" a ti a.

"Phei e, helaia enkawl phak lova awm reng kha a fello. In Principal chu ka han hmu ange" tiin a chhuak zui leh mai a.

Zanriah ei hun a pel fel dawn tawh ang tihah chuan a pindan chu kan chhuahsan thei ta hram a.

Eng em a ti tawhlo turah ngai ang.

Mutdawnah pawh pangai takin kan inbiak kha mawle. Khawsik vel pawh a neilo a ni awm e.

A tukah pawh chuan ngaihtuahawm a ni hranlo bawk a tiin hnalamah ka kalsan daih a, anni pawh result lam turin Damdawiin lamah a nu nen an kal chhuak ve thovin ka hria.

Chawhnu herah pawh chuan a la reh veng veng mai a. Eng em an ti ta lo a niang. Keilah chuan han ngaihven ta nge pawh chu ka ti bik hlei lova.

Tlai bana ka tlawh haw pawh chuan a ngaihtuahawm hran loh. Khawsik ser ser chu a lo nei deuh chauh a, a bak han zualkai zawng emaw engmah a awm hran lo.

Mahse, hun a liam ve zel hnuah pawh hma a sawnna hmuh tur a awm teh chiamlo chu a mak viau.

Thil a eițha tho bawk sia, amah lah chu a tla deuh kêk lawi a. A khawsik lah a reh hleithei bawk silo. Zan muttheihloh a ching sawt viau mai bawk si.

Damdawiin, Doctor Specialist thlengin an pan zing viau engnge a natna fak han hmuhchhuah a awmtheih siloh vang chuan a manganthlak viau mai a. Ruahmanna siam thiam pawh a har viau a ni. Amah lah chu a kuate a țha lo chho rawl nen, Mu bet tlawk tlawk chu nilo mah se enkawl râwt a ngai a ni ta ber mai.

Hnalam buai nen a inmil lo viau. Bakah inkhata awm lo, inngaizawng mai kan ni bawk si. Mawihawih zawnna lama mualpho hlauhawm ngaihtuah ngai bawk nen duh ang pawh chuan ka lang țha ngamlo a chha chu a ni e.

A chang leh țha chhuak mai tur ang te hian karkhat dawn te hi pangai takin a awm a, kan han lawm viau laiin a hnu lawkah a ngai ang bawk chuan a awm leh ta țhin a. Amah lah a thû thet mai bawk sia, hmuh ava hahdam lo țhin tak em aw.

Pathianni chawhnu a ni a, Bial Inkhawmpui kan neih lai a ni bawk. Kan usher a, chawhnu lam erawh chu chhuanlam siamin ka pha zui kha a nia. Hna kalloh ni leh remchang, damlo ka awmhman ve ni-ah ka ngai mai.

Ka va thlengphei chu an chhungkhatho an lo awm ve țiai bawk sia, rinai tak chuan ka va lai phian a, anni lah chuan 'i va fel ve' tiin min lo chibai sap sap hlawm lehnghal vei nen. Inlak 'confi' ve tawh mahnaklaiin kan zakzum țha leh a ni ber alawm le.

Rinai tak chuan a lo țha a, a pindan lamah pawh awmlovin chawei dawhkan țhuthual zingah chuan a lo tel ve a. A cher riam mai. Ka rilru tinuam chiah lo.

Reipawh an bula ka țhut hma chuan 'a uap emai inchungah chho ila' a ti a. An inchungzawlah chuan kan chho dun a.

A nu pangpar khawi chi hrang hrang te chu vul chêk chûk mai mahse ka bula mi vul ve lo chuan ka rilru a la zawk viau a ni.

Țhutthlengsei thên thei an dahah chuan kan țhu dun a, a mizia a dang riauvin ka hria, a natna hian a ti hnual ve deuh a ni ngeiin ka ring.

Eng engemawni sawi chuan kan ti ti nual a, an school chanchin te, kan hnq chungchang te, kohhran chungchang thlengin, kan sawi zau dun viau mai.

"Sen.." tiin ka hming lam meuh chuan mi han koh a, a lam ka melh zetnain amah lah chuan min en chu sawiloh kan venglam a lo thlir veng veng thung a.

"Engnge nia?" Ka ti zui ve mai a.

"Thil sawi nuam lo tak hrilh che ka duh a..." nghakhlel viau mah ila amah ber chuan a sawi zui mai bawk silo.

"Sawi la.."

"Mahse, ka huphurh em a ni.." Țhutthleng tlang ngheng chuan a maimaitchhing vang vang a.

"Eng chung chang nge ni hrim hrim a?"

"Kan pahnih chungchang hi a nia.."

"Maw.. engnge sawidun tur awm a?"

"Ka dinhmun chu heti hi a nia, i hmuh ang hi..Hetia kan inkawp reng hi a țha ber lovin ka hria"

"Engmaw.. Engnge awmzia chu chu?"

"Hetia kan inkawp reng hi itan a hrehawm mai mai a ni. I nun a zalen lova, hlim chu sawiloh mi ngaihtuah reng rengin i hun i hmang bawk sia.."

"Engmah hrehawm ka tan a awm hleinem, chutiang ringawt ințhenna tham a tlinglo"

"Sên, chutiang ngawt a ni lo a nia, hlimtakin awm la ka duh, engtin pawh awmla i hlim chuan ka lungawi em em ang"

"I tellova hlim tura min beisei a nih chuan.. I tihsual liantak a nih ka ring"

"I theih ngei a ngai ang, naupang chhia pawh i ni lova, mi puitlingtak i ni tih ka hria lawm. I thei ngei ang."

"Chutiang vang ringawta ințhen chu ka theilo. Chhandang a awm zawk a mi? A awm chuan sawi rawh, chutiang ringawt ințhenna tham a tling lo" ka ti let zawk ta zawmah a.

Chhanna ka dawng lo. Ka kutah chuan a vuan a, nghet zet chuan a hmer vawng vawng a.

"Sawi rawh, thildang a awm a mi?" ka lungawi chiah biklo.

"Awm lo, ka sawi ang kha nimai."

"Ka awih lo, thildang a awm aniang, min duh lo mi? Min hmangaih tawhlo mi?" Ka ti sek sek a, ka hnuk a ulh țeuh tawh.

"Ngaihzawng dang i nei mi, engnge ințhen kher a țulna chhan chu?" Ka en ngam tawh lo. 'Nei e' a tih mawlh ka hlau.

Ka khawhmuh a phe, ka mittui chu ka khap far zawih a. Țah em chu ka tum lo.

Mahse, ngaihzawng dang min lo neihsan ta se engtinnge ka awm ang? Chu thil ringawt chuan ka lungphu chu a va tirang si em!

Amah lah chuan min chhang duh der bawk silo.

"Sawi a harsa viau a mi... ?" Ka țah aw țuau tawhin ka hria. Insum ka harsat țan tlat.

A khabe dawm chuan a kun reng bawk sia, ngati nge min chhan duh miahloh le? Amak e.

Ka insum zo dawn ngangin ka hrelo chu ka tho thut a, inhnuailamah chuan ka tlanthla nghal daih a. Mahse, ka tlai hret a ni. Ka țapchhuak hawk hman..

Inchhung a mi te chuan min lo ngaihven em ka hre hran lova, inhru mawlh mawlh chung chuan stepah chuan ka tlan thla a, ka chhuak tur kha chu a nuin min lo kohin ka hria. Mahse, dingthei rual ka ni silo.

Kalkawngah khan tunge ka pelh a, tunge ka umphak pawh ka hre lo. Pindanah lutin khumah chuan ka bawkthlawp a, ka mittui chu ka dang zo meuh lo a ni.

Ka phone ri char char mai chu ka haw tak zet.

Ka la dawn chuang lo, ka la ngam bawk lo. Engmah hriatbelh ka duh rih lo..

Engngatinge, khatia a awm kher? Ngaihzawng keia duhzawk a nei a nih pawhin engngatinge a sawi tlang mailoh? Min duh lo a nih chuan na tak tuar tur pawhin ka inthiarfihlim mai ang chu.

Engnge, engnge awmzia?

Chaw ka ei lova, ka inkhawm bawk heklo. Ka chhungte bulah chuan ka nawm samloh thu sawiin pindan lamah chuan ka tawmbo daih a. Mahse, chu pindan chuan hlimna erawh min pe bik chuang bawk silo.

Ka phone chu a ri khat tawk reng a, la turin chakna erawh ka nei hauh silo. Ngawireng chuan 'TKL calling' tih chu ka en reng ringawt mai ni.

Ka mu veng veng mai ni. Engnge ka ngaihtuah a, engnge ka ngaihtuah loh pawh ka hre thiam lo. Ka tawt up up niberin ka hria.

Inkhawm ban chuan ka pa chu ka pindanah a lo lut a, "Engnge i an a?" A rawn tia. Ka en ran ran a, tumloh deuhin ka'n țahkhum ringawt pekah! Ka inthiamlo viau. Mahse, ka inthunun thei miau bawk silo.

Chawhnu lama ka chunga thil thleng chu zep awm hauh lovin ka hrilh a, min kuah lai chuan a awmah beiin ka țap hlep hlep lo thei lo a ni. Ka pa hi engkima ka engkim a ni țhin si a.

"Hetiang te chu tute pawhin an tawng vek alawm Mami, kan ngaihzawngte hi damchhunga kan kawppui tur te kher an nilova, anlo ni a nih leh kan vannei a ni mai a, mahni intihhrehawm phah nan chuan ngaihzawng hi hmanloh tur asin"

Ka chhâng lo chiang.

"Tleirawl inngaizawng ang maia in atchilh bur lutuk pawh hi a fuh ber lo ania, hmeichhe tan ngat phei chuan chintawk neih thiam a țha, engemaw hlekah a tuarna zawk in ni zel bawk sia, bakah e, khawvelah hian mipa pakhat chauh an awmlo tih hriat tur ania, a nin a duh ta lo che a nih pawhin midang an lo lang leh mai dawn alawm, lungngai mah ta che"

"Intiharh rawh, naupang chhia anga awm loh tur. Mahni hmazawn a mi chu vaikian tum phawt tur, engamah hmaa mittui nen khum ațanga i beih chuan chakna i chang ngailovang"

Ka duh vaklo chung chu inhnuailamah min hruaithla a, Inkhel kan endun daih! A malchungah ka mu. Mahse, tute nge pawh ka hre lo. Ka rilru ka pelo ve chiang alawm.

Mahse, mit leh benga thawmdang awmreng ta chu ka inngaihtuah lungpuam hman meuh lo.

Mutura khum ka pan laitak chuan ka phone bawk chu alo nghawr leh dar dar a, ka inrin hma chuan ka la hman tlat mai nia!

"Sên.."

Ka chhang lo, amah pawh a reh zui vang vang bawk.

"Sên..khawngaihin...țawng rawh,"

Lukham chuan ka hmai ka hup a, engmah han sawithei zia pawh ka nilo.

"Khawngaihtakin han țawng teh.." a tihhnuah pawh ka chhang thei ta lo kha a nia, a a titawp zui. Engkim chu a reh tlawk tlawk a sin.

Khawvar dawn lamah chuan ka muhil ve a niang, chaweidawnah ka nuin min lo kaithova, chawei chakna pawh ka nei lo. Mahse, paberin min vil tlat mai sia le, ei loh theih hekloh.

Office kal pawh ka tum lo,  mut nilen țhak mai ka duh. Hotupa ber bawk a inrawlh leh. 'Office kal tur aw' a tih leh thlap tawh kha.

Ka ngei țan.

Office phei chu peihlo chung chung chuan ka kal ve ta thova, hna a awm em em lo bawk nen dawhkan bawhin ka va muthlu hi a ni ringawt mai. Mutthilh theih chuan a nuam berin ka hria, engmah kan hre tlat lova!

"Sên.." chu aw chu ka hriatțhan a ni ngat mai.

"Sên" a ti leh pek a..

Ka dak chhuak chu ka bulah chuan ngawireng hian a lo ding a nih chu. Phawk zet chuan ka melh a.

Engatinge helai lai a lo thlen le? Min hmutur ringawtin ani damlo, taksa chaklo hi a rawn kal maw!?

"Biaklawk che ka duh a.." a aw chu a zawi hle nain ka hrechiang viau thung.

"Engnge kan sawi chuan ang?" lungawi vaklo chuan ka ti a.

"A pawimawh" tih zawng chu chhanna ka dawn a ni.

"Sawi la.." ka'n ti chiah chu a chek tlakin ka hria.

"I hman chuan hmundangah le, hetah nilovin, pawnah ka lo nghak ang che" a ti zui a. Mi pawh ngaichang lo chuan a chhuak zui daih a.

Ka bula țhu chuan min lo la fiam zui leh ta nghal a, lungzin nak lai laiin a..

Ka va han phur lo tak. Engnge sawitur ala neih cheu le. Min ti hrehawm tur ringawta va chhuah chu engnge a țulna awm le.

Umh. Ka  chhuak lovang.

A ngai ang bawk chuan dawhkan bawhin ka awm leh ngat a, ka bula țhu lah chuan kal turin mi tur vei sek leh nghal a. "Ti khan a haw ve mai ang, a awm rei peih lovang" ka tihsak ringawt a.

Ka rilru chu a nuam chuang lo, a taksa a chaklo bawk si. A khua te lo sik ta se..Pawnah țhutna mumal pawh a awm bawk silo, engtinnge a awm ang? Mahse, ka chhuak duh chuang lo.

Chhun thingpui te kan in a, darkar a liam hnuah ka bul țhu chu a chhuahlai pawh ka hriat hauh silovin pawnlam ațang chuan a lo lut a, "Sêni, kawtah sawn i țhianpa kha ala awm a nia aw" a rawn ti ta mai a!

Awi leh! A haw daih tawh turah ka ngai asin. Engtinnge niang, a ni thei lo chuti em em chu.

Ka indahfel sawk sawk a, "Ka lo let tawh lo mai ang aw, kan awl tho" tiin ka tlanchhuak a ni thaw mai. Min chhanna pawh ka hre hman hlawm lo.

Kawt zawl thlang lam lungrem chungah chuan thlanglam hawi hian a lo țhu a, engnge a ngaihtuah ang le? Ka rilru a va'n tinuam lo tak em aw.

Ka thawm a hrelo nge a ngaihsak vaklo ka hrethiam chiahlo, a bula ka va din pawh chuan a awm ngai chuan a awm reng a.

A awmdan chu a khua a sik  nih ka va ring em. A inkuangkuah a, a bawp a phut hleuh hleuh bawk a. A darah chuan ka zu khawih a. Muangchang chuan a min rawn melh a.

A khur deuhin ka hria, a khua a sik a ni ngei ngei ang le. A van pawi țhin tak e aw..

"I khua a sik a mi?" Ka tih chuan min chhang lo.

"Ti teh, haw ang. Heta khawsika awm ringawt te chu a chiloh emai" ka tih chuan lungawi hmel loh takin min melh a. Chu bak tihdan tur ka hre der bawk silova.

"I haw daih tawh ka ring a..." hul zet chuan ka ti ringawt a.

A che chuang bawk silo, engmah a sawi chuang bawk silo chuan min ti lai viau.

"Țhu ve phawt teh"

"Țhutna pawh a awm loh hi..kal zawk ang"

Ka ning. Ka tawt up up tawh, Taxi ruak lo tlan chu ka phar ding ringawt a, a la lut duhlo zui, Bike ka keng te ala ti tak deuh deuh a!

Ani khawsik chung leh nghalin engtin nge bike te a khalh haw theih ang. A! Buaithlak e mai.

A bulah chuan remlo zet chuan ka țhu lo thei ta lova. Eng tin phei chuan min ti lem hlei lova.

"Engti turin nge i lo kal..?"

"Nangmah hmu turin"

"Engmah i sawi leh chuang bawk silova.." ka tih chuan a ngawi leh daih pek a, "Kan haw dawnloh chuan office-ah ka lut leh dawn nia, hetia an hmuh phak renga awm hi ka tan a nuam hleinem"

"Chuti taka hmanhmawh leh si tur te chu lo chhuak hma ve deuh mai ta che" a tih chuan ka khâwk leh der lawi a. Chhandan tur ka hre hauh lo.

Minute 10 vel zet kan țhut hnu chuan kan chhuak ta nge nge kha a nia, a khawsik ala rehfel hmelloh tlat a awm dan hi. Ngaihtuah loh theih bawk siloh. Tih vak ngaihna awm chuang bawk silo.

Shawl pante ka bah chu a darah chuan ka bah tir a, a ziaawm sawt ka beisei pawh a ni chuang lo. Mawihawih ka zawng nimah zawkin ka hria.

An inlam pawh pan chuanglo chuan kan inlam panin kan kal a, min thlah hmasa dawn a niang chu.

A bike a țang chuan chhukin kan inlam pan chuan a lo kal ve zel a, hnar pawh ka tum chuanglo. Mahse, lo kal lo se chu ka duh zawk a sin mawle.

Kan kawngka chu a lo inkalh țhap a, ka nute inneihnaah an kal tih ka hrechhuak zawk. Ka chhungte an awm siloh chuan ka rilru a ti nuam lo zual a, ka chungah rilru țha lo a pu ang tih ka hlau deuh a ni.

Mahse, ani damlo chu huphurhawm lo turah ngai ang.

Ketahna hnuaia chabi chu la chhuakin kan lut dun ta a, ka pindan lamah ka kal tlang nghal a, muangchang chuan ka inthlak zui a.

Ka inhafel vek tawh, ka chhuahthlak dawn laitak chuan pindan kawngka chu a lo kik kauh kauh a. Chhan pawh ka chhan hma chuan a mah bera chu a lo dak leh lawi a.

"Ka lo lut mai aw.."

"Engngatinge hetia kan la awm? Ințhen ang i ti a ni law mi, tinge i lo kal leh si" ka ti hlak hlak a.

"I hrethiam lo a ni Sên.."

"Engnge hriatthiam tur awm? Ințhen i duh a, ințhen ang i tia, min rawn umzui leh lawi bawk bawk sia, engnge awmzia.. ha..?"

"Ka duh reng vang a ni bik lo asin mawle.." min hrilh ni pawhin ka hre lo, a țawng zawi sap sap kher mai. Mahse, ka hre phak miau sia.

"Duhlo la chuan kan ințhen chu ka ring hauh lo. Chutiang zawng chuan chhuanlam siam a sawt vak lo ang"

Khumah chuan a țhu a, chutiang ang a lungngai hmel a pu chu ka hmuh ka la hre ngai lo. Ka rilru siam ve laklawh lo ila chuan a bulah ka țhu tawh ngeiin ka ring. Mahse, a rem tawh silo a ni.

"Engtikah emaw chuan i la hrethiam ngeiin ka ring.." a ti leh a.

"Eng chu maw ka hriatthiam ang? Hriatthiam kher pawh ka phut hleinem. I sawi duh miau loh te chuan hrelo tawp mah ila a pawi hleinem"

A ding hluai a, "Remchangah ka nu nen in inbe dawn nia, ka phei dawn" a ti a.

"Maw..!? Engnge i nu ka biak a țulna?"

"In bia ula i hre mai ang" a ti chauh a.

Min rawn kalpel tur chu ka lo dawm ding a, "Sawi rawh engnge chu chu..engnge i nu min hrilh tur chu...Ngaihzawng dang i neih thu maw!!?" ka țah a va'n chhuak tak.

A dar ka dawmna kut chu khur der der hian a vuan a, mi pawh a en ngam meuh lo. Kun lap chung chuan, "Sên, ka hmangaih che" a ti sap a.

"Min hmangaih lo..." tihpah chuan ka țap zui ringawt a.

Min kuah a, ka insum thei ngang lo a ni. Reingial chu ka țah khumin ka hria. Amah pawh a chutia lua bik lo. A țapchhuak ve em lo a ni mai. Eng harsatna  nge maw kan tawh bik le!?

"Sên, i tana țha tur zawk a ni"

"Sawi tawh suh, chutiang ka ngaithla duh tawh lo"

"Keimah vanga i hrehawm tur hi ka ngaingam ngang lo a ni, hriatthiam tum hram la.."

A hmui ka hup sak a, a mittui chu a parawl ve țeuh tho mai. "Khawngaihtakin, khatiang zawng kha i sawi leh dawn chuan ka ngaithla duh lo.." ka ti a.

"Nilo, Sên, engtin pawh awm ila, thilmak a thleng  nih loh chuan...kan pahnih hi chuan kan inkawp a rem tawh lo"

"Chutiang... ngaihzawng i nei mi? Kei aia duh i neih chuan..."

"Nilo, chutiangin ngai suh. Chulam a nilo"

"Sawi ta che nih leh..Engmah i sawi duh silo alawm"

"Sên.." a ngawi leh veng veng tawh. Min kuahna chu a phelh a, min en lova, tukverh lam chu a melh vang vang a.

"Sawi ta che.." ka vin mah mahin ka hria, mahse, ka sawizo vek tawh bawk si.

Min rawn melh zawk a.

"HIV positive ka nia" a hmai a hup zui a, a thaw hawk a...



                           Chapter

                              - III -


"Eng maw ka positive a!?”

Engmah a sawizui lo, a inhup tlawk tlawk a.

A va mak dawn ve, engtinnge AIDS a vei theih? A nun hi a lepchiah ru viau em ni ang? Ni lo, chutiangin hun a hmang lovang.

Engmah sawi tur ka hre lo. Ka na vawng vawng ringawt mai a ni. Ngawireng chuan ka hmaa awm chu ka en ngawih ngawih ringawt a. Hnem ngaihna ka hre lova, min hnem tur chuang a awmbik bawk lova. Ni, kan na alawm.

A mit hru mawlh mawlh chung chuan a lo ding chhuak a, ka mitah chuan chiangtakin min en a, ka mittui luang chu dim takin min hruksak a, “Ka thihni thleng pawhin ka hmangaih reng ang che. Mahse, a rem tawh si lo a ni….. Mangțha le..”

Ka inrin hma chuan min thlah a, inhnuai lamah chuan a tlan thla zui nghal a, “Muante..” tiin ka umzui nghal ni khan ka hre sia.

Kawngkapui khar ri chiah ka hre hman!

Step vawnban ngheng chuan ka țhuhnawk a, chu thilmak thleng chuan min run tak zet!

Chutiang ringawt chuan ka awm rei deuh aniang ka nu a lo lut ta hial mai. Keilah chu Step-ah chuan ka lo la țhu ngawi veng veng a.

Min hmu mai lo chuan min au a, ka chhang si lo. Ka u chu an au leh ngawt a, ani phei chuan a chhang lo leh zual ang. Inah awm miau hek lo.

An pindan lama a lut tur chuan min rawn hmu hram pek a, luh tumin a pen uk tawh a, Min rawn koh țha leh a. Ngawireng chuan ka la en pek a. “Han éi ve mai awm che aw..” tihpah chuan an pindan lamah chuan a lut ta thova.

A inthlak zo a lo chhuah pawh chuan ka awm ngai chuan ka lo la awm reng pek a. “I nite inah chuan kan va kal dawn mi, duh leh chaw i ei nghal a nga ni mai lawm, i u lahin inneihna lamah a eisan leh daih che bawk sia” a ti zui a.

Kal chu a țha khawp mai. Ka ni damlo hi kan tlawhkhat ang reng bawk sia. Mahse, ka va’n peih lo si em ve mawle. Engpawh nise, hetia indawmkun lo hian inpal harh ila ka tan pawh a țha zawkin ka ring.

Hmaiphih turin inhnuaiah chuan ka chhuk thla a, Darthlalanga ka in en chu ka insum zo lo leh pek a, mittui tla zawih zawih chunga hmai phih chu a rem țeuh lo khawp mai. Ka au chiam chiam chak berin ka hria. Ka hrethiam thei thlawt lo a ni.

Ka insiam zo ka chhuakthla chu ka nu chuan min lo en vang vang a, “ I mit kha a na a mi?” a lo ti pek a! “Na love, tinge?” “A sen rum a..” a ti mai a, a ngaihsak zui lem hlei lova. “Bike-ah ka lo chuang haw a, chuvang chu niang” ka tih sak ta ringawt a.

Kan han inzui chhuak ta teh poh kha a nia.
Kan inhlat lem lo bawk a, ka nite in chu rei kal ni nghal hek lo, kan thleng thuai a. Rin ai takin a lo țha a, a țawngkam pawh a zangkhai viau.

Ka nu chuan chaw ka ei tur thu te chu ka sawi hma hma chuan a lo sawi zung zung a. Chaweitur awm chuan ka awm ta ringawt kha a nia. Chakna erawh ka nei lem lo thung.

Engdang mah ka rilru-ah a awm thei ngang lo a ni.

Engngatinge AIDS ber kher a vei? Khawi ațangin nge a kai ang le? Ngatinge amah kher kherin a vei le? A mak e..

Chawei dawn ruaiah chuan ka pa a lo thleng ve bawk a, mi a enchik leh pek khawp a!

Chaw kan eikham chuan țhutkhawmuan pawh awm lovin ka haw nghal vang vang. Engmah ka ti perih lo, tu bulah mah ka awm peih lo bawk. Mahnia inngaihtuah veng veng chiah ka duh. Chutiang chuan ka pindanah ka awm dawn. Ka nu te chu la awm an duh vangin ka hawsan ta hial kha a nia!

In ka han thleng chu ka u lah a bialpa nen an lo awm ve khanglang lehnghal a, rilru tihrehawmzualtu mai a ni.

Min biakna ka chhan danah an lung a awi angem ka hre lo. Ka pindan lamah chuan ka chhohsan zui a, inthlak pawh inthlak lo chuan ka khumah chuan ka mu a. Ka na a ni, Muante ka na takzet. Mittui tihtlakloh a va han har țhin em..!

Ka pa ka pindana a lo luh lai chuan ka lo muhil der tlat a, muhil tak takah min ngai a niang rei awm lovin a chhuk ve leh mai a. Ka muhil thei dawn lo tih chu han hrengat se a buai leh ngei awm si a.

Thihna vanga ințhen chu sawitheih a ni lo. Induhloh vanga ințhen te chu ni ila tawrhdan ka thiam deuh mai thei, mahse kan ințhen dan kher hi chu hriatthiam a har takzet a ni.

Dar a kal ve zel a, mutthilh lah chu ka hlat tawlh tawlh mai bawk si.

Engtinnge Muantea a awm ang?

Min mamawh ngawih ngawih dawn lovem ni? ‘Ka thihni thlengin ka hmangaih ang che’ a ti a ni law mi engngatinge kei hian phatsan ka tum țalh mai le? A natna bakah rilru hrehawm tak ka la tuartir zui ang maw!? Eng hmangaihna nge ka lo hlan țhin ang a..?

A ni thei lo. Chutiang chuan a awm tur a ni lo. Min hmangaih a, chutiang chiah chuan a thihni thlengin ka hmangaih ang.
Inngaihtuah chhuak thut tih takah ka phone chu ka han ban thuai a, biak mai ka tumlai chuan sana chuan dar 11:15 a lo kawk tawh bawk si.  A muhil maithei. Ka tih harh chuan atan mutthilh leh a har ang.

Mahse, ka hmangaih a ni tih hrilh ka duh asin.

A muhil angem? Nge, hrehawm takin hun a hmang ve mek ang? Ka tho chhuak hluai a, thawmhnaw pawh thlak chuang lo chuan shawl pante hi ka bat a, ka chhungte mut reh țhap tawh hnuah chuan kan in chu thawm dim takin ka chhuahsan ta a.

Khawlai chu thawm a reh viau mai. A khat tawka motor tlan mai lo chu mihring veivak han hmuh tur pawh an awm lo. Tlem chuan ka zam ve deuh. Mahni chauh a hmeichhia chutiang zanreia han vahchhuah chu. Mahse, ka tihtur erawh chuan min pawt na em si a.

Theihtawpa hmanhmawh chuan ka kal ve hlawk hlawk a, reiloteah an in chu ka thleng ve mai a. Mahse, ka lut ngam leh lawi si lo! Dar 11:43 a ri tawh. Lut ila a chhungte paw’n eng angin nge min lo ngaih ang? Chutiang zanreiah mahni chauh lehnghalin..

Mahse, chuti ringawta haw leh chu niin ka hre thei bawk si lo. An kawngka bulah chuan ngawirengin ka țhu a, awmdan tur ka hrethiam lo viau a ni.

Minute lah chu a kal ve zel bawk si.
Dar 12 a rik dawnah chuan engpawh huamin doorbell chu ka hmet ta tawp mai a! Hrehawm ka ti leh lawi bawk sia. Ka lo hmet kher kher kha ka va inchhir tak. Ka tlanhaw leh daih mawi dawn emaw ni le. Mahse, chu em chu a ni tawh mang bawk si lo.

‘An muhil vek tawh a niang’ tiin rilru nuam lo zet chuan ka ding a. Chutihlai tak chuan Kawngkapui chunga ventilation ațang chuan inchhung lama light on chu a lo eng ta kalh a. Thawhuai e ti lo chu ka la țang ru țeuh tho mai.

Kawngkapui chu a lo ri rak a, Muantea nu chuan a lo hawng a, a la muhil lo a ni ngei ang, thophang hmel pawh a la pu lo.

“Ehe! Seni lo lut rawh. Tun ang hunah te engatinge, nangmahin a mi i lo kal?” maktih hmel zet chuan min en a.

“Umh..” ka kalchhan sawiturin ka ngaihtuah chhuak zo lo!

Ngawirengin Muantea pindan lam pan chuan kan inzui a, pindan kawngka chu hawngin lut mai lo chuan kan thlir dun a, a lungawithlak mawlh lo a ni. A muhil a ni mahna, a che chang lo.

“Nichin deuh khan a muhil a, a harh har lovang, zan lam hi a muțha thei vak lova” a ti sap a.

Lut turin min duh vak lo nge ni amah lah chu a penlut duh der bawk si lova, min tilai viau mai. “I awmrei dawn em? Thingpui kan lum ange aw ka ril a țam deuh” tihpahin choka lamah chuan a inher zui mai a, ka chhang zui lem lo.

Pindan chhungah chuan ka penlut zui nghal a.

A khum sir deuhah chuan țhutmut theihna tur țhutthleng, khum ang deuha siam hi an hung a, a khum lu dawhkanah chuan damdawi chi hrang hrang a let rum mai bawk a. Chubak chu engkim mai chu a felfai thlarh vek, mit ti kham thil hmuh tur a awm lo.

A ban cher țhiak mai chu rizai pawnah chuan a lo dahchhuak hniang a, Drip khai țhan tih hriat reng hian Venflone a invuah ngei bawk a. A khumah chuan dim tein ka țhu a, ka rilru a tawt viau a ni. ,ahchhuah hawk mai ka chak. Mahse, a rem si lo.

A kutphah chu dimtein ka hum sak a, a pangti lum ther ther mai chuan min fanchhuak hialin ka hria. “Sen” tiin a rawn phun sep a. Makti zet chuan a hmel ka en a, a meng mang bawk si lo. A kut ka hum chu phelhin ka kut chu amah zawk chuan a hum a, a hmer vang vang a.

Dul raih hian a rawn meng a, ngawireng chuan min en ngawih ngawih a, khawdang ka hawisan thei bik mawlh lo a ni. A mittui chu a luang ngiai ngiai a.

 “Muante khati khan awm suh, i kiangah ka awm reng ang, ka kalsan dawn hleinem che” ka tihrual chuan ka mittui chu ka dang zo bik lo.

“Ka bula awm tur i ni lo, i tan a țha lo, chutiang tur chuan ka phal lo che a sin”
“Ka hmangaih che” tih chiah ka sawi thei. Mahse, chu chuan engkim a sawi vek thovin ka hria.

“I tan hmangaih tlak ka ni tawh hleinem” tihpahin a lukhamah chuan a hmai a phum a, a insum zo lo chu a khur hlawk hlawk a.

A nu chu thingpui chawiin a lo lut zui mai tawh bawk si a, eng han sawi theih pawh a ni lo.

Ngawireng chuan thingpui chu kan indun a, Muantea chu a muhil der tlat thung a, anu nen lah chuan sawitur kan van dun ropui mai bawk sia. Chu a chhapah a muhila a ngaih vang chuan a țawng țha ngam lo pawh chu a ni mahna le.

“Mu la, ka lo awmpui ang” ka tih chuan maktih hmel fe hian min melh a.

“Eh..chutiangin i awm reng dawn mi?” a tih bah nuaih a.

“Aw, awmreng ang, ka hman a lawm, han mutsan rawh”

“I chhungten i lo kal an hria a mi?”

“Hre chuang love, an hriat kher a ngai hleinem”

“A khai, chutiang ringawt te chu a va fel awm love”

“A ho emai, ngaipawimawh suh. Damdawiinah pawh damlo te chu kan riahpui fo alawm, in a nih vangin a riahpui theihloh tihna a ni chuang hleinem” ka ti a.

Reife chu țanchhan tur a dap kual a. Mahse, ka tihluih ve tak tlat si avang chuan mu tur chuan an pindan lam chu a pan ta nge nge a.

“Sen, tunbak chu lo kal tawh suh aw..”

“Engvangin maw? Ka awmpui che i duh lo a mi?”

“Kei chuan reitak hun ka hmanpui thei tawh dawn lo che a, chuvang chuan kan awmdun hi a rem tawh lo alawm”

“Chutiang zawng chuan khawngaihin thil ngaihtuah lo hram rawh. Lungngaihna tur engmah a awm hleinem, reitak nangnen hun hlimawm takin kan hmang dawn alawm”

Nui lui tih hriat reng chuan a khi sak a. Ka sawi chu a awih hmel loh kher mai.

“Miin keimah vang hian an endan che a dang vek dawn asin, keimah vanga harsatna i tawrh hi ka phal lo, hrethiam hram rawh Sen…”

“Harsatna i tawh vang ringawta tlansan tur che-ah min ngai a nih chuan min lo va ngainep awm ve?” ka ti let ve hmak a. Ka lungawi lo nge ka hrethiam chiah lo.

“Chu lam a ni lo, AIDS veite vantlangin an thlir dan zawng zawng chu i hriat vek kha. Mi zawng zawngin keimah vangin an entleu vek dawn che a, i duh ang ka puitlin theih tawh lo mah tiha keimah vanga mite endan dik lo ve leh zel tur che kha ka ngaingam lo a ni”

“Mite min endan turah ka buai hleinem, chu aichuan ka hmangaihna che hi ka dah pawimawh zawk asin”

Engmah a sawi zui tawh lo, ngawireng chuan min en tlawk tlawk ringawt a.

“Kha chen hlimtakin hun kan hmang dun tawh a, tuna harsatna i neih tak vang maia ka kalsan che a nih chuan engtikah mah thiamthu sawi tur ka nei ngailovang. Engpawh tawk la, kan pahnihin kan hmachhawn zel ang. Engtikahmah ka phatsan ngai lovang che, a chhan chu ka hmangaih ber i nih vangin”

A mittui tling pam mai karah chuan a meng de set a, beiseina lo nungthar leh mek chu hmuhhmaih theih a ni hauh lo.
A hmui dang var lep maiah chuan dimtein ka fawh sak a. A mittui luang ngiai ngiai mai chu lungngaihna mittui a ni lo tih ka hrechiang viau a ni.

“Sen, mi khaw lo tak leh lepchiah takah min ngai ngei ang tiraw!?”

“Chutiang ngaihdan chu neihloh hram ka duh chu a nia lawm”

“Chutiang ngaihdan chu mi zawng zawngin min thlirna tur pawh a ni reng alawm. Ka dem hauh lo che. I awih leh awih loh phei chu ka hre hauh lo. Mahse, ka la virgin asin!”

A mak e. Tlangval virgin AIDS vei lawi bawk si, thisen a dawng lah ni bawk si lo.

“Engtinnge he thil hi a thlen theih si?”

“A dik chiah e chu ka ti ngam chiah lo nain ka rindan berah chuan Bike accident ka buaipui ațang khan ka kai a nih ka ring ber. Thildang han puh tur thlawt ka hre lo”

“Engtikah?”

“MA kan chhuah dawn hnaih khan, mipa leh hmeichhia an nia, a hmeichhia kha a thi a tawp thei bawk si lova, ka hup sak a, chuan ka kawrin ka tuamsak nghe nghe a. Tute nge pawh ka hre chuang lo.”

“Ka hre leh si, i sawi tak e.”

“Kha bak kha chu han puh tur ka hre lo, ana chu ka ti ve a ni” ril zetin thaw a la ham ham a.

“Eng pawh nise, Pathian hian kan tawrh theih tawk bak harsatna hi kan chungah a thlen tir lo a ni tih hriatthiam tum phawt ila a țhat ka ring”

“Sen, heti chung hi chuan lungawi a har ka ti khawp mai. Ruihthei thil ti emaw, sex lama buanchak lo tak emaw te chu ni ila tawrh thiam dan te chu a awm maithei a, mahni tawka fihlim ni a inhriat laia natna tenawm leh mi țihkhai ber mai, mi lepchiah te vei tura kan ngaih ber kher ka kai hi chu ka la pawm thiam thei ngang lo a ni.”

“A dik alawm. Mahse, tihian han ngaihtuah chhin teh, tunah kum sawmthum dawn i ni tawh a, chutih chhung chuan natna khirhkhan vang emaw, chhungkaw harsatna liantham emaw intawk kher lo mai thei. Chutiang chuan Pathian awmpuina leh vanneihna hunrei tak i chang tawh tihna a nia. A hrim hrimah harsatna leh thil engkim, lawmna te thleng hian mi te tan bik chauh a ni lova, khawvela kan awm chhung chuan kan chan leh kan tawh ve theih vek alawm. Mi baka lungngaih tur a ni lo nia..”

“Sawi rih lo teh chulam chu..”

Ka sawi zui lo chiang kher mai. Amah lah chu men pawh meng lo chuan a ngawizui daih mai lehnghal a. Ka sawi hun chu a fu chiah lo a ni mai awm mange.

A hnu fe-ah chuan “I nuten i lo kal tih an hria em?” a rawn ti a.

“Hre nang, an mu vek tawh a..” ka ti mai a.

“A va țha lo ve”

“Engnge a țhatlohna, damlo ka riahpui che a ni mai a”

“I chhungte ngaihdan a ni lo palh ang tih a hlauhawm alawm”

“An hriat chuan loh chu..”

“I haw hunah an hre dawn tho alawm”

“An thawh hmain ka haw anga ni mai lawm, engnge harsa vak?”

“He..ngai awlsam bawk sia, țha turah ngai ang.”

“Hria pawh nise engnge pawi vak, damlo kan riahpui a ni ve mai a”

“Ni mai teh se zanin atan chuan. Mahse, zandangah chuan hrilh ve hrim hrim chu a țha ang. Inpawh lo lutuk anga lan chu a mawi lo, bakah miin an hriat phei chuan..” a ti zui a.

“Ka hrilh chuan an phal kher lo mai thei asin”

“An phal loh te chuan tihtheih a awm lo a ni mai a..”

“I bula awm ka duh bawk sia, chhunah hna kal a ngai bawk si”

“Remchang a awm ve mai dawn alawm, duh leh men lai te paw’n ilo kal ang a, in riahpui kher pawh a ngai chuang hleinem”

“Naa.. Ka lo kal hunah leh zel chuan thuneih tum bik lo la, remchang te pawh kan zawng ve bawk alawm” ka tih sak a.

“Saw, sawlaiah sawn mu la,” tiin kan piaha țhutmuttheihna tur an hun chu min kawhhmuh a.

“Mu turin ka lo kal pawh ka hre chiah lo, bakah ka mut pawh a chhuak lem lo”

“Naktukah hna kal tho i ngai awm sia, mut loh ringawtte chu a dik nang, i chau lutuk ang”

“Zankhat lek te chu a tih theih lutuk alawm, ngaipawimawh vak lo la. Nangmah khan mutthilh tum zawk la”

“Ka muhil pawhin ka ring lo, nichin khan ka lo muhil tawh alawm kei chu. Zanah hi chuan ka muhil tam lo hrim hrim a”

“Muhil ila, nang i menreng te chuan..”

“A, chutiang te chu a ho e. Buaipui ngai ka ni chuang hleinem”

“Chu pawh nise, i khua a lo har dawn asin”

“Ka hmuh phakah i awm dawn tho alawm, ka lo enreng che anga khua a har hman lo ang”

“Ka mutthilh te chuan ka inlukhup daih zel alawm” nui chung chuan ka ti a.

Zanlai laiah chuan mutna tur chu a khum si chet chuan ka hnuk hnai a, mutthilh tum chiah pawh ka ni chuang lo, a khuma țhutchilh reng aichuan ti a hnukhnai mai ka nia.

Ani a mu a, kei ka țhu thung a, zawi te te chuan kan ti ti sap sap a. A changin kan nui a, a chang leh mittui a tla a, chu’ng zawng zawng chu hringnun hian kan tawrh min phalsak vek miau mai si a.

“Hostel ațanga min lo hruaichhuah hnu lawkah khan ka positive tih kan hria a. Mahse, ka hrilh ngam ngang lo che a ni. Tunah pawh hian min nawrlui viau lo la chuan ka hrilh kher lovang che” a ti a.

“Min ring thlawt lo a ni maw chu!”

“Rin lutuk vang zawk a ni maithei. Harsatna awm lova kan ințhen theih mai ka ring a. Ka lo ring dik lo chu a nih tak ber hi”

“Țullovah i buaiphah ta hrep a nih chu tiraw.. Mite han ring ve aih la chuan țha mai tur a nia”

“I rinawm lo thei em alawm hman ațang tawhin, ka rinhlelhna che a rei tawh alawm” a thilsawi lah chu amah pawh chuan a’n awih hmel loh khawp a, a nui tak vur vur a.

“Tlaia ka positive thu ka sawi hnu kha chuan i reh zui ve mai ka ring tawh a, lawmna chi ni em lo mahse ka lo hahdam deuh huai a. Mahse, ilo luh hmaa ka mutthilh khan pawna i awm kha ka mumangah ka hmu daih che, Doorbell i hmetlai pawh kha ka hmu, a ri zawng zawng pawh kha ka hre reng, ka lo hawng emaw ka tia. Mahse, ka muhil zui a ni maithei.  A hnuah kawngkaa ka nu nen in ding kha ka rawn hmu leh che u a..”

“A van mak ve..I hlauhawm deuh a nih chu thla i nei niang” tiin kan nui dun vel ta mai mai a.

Mut chhuak lo ti a insawi ve zat zat si kha ka lo muthlu ningei tur hi a nia, ka phone ri-ah chuan ka harh zawk a. Muantea lah chuan min kaihthawh pawh a lo tumbik lo niang ngawireng chuan min lo en ve mai a.

Phone chu ka han en a ‘Mom’s Calling’.

“Aw nu..”

“Mate, khawnge i awm a?”

“Kan țhianpa a damlova, a ngaihtuahawm deuh an tia, ka kal a, inmu vek tawh sia ka hrilh duh ta lo mai che u a nih kha”

“Nangmahin maw?”

“Aih, țhianten min rawn lam a..”

“E a nih chu, khawi damdawiinah nge a, tu ințhianpa nge?”

“Anmahni inah zawk a nia, zingah law law kan lo haw tawh mai ang, engtinnge ka awm lo tih i hriat a?” chu bak chu ka sawi belh lo. A țul pawh ka ti vak lo. Zawhna dang min zawh belh hmaa biakbuai a ngai!

“Ka zung a, kawngka a lo inkalh lova, i room kawngka a lo inhawng bawk sia, ka han en alawm mawle” a ti ve mai a. Zawhna a rawn belh ta duah lo a zia viau e.

“Min lo ngaihtuah suh aw, tui deuhin lo mu rawh.. muttui aw..bye”

“Awle..bye le”



                          Chapter

                            - IV -



Sana ka han en chu dar 3:00 a lo pel der tawh a, ka lo mutui phian aniang, keia damlo awmpui ve dan chu a zia lo hle mai.

“Muhil leh la, a la hma alawm” a tih chuan ka nui ringawt a. A nu te mawlhin ka muhil lai chu min rawn hmu ang tih hlauh mahnaklai a. Mutthilh leh ka hlauh vang chuan inphihharh turin ka chhuahsan a, muangchang chuan ka va in phih sar sar a.

An bual ina ka awmlaia ka rilru-a lo awm ta ber chu ‘Engtia enkawl tur nge niang? Engtia awm tur nge?’ tih a ni. Damlo enkawl hrim hrim chu sawi loh nunphungah pawh a zei lo chi nih tawh mahnaklaia HIV positive han enkawl chu ka laktlak teh chiam dawn lovin ka hria. Mahse, a tih ve theih nawk nawk mai ang chu.

Engemaw chu ka tih a ngai dawn a ni. Mahse, chu thil chu engnge ni ta ang?

Ka va lut leh chu thei leh thei lo hian tuiin a lo tum a, khur dar dar hian a lo ban a. Rangtakin ka va hnaihchilh thuai a, a tui a lo hal viau a niang a inhnem kher mai.

“I ril a țam em?” tiin ka zawt a.

“Țam love, nangmah khan va eirawh, chokaah va inzawn chawp mai rawh eitur a awm ang” a ti a. A damlo zawk hian min ngaihtuah zawk emaw tih mai tur hi a nia.
“Ka ril a țam hleinem keipawh, bakah thil ei nan chuan a laklawh hrim hrim a, ka dul a kiar palh ang” ka tih chuan a run deuh a niang ka dulah chuan a rawn piai hram pek a!

“Kha i nalh sa reng alawm, hmeichhia lah hi hlauh te hi inngah bawk sia maw” a ti zui a.

“Aw.. A ngai ve alawm. Bialnu dulkiar deuh i duh a mi?” ka tih chuan a rawn nui chhuak hawk a.

“Khawmaw han hlim chin teh a kiar nge kiar lo ka lo endik ange..” a ti zui a.

“A khai.. tunah te chuan a kiar hleinem..”

“I hlim loh chuan a kiar a ni mai” a’n ti teh tlat pekah! Ka kawr tlangah chuan vuanin rang zet chuan ka hlim chho va, ka pawtthla leh nghal a.

“Khati te chuan ka hmu hman hleinem, kha aia muang fe tur kha..hlim vang vang tur”

“A.. Ka zak ve deuh alawm”

“A ho e, a hek hleinem dul en mai mai te chu..”

“Chu pawh ni se, ka zak tho tho”

“A kiar a nih kha i hlim duh loh danah..” a la ti zui hram pek a.

“Kha khawih mai rawh en lovin” tiin ka dul chu ka dawh ringawt a. A nuih a za kher mai.

“I hlim loh chuan ka khawih duh bik love a..” a ti zui leh a.

“Na..” tih nang nang pah chuan ka hlim tho ta nih chu! Ka lai  bawr vel a rawn khawih lai chuan ka mur chuai chuaiin ka hria..

Rei pawh ka dawh ngam lo, ka pawtthla leh thuai a. Engmah phei chu a sawi zui bik lem hlei lova.

Chutiang chuan thilho te te sawiin kan titi chhova, rinloh karin khua pawh a lo var ve ta der mai. Tukverh te chu hawngin zingboruak dai nuam tak mai chuan zanlam boruak uap churh mai te chu a rawn luahlan zo ta a, a thawmhnaw te thlak a a hmaite kan phih fel hnu chuan amah pawh hmuh a nuam ta viau e.

A chhungte thawm lah chu a reh rei phian bawk sia, tih tur a vang duh ang reng khawp mai.

Pawnlam kawngkapuia Chanchinbu inzep chu ka va la a, chu chu a bulah țhuin a ngaihthlak turin ka chhiarsak a, chu erawh chuan hun ala ta deuh.

Kan chhiar laklawh lai chuan a chhungte thawm a lo awm țan ta a. Rilru a nuam huaiin ka hria. Khua a lo har ru hman deuh nge maw ni dawn ni.

A hnu lawkah chuan a pa chu pindan chhungah chuan a rawn lut a. Ani pawh chuan maktih hmel zet chuan min rawn melh ve tho mai. Eng em em phei chu a sawi lem hlei lova.

“E Seni ilo awmpui elaw.. In mu thei em?” a rawn ti a.

“Aw. Muthei a ni mai e. A muhil tam lo khawp mai” ka ti ve mai a.

"Zan lam hi mut a harsat ziah mai țhin a, engnge maw a awmzia ni. Chhunlamah a mu thei leh hlauh mai țhin zawk a.." a ti nuap nuap a. 'Thingpui kan lum ange aw, i ril a țam tawh ang' a ti a. 'Țam love' te chu kan ti khawmawi ve bawk a. A ruk tak chuan ka kua chu  ri ruih ruih tawh reng sia.

A pa a chhuah hnu chuan chanchinbu lam bawk chu kan chhiar chhunzawm leh a, rei phei chu kan chhiar leh hman lo. Apa chu thingpui leh chhang keng hian a lo lut leh a, amah chuan a in ve dawn lo nge mawni nokhat chiah a la rawn chawilut zui leh ta nghal a.

Thingpui min pek pah chuan "Muante, ei duh te i nei em?" a ti zui a.

"Nei hran love," a lo ti mai a.

"Thingfanghma a awm asin, ka rawn siam ange" tiin a chhuak zui leh a.

Thingfanghma lian leng lawnga zai hi chemte nen a rawn lek lut larh mai pek a! Pa zei thlerh thlawrh tak zawng a nih hmel bik hauh lo mai ka ti. 'Khawi ka lo vel ang' tiin ka lo bansak thuai a. Ani pawh chuan min pe ve mai a.

Choka lamah chuan chhuahpuiin bowl-ah chuan siam ka'n tum zet a, mahse a awlsam zawk dawna ka hriat vang chuan thirfiante nen pindan lam chu ka pan leh ta zawk a.

"Seni, haw i hmanhmawh em?" A pa chuan a lo ti a.

"Hmanhmawh hran love, 'ngatinge, tihtur i nei a mi?"

"A.. ila awm hman chuan Țawngțai Inkhawmah ka va kal zawk dawn emawni te ka lo tia""

"E.. va kal rawh, ka la awm hman lutuk alawm"

Thirfiantea thingfanghma kan in barh mawlh mawlh lai chuan 'a nih ka va kal ange aw.. ka rei lo ang' tiin a pa chuan min chhuahsan zui a.

Kan thil in eitir dan chu damlo mahnise a nuam ka va'n ti phian si em! Romantic an tih ang chi hi a nih duh hmel ka tia, a lo ni chiah lo a nih pawhin a nuam ka ti tho tho.

 Amah pawhin nuam a ti vein ka hria.

A nu a lo thawh hnu reivaklovah chuan ka hawsan ve ta a. Ka ruak huaiin ka inhria. Tuichunga hnahthelro lâng, tuiin a len kual vel mai mai hi ka inchan deuh.

In ka thlen chuan ka nu chuan rawng a lo bawl mek a, ka damlo tlawh chanchin chu min lo zawt luam a, a duh ang kilh kelh chuan ka hrilh leh lo pekin ka ring! Nakinah mumal deuh zawkin ka la hrilh ang chu.

Mut a chhuak lem lo bawka tiin mut pawh ka mu duh ta lem lova. Ka inbual zui ta daih a. Ka harh țha ta viau e.

'Office ka kal phawt nga, chawhnu lamah ka chhuak ang' tiin rilru ka siam a.

Tukțhuan kan ei mawlh mawlh lai chuan ka nu chuan zana ka chhuaha kawngka ka kalhloh chung chang vel chu a sawi chhuak a, chin tam loh nise rukru te pawh an hlauhawm a tiin min hau pawh ni chiah lo hian a sawi a.

"Khawnge i kal a?" ka pa chuan a lo ti khauh a.

"Kan țhianpa damlo a zual deuh a kan men pui a" ka lo ti mai a.

"Țhianpa pangai lo deuh a mi?" a la nuisuk zui leh nghal a. Ka u lah chuan 'chhang ta che' ti niawm fahranin min lo melh fahran bawk nen.

"Umh.."ka ti ringawt a.

"Ka ring rengah, a engnge na a?"

"A..nakinah kan sawi dawn nia, chaw ei lai lai chuan.." ka ti a.

"Sawi a har awm loh nen a.." ala ti zui zel pek a.

Ka ngawi ran ran a, "A positive a" ka'n ti chiah chu min en hau hlawm mai le!

Engemawni ka sawi chhunzawm an ring a ni chêk ang. Sawichhunzawm tur lah chu ka hre der mai si lo. Anni lah chuan an thil ei țhulh meuh chuan min ngaichang tawh bawk si.

"I thlah hmak a ngai a nih chu" tih ri chu ka hmazawna țhu, ka nu kâ ațanga lo chhuak a ni. Engtinmah ka chhang zui lo.

"I thisen i test tir ve a ngai a nih chu nang pawh" a ti zui a.

Ka tho thut a, ka pindan lam pan chuan ka'n tlan chho daih mai a leh, engnge ka rilrua awm chiah pawh ka hre lo.

Khumah chuan ka han țhu ringawt a, ka awmdan chu ka duh lo viau a ni.

 Lungawi lo leh titau niawm fahran a chutia ka kal sawn mai chu ka inthiam chiah lo a ni. Mahse, engngatinge khatiang thil kha min sawitir teh reng.

A hnu deuha penthawm lo ri chho thlap thlap chu ka pa a nih ka ring. Ka rin ang ngei chuan a lo ni reng bawk a. Inthlahrunhmel takin ka pindanah chuan a lo lut a.

Ka bulah chuan a lo țhu a, lo chhawn dan vak pawh ka hrethiam lo.

"Mami, khatia lungloha laktur a ni hleinem." a ti a. Ka inthiam chiah bikloh vang chuan han chhan mai dan tur pawh ka hrelo. Chubakah thinrim leh tihtauh emaw vanga kalsawn pawh ka ni chiah biklo asin mawle.

"Pa, ka kalsan thei lovang, țanpui ngai ngawih ngawihin a awm a, aih..ka thei lo..ka kalsan thei lo a ni"

"In inthlahfel tawh emaw tia"

"Ințhen a duh chhan kha a natna vang hi a lo nia"

"A nih tak chu, a zialo hle mai. Mi pangai tak emaw ka lo tia chutiang natna te hial a lo kai lawi bawk sia" a tih chuan min khei zak mai. Han chhan deuh bawng bawng mai ka duh hial a ni. Mahse, ka insum thei hram e.

"A lep chiah leh hur herh vanga kai a ni hleinem, thildang a țangin alawm a kai. Pa, demna tur a awm lo a sin"

"A! Mahni mawina tawk te chuan an pha ve bawk ang chu. Mi thilsawi zawng zawng awih vek tur a ni hleinem" a ti leh bawk si. Ka rilru a va'n tina tak em..

"Pa, nang tal chuan hrethiam ta che, khawngaihin"

"Kan hriatthiam leh pawm zauh luat vang hian kan chhungkua hian kan tuar ve thei tlat a ni. Chulam zawk chu ngaihtuah hmasak a ngai a nia Mami. Nangmah ringawt inngaihtuah lo la, chhungkuain kan khawsa a ni tih hrethiam rual i nih kha"

Ka chhang ngam tawh lo.

"A harsa ang tih chu ka hriatpui lutuk che. Mahse, mahni tana țha tur pawh ngaihtuah loh chu a dik ber lovang, Pathianin in ințhenna tur remchang a ruatah pawm hmiah la tichuan  a țha mai ang"

Ka na ngawih ngawih. Ka țah pawh a chhuak hrep lo. Duhtawka sapatal a, rak chiam chiam ka chak ber..

Ina ka awmrei chuan ka na mai mai dawna  ka hriat vang chuan office kaitur chuan ka insiam sawk sawk a. Ka chhuak tur chu ka nu chuan "Seni, i thisen chu aw" a la rawn ti zui hram pek a!

Min va ring lo ve mawle. Ka test em em khawp ang.

Office ka thlen chuan tumah hmuh tur pawh an la awm lo. Current te chu ka on chawp ta vel a..Hma fia fia khawp mai!

Hna țul zual chu ka khawih nghal zung zung a, keini office te angah chuan nileng thawhdaih hi dawhkanah a awm lo hrim hrim a, han thlaphan vakna chhan tur pawh a awm lo. Midang lo thlen tak tak hmain ka inzo fel hman hial maithei a ni.

Helhkam nei țun chung chuan ka hna chu ka thawklo thei bawk silo. A chang leh tukverh lamah ka lo hawi leh veng veng țhin a, a tam loh ang aiin ka thawk sawt lem hlei lova.

Midang an rawn kal fe hnuah pawh chuan ka la zo ta bik lem hlei lova, a rawn kal apiangin min rawn be bawk sia. Thildang ngaihtuah nen thawh sawt mawlh hek lo le.

Dar 11 a rik hma chuan ka inpeihfel ta hram a. Office a mawngkham urh a țhut nilen ngawt aichuan tiin ka chhuak ta daih a. Pawn boruak leh mi chetla vel han hmuh chuan min ti harh deuh hlekin ka hria.

Tum nei rana chhuak ka ni bawk a office ațanga auh phakloh chu ka thleng rang kher mai! ART Center-ah ka kal dawn. Chu zawng chu a ni mai.

Kha Taxi driver zialzu khu hluah hluah pa khan mi  phur rui țep alawm mawle. A la țawng per em em mai leh nghal a, a ha te lah chu Calendar ni se chuan Holiday hlang tih mai tur khawp a ni lehnghal a! Kan tumram erawh min thlen him pial thung e.

Civil Hospital thlang kawngpuiah chuan ka han ding ren rawn a, luh mai chu ka harsat ve deuh. A chhan pawh mipangai chuan HIV positive te pan țhin a ni tih kan hre vek a, chutiang mita miin min thlir tur chu ka ngaihtuah a ni.

Mahse, mitthlaa TKL a rawn lan meuh chuan inngaihtuah buaiin awmzia a nei meuhlo. Tuang tichhahin ka pen chho thlarh thlarh a.

A chhung ka han lut chu a lo dai ruih mai a. Tu teh vak mah an awm lo. Anmahni dawrtu pheichu an awmlo hial zawk emawni.

Ka hnaihber dawhkana nula niawmtak țhu chu va panin anmahni ka dawr duhna chungchang chu ka va hrilh a, uluk fe mai hian min thlek a, "Kan piah lam roomah sawn ICTC branch lam an awm a, chu lamah chuan va kal mai ta che, anni sawn an pui thei chein ka ring" țawngkam ngainatawm tak chuan a ti a.

"Awle, ka lawm lutuk e" tiin ka ding hluai a.

"Ti rawh, ka va kalpui ang che, i kal ngai hmel silohva i lo zum lutuk ange" tiin a țhutna a țang chuan amah pawh chu a rawn tho chhuak a, an pindan lehlamah chuan min hruai ta a.

Project Co-Ordinator tih emawni ka chiang ta lo, chumi pindanah chuan kan lut a, min hruaitu chuan "Pa Zau, hei kan țhiannu hian a be duh che a va nih hmel ve mawle, i hman chuan.." a han ti a.

Țhutna min kawhhmuh pah chuan a dinghluai a, kan han inchibai a, a hmingte sawiin keipawh chu ka insawi zui ve mai a. A hmel leh a țawngkam chhuak chu dawnsawn a nuam, a dam thlap hian ka hria.

"Kan naute ho hi tunlai chu an buai ve deuh a, mahnia ka kenkawh mai hi a ngai mai zel a ..i hmuh tumloh tak min hmu a nih tak leh min hrethiam a niang chu" a ti zui luam a.

"A..hmuhtum em em pawh ka nei chuang lo, ka lo rin kal ve tawp a nih hi. Thil tihfuhloh palh ka hlau ve bawk si a.."

"A țha a lawm, chutiang nachang te i hria a, Counselling room lamah kal ila, helai chu hrehawm ilo tihpalh takin.." tiin pindan dangah min hruai lut leh a, chu hmun phei chu hahdam thlak tak a ni. A chhung rawng leh engkim mai chu tuipuiral țawng takin a 'cool' a ni tawp mai.

An coffee machine ațang chuan coffee a han thli a, muangchangin titi satliah deuh tak hian eng eng emaw kan sawi kual a, sawitur lah chu a hre phian bawk sia, ka nui leh pek hle mai.

'Ka kalchhan min va'n zawt har e' ti a ka ngaihtuah lai chuan kan ti ti chu ka hrechhuak a, ka kalchhan chu ka lo sawi fe tawh zawk hi a lo ni a. A hna chu a tlin thlawt e maw..

"I chhungte ngaihțhatna tur tal pawh chuan i thisen test ve hrim hrim a ngai a nih chu.." a tih chuan ka lo sawithui hman zia chu a nemnghet chiang hle awm e.

"Ni e, ka tum thova.."

"A țhat chu, chutia nangmah pawhin ilo tum sa tho chuan..Engpawh nise, i duhdan chu ințhen lovin, engtin nge himtakin ka enkawl theih ang tih kha a ni ber a tiraw?"

"Umh..ni ber ang chu. Bakah ka chhungte hian kalsan turin min duh bawk a, engtinnge an rilru ka hneh theih ang?

"I chhungte chu hetah lo kalpui theih i inring em?"

"Aih.."

"A nih tak chu..tihdan kan dap dawn a nia. I thutlukna hi i sawhsawn lovang maw? Ka sawi awmzia chu, nakinah hun a'n lo kal zel anga, a natna te hi lo zual chho zel ta se.."

"A thihni thlengin a kiangah ka awm ang"

"Hriat a nuam hle mai. Duhsakna ka hlan ngawt mai teh ang che. Eizawnna hna nei i ni a, chhunlamah chuan i buaipui hman meuhin ka ring lova, zanlamah i riak mai tihna mi?"

"A.. aw, zankhat chauh ka la riak.."

"A nih chu, i sawi hmangin stage sang a la nih hmel lova, amah han enkawl pawh hautak leh buaipui chiam ngai a la ni lovang a. Tin, kan sawifo țhin angin han hlauh chiam ngawt pawh awmzia a awm lova, chutih rual chuan inngaizawng in nih avangin midangin an lo tihdan aia thuk te pawn in lo kal maithei a, duhberte tih vanga fimkhur sen loh te pawh a awm ve thei bawk a, chuvangin HIV hrik kaitheih dan leh a inkaichhawn theihloh dan hi chiangtaka i hriat chuan enkawldan te pawh i thiam phah ang chu tiraw.."

"Nia, ka mamawh khawpin ka ring"

"A tlanglawn berah chuan i hriatsa tho Sex hi HIV hrik kan inkaikualna ber ti ila kan tisuallo mai thei, Anal sex te, Oral sex te leh helam kaihhnawih chi chu a huam vek thei ang chu sawithui a ngai lovang i hriatsa kha.. Condom in a veng thei.

HIV hrikpai nena hriau leh inchiuna hmanraw thianghlimlo inhmantawm ațanga kai hi a tam leh em em bawk a, ruihhlo ngai, a bikin damdawia inchiu țhinte an ni ber ang chu.

HIV hrikpai nuin a naupai lai, a hrin lai leh a hnute tui ațangin a faah a kaichhawng thei a; hemi veng tur chuan nuin a naupai lai ațangin a dinhmun a inhriat a pawimawh hle a, chumi tur chuan PPTCTC (Prevention of Parents to child
Transmission Centre) a pan a pawimawh hmasa ber a. Chuta țang chuan inenkawl dan tur kimchang an lo kawhhmuh zel thei a ni.

Thisen thianghlim lo dawn ațangin a kai theih leh a, mahse hei hi chu thil thleng khat tak a nih a rinawm. Engemaw tihsual palh vanga thleng te chu a awm mahna le. Hengte hi kan hriattlanglawn leh inkaichhawn theihna langsara kan ngaih țhin a ni a. Chutihrual chuan nang chu a damlo enkawltu tur i nih vangin hengte hi i hriattel a țha ang.

Hliam emaw pem emaw, thisen luh
theihna awm kan neih chuan a remchan dan ang anga tuam hmasak tur a ni.
Kut fai taka sil reng țhin tur. A bikin hliam emaw damlo emaw kan puihna lama
thisen kan khawih palh a nih chuan second 20 chhung tal sahbawn leh tuithianghlima kut leh thisen kaina laite
fai taka sil tur thin a ni. Heng bakah hian kut hi engkim kan khawihna a nih avangin, inthiar zawh te, ei kan siam dawn leh ei dawn te, kutkawr kan hmang a nih
chuan kan phelh zawh veleh te ngun takin sahbawn nen kan silfai țhin tur a ni.

Hliam kan bawihsawm emaw damlo
kan buaipui a nih chuan kutkawr hi bun ngei a him ber a, kutkawr pakhat hi vawikhat aia tam hman tur a ni lo a,
hman hnu chu tuam a bawlhhlawh bawmah paih mai tur a ni.

Hriau leh inchiuna leh hmanraw dang hmannawn chi tawh loh thisen kaina leh natna țhalo pai tih hriat taksa tuihnang chhuak kaina chu plastic a tuam a, bawlhhlawh bawmah ngun taka paih emaw halral tur a ni. Bawlhhlawh bawma kan paih a nih chuan naupang emaw midangin an khawih mai mai theih loh tura fimkhur a ngai.

Thisen far emaw bua emaw, taksa
tuihnang te buakna hnu reng reng chu bleaching powder leh tui chawhpawlh tawk (damdawiin a hman țhin ang)
hmang a hrukfai tur a ni a, heng a hrukfaina puan hi plastic a tuama paih tur a ni. Tin, chutiang chu i tih reng reng
hian kutkawr bun tur a ni.

Thisen leh taksa bawlhhlawh
dang kaina thawmhnaw emaw puan emaw te i su nghal thei lo a nih chuan plastic bagah dahțhat mai a țha, suk dawn in tuilum leh surf ah  i chiah phawt ang a, sukfai hnuah ni sa țha takah ro țha takah pho theih ni se.

Bawlhhlawh chhuak tuihnang tih hian zun te, hnap te, khak te, ek te, mittui te, chil te, luak te, thlan te, thisen a tel nuaih a nih loh chuan a huam tel lemlo a nia. Damlo tana hmuh hrehawm khawpa fimkhur uchuak chu a chi leh miah siloh ang" a topic a chiang bawk aniang a sawitui thei hliam hliam khawp mai. Ka mamawh tak a nih vangin keipawhin ka ngaithla uluk viau mai bawk a.

Zawhna tur ka nei ta tlat mai! Tin, ka hlauthawng deuh bawk. Nizan khan TKL nen khan kan in fawp a..!!

"A nih leh infawh ațang te hian a inkaichhawn theih angem?" ka ti rawih a.

"A theihloh han tih bur chu a har deuh mai thei e. Mahse, kaichhawn theihloh anga ngaih chu a nia lawm. A chhan chu kan chila HIV hrik awm hi a tlem tham em a, chutah kan la han lem zui a, kan thil eite lo paițawihtu pumpuia acid ten an lo tihchhiat ve zel vangin hlauhawm thamah ngaih a ni ngai lo. Infawh ațanga ka kai ti han sawi tur pawh an la awm lo" a nui zui hak a.

Ka rilru a dam huai mai.

"Thosi leh rannung seh ațang te, tui chen ho, inkuah satliah, chaw ei ho, bungrua ințawm, anmahni enkawl, hnathawhho leh chenho, thawmhnaw ințawm te, khuh leh hahchhiau ațang te a inkaichhawn theihloh bawk a.

Bualin/Ekin inhman țawm te, AIDS vei ruang kil te pawh hi a hlauhawm reng reng loh a nia, hlauh a pui hi kan ngah lutuk a, kan hriatchian loh vang mai mai hi a nia" tiin a chhunzawm leh nghal zat a.

"Mi tupawh, eng hmang pawhin lo kai se a kai avanga harsatna a thlen zual tam hmaa țan lak pui vat hi mitin mawhphurhna a ni. Tin, chu bakah an lo kai hian thil tam tak a inrawlh nghal a; mahni rilru lamah zahnate, hrehawm tihna te, rilru natna te, inthlahrunnate, beidawnna te, miin an thinhrik ngei ang tih hlauhna te, thih mai duhna rilru te hi mi tam takah chuan a awm a ni.

Natna chi hrang hrangin a tlak buak thei reng bawk. Chuvangin kai lo tura kan inven țheuh a ngaih rualin kai tawhte natna in a tlakbuak mai lo tura tan lak a ngai a ni.

 Enkawl ngai HIV kaite hian AIDS an vei nghal lo tih kha hre hmasa phawt la. Enkawl an ngaihna hi natna dang ang lo takin a tam bik a, chung zingah chuan zahnate leh hlauhnate, hrehawm tihnate, beidawnnate bakah taksaa natna chi hrang hrang lo awm țhin hi a lian hle a, taksa natna tih lovah chuan khawtlang leh inchhung khura an hrehawm tihna te hi mi tupawh in kan sut kianpui theih vek a ni.

 Tin, taksa lamah khawsik, kawțhalo, chau em em te a an awm chung pawha daktawrte an pan vat țhin lo hi a pawi thui fo, hei hi a chhan ber chu HIV/AIDS hi kan hriat chian tawk loh vang a ni a, chu chu information kan inpek tawk loh vang a ni. Natna nei mai lo turin rei tak a invenpui theih a ni.

Chuvangin miin HIV lo kai ta se, thiam loh va chan tir ngawt ai chuan engtinnge kan puih theih ang tih hi kan ngaihtuah tlang hmasa zawk tur niawm tak a ni. Chutah chuan a dinhmuna va in din tir phawt tu tan lo chuan hriat thiam a har fo, tute pawh hian mi hriatthiamna thuk tak leh rilru zautak kan put tlan fo a pawimawh.

A mak ka ti hle mai vawiin chu. Bialpa te emaw bialnute emaw HIV positive enkawl tura thurawn la ngam hi ka la tawnglo. Vawiin chu ka huntawn chhinchhiah tlak tak a ni. I chanchin hi awareness kan neihnaah sawichhuah te i phal chuan sawi ngei ka duh a nia" a la ti zui a.

"A zahthlak awm e"

"Zahthlak lah love a, i hming kan sawi dawn chuang hleinem. Mite chona țha tak a ni ngei ang"

"Chutiang a niha in sawi duh te a nih chuan inkhap thu chu a awm hleinem" ka ti ve mai a.

Ka mamawh tur ang chi chu min hrilh chipchiar viau chuan ka hria. Han zawh belh mai tur pawh ka hre tawh lo. Tute emaw piangthar ang deuhin 'Ka chhungten han ngaithla ve se aw' ka ti rilru vawng vawng a ni.

"Harsatna i neih chuan inthlahrung lovin lo kal chawt la, phone hmang te pawhin a inbiak theih reng a nia" a ti a.

"Ka chhungte chu..?" ka ti dek dek a.

"Ni tak maw" tiin a chhuak thurh a, a lo luh leh chuan booklet chi hrang hrang hi a lo keng lut țeuh a, "Hengho hi chhiartir lo tum chhin teh, an chhiarhnuah emaw, an chhiarlova harsatna i la nei a nih chuan min rawn hriattir leh la, keimah ngeiin i chhungte chu ka rawn hmu dawn nia" a ti ta mai a. Ka lawm viau nain ka huphurh ru deuh tho mai.

Thingpui leh a hmeh tuitak min hlui hnu chuan ka tho chhuak ta a, "I thisen te chu han test la, i chhungte rilru pawh a hmin mai ang chu mawle" tiin min thlah kha a nia.

Haw nan a la hma deuh bawk si. 'Zanah ka chhuah theihloh tak thutin TKL tlawh daih ila a fuh awm mange' tiin an inlam pan chuan ka kal zui leh ta a.




                            Chapter
                               -  V -
   

Ka ngaihtuahna a vak thui kher mai. Ka chhungte hian a rilru an thlak loh teh chuan aw..Engtinnge ka awm ang? TKL pawh engtinnge a awm ang?

Beiseina zawng zawng te thamral mai tura ka ngaihtuah chuan nâ mai lo chu chan ka nei lo. Hringnun hian hnutiang min chhawn lul suh se.

An in ka thleng chu a lo thochhuak peih a, rilru a dam sawng sawng hialin ka hria.

"Tukin chu ka harh țha khawp mai, chaw te pawh ka ei ve țeuh" a lo ti a. "Kan țawngkam te pawh a zangkhai tawh khawp mai Seni a rawn lan meuh chuan" a nu chuan a lo ti ve bawk a.

Office ban hun thleng chuan an inah chuan ka awm a, amah mubet teh chawt a nih takloh vang chuan inkawm pawh a nuam viau, a nu a lo țawngduh ve bawk nen hun a kal duak duak a ni ber mai.

Office ka ban hun pangaiah chuan kan in lampan chuan muangchangin ka haw zui ve leh mai a. Ka va'n haw peih lo tak em ve le!

Ka nu chuan eirawng a lo bawl a, ka pa te chu an la haw lo a nih ka ring an la reh țhap mai.

Ka pindan lam pana ka kal lai chuan ka nu chuan "I thisen chu i test tir ta em?" a rawn ti a.

"La test tir lo, hun pawh a la awm lo a.." tiin pindanah chuan ka luhsan zui mai a. Ka enghelh zui teh chiam lo.

Ka inthlak zo chu ka nu eirawngbawl chu puih a ngaihtakin tiin ka zu chhuk a, ani lah chu a lo lawm lo nasa mai hi a lo ni awm a. "I tihpui pawh ka ngai lo, han chho rawh" a lo ti hmuar hmuar mai pek a!

Ka chhan chuan a zual kai mai mai ang tih ka hlau si. Insum a har ka ti bawk si.

"Nu... i engpawi nge maw ka sawi le!?"

"I thisen test rawh ka tia, chung te pawh chu engahmah i ngaih loh hi..I bialpain AIDS a vei a, nang bak kai ve tur dang tunge awm chuang ang?"

"Nu, chutianga hlauhthawnawm turin engthilmah kan ti ngai hleinem, i fanu hi k la thianghlim a sin. Min ring rawh" ka thin pawh a rim hran lo. Ani kum upa lam lehnghal ngaihdan turah chuan a awm ka tihpui ve tho mai.

"Kan chhungkua hian a kai te pawh kan lo kai reng tawh zawk mahna le.." a la ti zui hram a. Ka thilsawi chu a bengkhawn map lo a ni tih a țawngkam a țang chuan a lang reng mai.

"I thisen test tir la, i lo kai ve emaw kai ve lo emaw vawikhat pawh a lam hawiin kal tawh suh ang che. Zanrehah te ilo va kal mai mai, mahni inzuar nghal lo.." teh erh chuan leh!

"Nu, chutiang ngawt a ni hleinem, ngaihsak an ngai asin natna dang zawng aiin"

"I hlau lo mi hlauh pawh, mi zawng zawngin an hlau a, intih hmangaihna ngahna chi pawh a ni lo, țhen hmak la a tawk a ni mai"

"Nu..chutiang ngaihdan chu neilo hram rawh"

"Ka ngaihdan chauh a ni hleinem. Mi zawng zawng ngaihdan alawm"

"Mahse nu..chu ngaihdan chu a diklo.."

"Min hnial buai lo maiteh. Kan thu chu awihla i tan a țha a ni mai, mi thlirdan tur che leh kan chhungkua thlenga a nghawngdan tur hi keini chuan kan ngaihtuah phak vek"

"Nu i hriat chianloh vang a ni"

"Nangma'n AIDS a vei thu i sawi a ni law mi? Engnge a dang hriattur la awm a..?"
Chutihlai chuan ka pa office bang a lo lut ve mek bawk a. Kan nufa chuan kan ngawidun ta ran a.

"Mami, i va hawhma awm ve a..?" tiin min rawn bia a.

"Nia.."ti ringawt chuan ka lo chhang a, a ngaih a țhat hmel fahranloh khawp mai.
Inthlak tura an pindan lam a pan lai chuan inchunglamah ka lo chho daih a. A rawn dilchhut leh pek dawn sia, ka lo tlanbosan lawk tawp.

Ka phone a hla chu muchung chuan ka ngaithla ta vel mai mai a. Mahse, duhaiin inngaihtuah vung vung a awl tlat, a țha lam zawnga ngaihtuah a har țhin bawk si.
Ka u chuan 'chawei a hun e' tiin min au lang lang a, phur fahran lo chuan ka chhuk thla hnak hnak a. Țhutkhawmna pindanah chuan chhung inkhawm hmang tur hian an lo țhu țhap tawh chu lo niin.

Ka țhufel erh awrh tihah chuan ka pa chu hun hmang tur chuan a lo ding chhuak a, Bible chang a chhiar zet hnuah kei phei chu ka lo maimitchhing hman thawt thawt tawh tihah tlaia ka nu sawi zawng zawng chu a rawn chhamchhuak chho leh chiam mai a, ka pa meuh pawh ka nuin a thunun chu ka ngaihdan a ni lo nasa!

Thuchah tawi chen thuak bialpa țhen chungchang vel chu Chhung Inkhawm thupuia hmangin kan han ngaithla țhap mai kha a nia.

A sawi chhung zawng ka maimitchhing a, a țawngțai chhung zawng ka meng thung!!

Chawei dawhkan kan han kil kual zet chu sawitur a vang kher mai. Chhungkaw hlim thei tak leh nuiho dar dar țhin kha keimah vangin boruak a dang zo ta!

Zana rilțam ka peihloh vang chuan harsa ti chung chung chuan ka eilui a, puarkhawp chu ka ngah ve mai a. Mahse, kan chawei boruak erawh chu a rit tak zet a ni.

A tho hmasa berah țangin ka pindan lam ka pan zui leh nghal mai a, han senghawipui em em pawh ka tum chuang lo.

TKL chu ka phone a, ani pawhin chaw tam vak lo a eithu a sawi a, zana  ka chhungten chhuah an remtih vakloh thu ka sawi chuan a hrethiam khawp mai. Reingial kan inbia a, ka thawl deuh huai in ka hria. A damlo zawk hian min hnem zawk mah chu a ni e.

Zankhat na na na chu ka hmang liam ve leh mai a, harsatna a awm hran lo.

A tuk zinga ka office kal tur chu ka pa chuan ka rualin kal rawh a ti tlat pek a, engnge maw awmzia le, ka penkawi a hlau nge mawni tiin ka zui ve ta thova. Thisen Test turin min hruai ta pek a nih kha! Ka puakkeh lo chauh chu a ni e. Ka mualpho ta em lo. Result lam nghal mai theih nihek lo le kan office thleng chuan min zu dah ta kha a nia.

An lungdamna tur a nih phawt chuan test pawh chu a țha alawm. Chuti nilova innghirngho nana kan hmang reng dawn a nih chuan ka tan tak pawh a țha ber lo ve thei tlat. An hlauhthawn ang hi a ni lo tih fiah vat sela, chu chuan ka awmdan tur a hril ngeiin a rinawm.

Nin leh ngei chang nei țhin mah ila anmahni chana ka indah chuan ka dem hleithei bik lo. Tunge fate ngaihzawng atan Positive duh bik ang le? Kei ngei pawh hian an tih ang chu ka tih duh ve tho ka ring. Han demawm hluah hluah chu an ni lo. Mahse, a tuartu ka ni miau mai si.

Haw pahin eng engemaw ka tihkawi vang chuan tlaiah ka tlawh haw hman lova, zanah ka chhungte chuan min ngaihchan ruk reng vang chuan ka chhuak thei dawn bawk si lo. Ka rilru a hrehawm tak zet. Phone lahin ka țha a lo ti zel bawk si. Amah ka hmuh ngei loh chuan ka ngaih a ngam thei tak tak tawh lo.

Dar 11:00 tlangah pawh chuan ka la mengkar mai a, a mutthilh ka hlauh vang chuan ka va be hmasa ngam meuh bawk silo. Ani damlo ta chu Whats app ang va tih ngawt a ni mang bawk silo.

 Ngaihtuaha sawt si lo, ngaihtuah loh hleihthei bawk si lovin hun ka hmang a ni ber mai.

Tukverh ațanga hruia uaithlak mai te ka duh rum rum mai. Mahse, luh leh dan tur a buaithlak dawn bawk si. Ka mu hleithei lo chu a nih ber hi mawle. Naktuk chu Office kal tur awm takin ka awm anga, nilengin ka chawl hmak ang. Zan lama buai buai ngai lo turin.

Chutiang reng reng chuan ngaihtuahna nen ka inlet tlaivar a ni ber mai.

A tukah chuan ka bula țhu biain chawlh min lo dahsak mai tur chuan ka ti a. TKL te inlamah chuan ka lut ta daih a. Ka chhungte chuan han hre na se chuan an sa mai mai teh ang chu aw.

“Ka țha lutuk, chawlh kher a ngai hleinem, ngaihtuahawm ka ni lo” a lo ti luam a. Nia, ka rin aiin a țha. A lo kang ve leh deuh tawh niin ka hria, a hmel pawh hmuh a hrehawm lutuk lo e.

“Hna kan awl lai a nia, chawlh inthlahrunawm loh lai alawm, zan lamah ka hman hleithei bawk silova” ka ti ve mai a. A dik tak chuan zanah phei chuan ka kal theih pawh ka inring tawh chiah lo. Thildang chhuanlam ka siam thiam viau te a nih loh phei chuan.. Chhunah pawh ka chhungten kal an phal tawh lo. Ințhen tur a ni tawp mai thupek chu.

“Hman lo chung chung chuan lo kal kher pawh ka phut lo a nia, bakah i chhungte pawh an zahawm alawm” a tih chuan ka sawichhuak teuh kher a sin. Mahse, ani damlo a karin chutiang thu thințhawng a hriat leh lek phei chuan engtinnge a awm ang? Kei a dam zawk pawhin hrehawm ka ti a nia.

Chhun thingpui inhun dawn ruaiah chuan a muhil daih a. A nu nen chuan țhutkhawmna lamah TV en pahin kan ti ti dun mai mai a. A natna a nei chung pawha ka phatsan loh vang chuan lawmthu te chu a sawi luam a, a rilru kan tihnawm loh țhin thu leh min khawngaih țhin thu te chu a sawi mawlh mawlh a. ‘Mahse, i chhungten an hriat hunah chuan hetiang reng hi a ni thei dawn silova, chu hun chu ka huphurh emai’ a ti a.

“An hre tawh alawm” Ni lo, ka sawitur a ni lo chu thu chu. Mahse, ka sawi zo hman vek tawh bawk si.

“An hria maw!?” maktih hmel zet chuan min en a.

“Hria e” sawi thuiloh hram ka va’n duh tak em..

“Engtinmah an ti lo che a mi?”

“A! Ti ve tho e. Mahse, Muantea hi ka hmangaih alawm”

“Ka hria alawm chu chu Seni. Mahse, i chhungte nen in inkar a chhiat phah ka hlau hle mai a..I nu leh pa chanah ka indah hian ka pawm thei tlat lo a ni”

“A dik alawm, a nihna tak sawi chuan ințhen turin min duh a..” ka ti ta law law a. Mahni a tawrh ai chuan min hnemtu awm se a țhat pawh a țha zawk ta ve ang.

A ngawi vang vang mai. A rilru a na tih chu a sawi kher loh pawh chuan hairual a ni lo. Keilah chuan sawizui tur ka hre map bawk si lo.

“I chhungte ngaihdan chu a dik chiah a ni” a rawn ti chhuak hlawl a.

“Mahse, ani hi ka kalsan thei si lo alawm”

“Chuti ringawt tur a ni hleinem, nupa em pawh in la ni lova, harsatna leh han ngaihtuah thui vak tur pawh ala awm loh hi” Ehe.. A nu pawh maw!? Chutiang  zawng bawka min tih leh bawk si chuan.. engatinge ka lo sawi kher kher le.

“A! nang leh zel paw’n chutia min tih chuan…” engmah sawichhun zawm ta lo chuan Muantea pindan lamah chuan ka luhsan nghal daih a.

Chu damlo muhil thaw sek sek mai chu min hnem a, ka lungngaihna chhawk țhintu kha a ni a sin. Mahse, tunah chuan ka țahna mai maw a lo nih tak le.. Muante, lamțang tur pawh ka neih tawh loh hi. Mi zawng zawng hian min phatsan vek dawn em ni? Nangtal chuan min phatsan suh aw..A khum bawh chuan ka țap lo thei lo a ni.

“Sen, i țap elo?” tiin ka lu-ah chuan a rawn chul a.

Inhru mawlh mawlh chung chuan ka hawi chhuak a, a muhil emaw tih naklaiin. Chutia a hriat laia lungngai hmel han lantir chu ka duh lo viau asin.

“Tihsak theih che ka nei em?” a neihloh zia lah chu amah pawhin a inhrechiang awm viau asin mawle.

“Muante, ka hmangaih che” tih pah chuan a kut chu ka hmersak vawng vawng a. Ka hmangaihtak zet a ni.

 “Nang chuan min phatsan ve suh aw” ka tih meuh chuan ka mittui ka dang zo leh pek tawh lo.

A khumah chuan lawnin amah sichet chuan ka mu a, Amah pawh chuan min kuah nghet kher mai. Engmah sawi ve lo mahse min hmangaihtu a ni tih chu haitheih rual a ni si lo. Keilah mittui parawl reng mai bawk.

A nu chu a rawn lut a, engtinmah kan lo chhawn lem lova, kan ngaihsakloh vang nge pawh ka hre lo țhut pawh țhulo chuan a chhuak leh mai a.

“Sen, țap tawh suh aw, i lungngai hmel hmuh hi ka duh lo a nia” a ti chu ka inthiam lo viau. Mahse, ka duh vang a ni biklo sin.

“Umh.. ka tum dawn nia. Mahse Muante, a har ve țhin bawk em a ni”

“Ka hrethiam alawm, i chungah hian lawmthu sawi chauh ni lo hian rul thei che ila ka ti asin”

“Chu lam a ni lo.”

“Eng nge?”

“Hm.. sawi a țul ber lo mai thei”

“Ka hriat țul a nih loh chuan ka zawt leh lo che ni mai rawh se”

“Muante…. Khatin ti kher lo la”

“A nia lawm. Chuti bakin engtinnge ka tih chuan ang?”

“Lungawilohna tur i tan awm hleinem”

“Ka lungawi a lawm”

“Awiloh kha..i awmdan ațangin a hriat alawm”

“Buaina tham a nih loh chu, engmah harsatna a awm lo”

“Keichu ka buai alawm i awmdan a dikloh chuan,”

“Ka awmdan dik lo chu i siamțha chuang bawk si lova..” a ti leh ta khauh mai.

“Kan chhungte hian ințhen turin min duh” chu zawng chu ka sawi. A dang engmah ka belh thei tawh lova, amah lah chuan sawi chhunzawm tur a hre bik bawk lo. Min kuahna erawh chu a nghet tial tial tih ka hre thei. Inkuah chung chuan kan țap dun a ni ber mai. Nun hi ava hahthlak tak em..

"Nangchuan min phatsan suh aw.." chu pawh țap țuau chungin ka la sawi tho mai.

"Sen.. ka thihni thlengin ka hmangaih ang che. Mahse.."

"Engnge mahse chu..?"

"Kan huntawn hi a rapthlak ka ti lutuk...ka bei a dawng viau a ni"

"Chutiang tur a ni lo. Beidawnna hi i nun atan thilțhalo ber a ni asin. Eng thil pawh thleng se ka phatsan ve dawn hleinem che."

"I thei lovang..."

"Ka thei ang, ka tiam a che. I tel lo chuan ka nun hian awmzia a nei lo asin."

"Mipa chu ni la i thei mahna. Mahse, nu leh pa karah, hmeichhia lehnghal tan chuan... engtin pawh awm la keichuan ka dem thei ngai lovang che."

"Engkim ka huam ve bawk asin, ka thei ngei ang"

Sawi thui pawh leh lung a chhe bawk si. Rilru khingbai zeta inkawm lam a hahthlak.

Dar 3 velah chuan a mutthilh leh tak avangin haw turin ka insiam a, a pindan ațanga ka chhuak chu a nu chuan min lo koh pek a, ka bechak vak lo asin mawle.

"Seni, i chhungte duhdan chu ngaipawimawh hram ang che, nakin zel atan i hmalam hun an thlir a ni tih ngaihtuah la.."

"Chutiang bawk.." ka ti hlak a.

"Kan tan sawi nuam pawh a ni lo, kan fapa nen inboruak tihchhiat hi kan hreh ngawih ngawih asin. Mahse, heti mai hi kan ni tawh a, i tan beiseiawm a ni lo, chu chuan kan rilru pawh a tina fo țhin a sin.

A diktak sawi chuan kan fanu ang maiin kan en che, chutihlai karah hetiang thil duhawm lo kan chunga a thleng hi a pawi tih bak chu han sawi leh dan tur pawh kan thiam lo. Chhungkua a nghawng chu sawiloh nang leh zel a tuartu a i țang hi a pawi khawp mai.

Puitling takin ngaihtuah la, i duh ve em em ni te pawhin kan hria, mahse kan fapa hi chhungkaw dinpui tura beisei chi a ni lo tih i hriatthiam ka ring. Chuvangin tunah harsa deuh mahse nakin lawkah a la reh ve mai ang, i hmalam hun atan i inbuatsaih a ngai, nang chu mipangai zawk i nih kha"

"Chutiang zawng chuan khawngaihin min ti lo hram teh u... Engkim ka ngaihtuah fel tawh. Ka thutlukna chu a thihni thlenga a bula awm hi a ni mai. A hnu lam chu hunin a hril ve tawh mai ang chu"

Ka hmaa ding chuan a mittui a hru asin. Nia, kan lung hi a chhe tlang a ni.

"Miin engtinnge an ngaih ang che" a ti țuau a.

"Mi min ngaihdan tur aichuan 'eng thil nge ka tih' tih kha a pawimawh zawk alawm. Duat taka enkawltu a mamawh em em laia keiin ka lo phatsan leh si chuan...Ni lo, ani hi thi turin ka kalsan tihna a ni dawn asin. Thiamthu sawi tur ka nei ve nang"

Min rawn kuah a, nu changpui chu a rawn țap rawih mai a nih kha. Keichu ka hul ve hlauh thung a.

Ka haw tur chu 'Harsatna i neih loh hram ka beisei' tiin min thlah a.

Kawngkapuia ka chhuak chiah chu keima nu ve liau liau khawilama kal chhuak emawni chuan Taxi chhung ațangin min lo melh rum nasa mai! Engtia han intihna hman awm hek lo kan in enliam ta ringawt kha a nia, in thlen a huphurh awm leh zo ta vek mai le.

Engtin tak min lo dawngsawng leh ang maw tih ngaihtuah rauh rauh chung chuan muangchangin ka haw ta hnak hnak mai kha a nia.

Ina ka han lut chu huphurh ang em em phei chu a lo ni lem hlei lova. Ngawirengin min lo melh rulh rulh ringawt a. Engthil mak nge maw thleng ni.

A eirel pawh pui ta lo chuan ka thawmhnaw bawm chu ka hai chiam a, ka ka Almira mawngah chuan ka haichhuak leh ta hlawl mai. A bo daih tawh emaw ka tia sin. Ka va'n lawm tak..

Mawza seițial kha..

Ka nu chu a ngawihlen dawn emaw ka tih tawh laiin chawei lai chuan phungbawm  sawm a duh nimaw a mupui pai chuan min kap țan ta!

"I tana țha tur kan ngaihtuah a, chhungkua a nghawng dan tur thlengin kan hrilh vek tawh che. Heti chunga luhlul i chhuahlui zel a nih chuan keichu sawi tur ka nei tawh lo viau ang" tiin ka pa chu a țawng ram hmak ta mai a.

 Ngaihpawimawh ka duh asin. Mahse, ka thei si lo a ni.

"In hlauh ang em em a kai awlsam hi chu a nilo asin. Tawngpawng hlauh ngawt tur pawh a ni lem lo a nia."

"Engnge a hlauhawmlohna chu, a vei tawh damchhuak i hria a mi?" Ka nu chuan a lo ti tawn tawn a.

"Chutiang lam a ni hleinem nu, HIV positive te hian hmangaihtu an mamawh em em asin."

"A nih hrep tak chu a, va luhkhung law law la ti nia.." tiin a kham tau hmak a. Sawi zui tur a vang viau a ni.

"Mi zawng zawngin AIDS veiah an ngai vek ang che. Chu chuan chhungkua thlengin a nghawng dan tur kan sawi vek tawh a, chuti chung chuan engahmah i ngai duh lova, hetiang tur hi chu a ni lo deuh a ni. Thilțha kan sawia in awih duh miau bawk si loh chuan engtinnge niang?" Tiin ka pa chuan a sawi chhunzawm a.

"Pa, hetiang vei ho hi țanpui an ngai em em asin..Damlo dang zawng ai hian puitu an mamawhna hi a sang zual ni hian a hriat. Tunah hian ngaihsak lo ta ila chuan a thih phah hial mai thei a ni, Pasal atan neih ka va beisei emaw a ni hranlo. Chutiang ti thei dinhmunah pawh a ding lo bawk a. Mahse, a damchhung reilo te tal chu hlimtak siam hi ka ba vein ka hria.."

"A natna te chu kai ve ta la engtia awm nge i tum a? Kan inhrilh chiang viau tawh a ni lawmi, ani i ngaihsak vanga chhungkua a mualphona thlen kher a ngai a mi?"

"Pa.. chutiang zawng chuan ngai lo hram rawh u..khawngaihtakin"

"Kan khawngaih lo che a ni lo. Mahse, chumi avanga chhungkuain kan tawrh kher kha engnge a țulna ni ta ang?"

Țap chunga thawh mai loh chu chanpual ka nei leh ta lo.

"Vawikhat pawh i kal leh a nih chuan i awm chilh law law dawn nia" ka nu chuan a lo ti fahran a. Chu kher chu ka paidam thei ta ngang lo a ni. A chhan em chu ka chhang let lo.

Ka pindan pana ka kalchhoh hlawk hlawk lai chuan "I sawi thui mah mah" ti a ka pain ka nu a khakna chu ka hre vuaiin ka hria.

Duhthlan tur pahnih chiah ka nei ta!

Ka chhungte bula awm a Muantea țhen nge, ka chhungte chhuahsan a Muantea pan!!?

Muantea chu va pan ringawt ila engnge awmzia awmchuang ang? A nih ka chhungte bulah hian awm reng ta ila ka hlim miau siloh chuan engnge awmzia awm chuang ang? Lungina awm ang chauh ka ni dawn asin.

Damchhung reiloteah nun hrehawm takin ka hmangbik dawn tihna a mi?

Thutlukna fingtak ka siam em tih ka hre hran lo. A lo buluk ta deuh a nih pawhin ka tuar mai a ni ang chu. Muantea hmu lo chuan ka hringnun hian awmzia a nei dawn si lo..

Zanlai ar a khuan thliai thliai lai chuan ka thuamhnaw tlem keng chung chuan kan in chu mittui nen ka chhuahsan ta a..Ka ke pên tin mai chu ava rit tehlul em..

Mittui dan rual lova luang chuan 'Hmangaihna' awmzia hrilhfiah tak mawle..


                           Chapter
                              -  VI -


Chu zan boruak chu a nelawm ka ti hran lo viau a ni.

Kan kawmthlang kawngpuiah chuan ka chhuak thla a, khawilam nge ka pan dawn ka hre ta hauh lo mai le!

Muantea te inlam ka pan dawn chuan ani damlo buaipui nen an buaina ka thlen belhchhah mai mai dawnin ka hre si. Pan awmtak mah nise an buaina tizual tura han pan ngawt mai pawh chu a dikin ka hre si lo.

Mahse, tunge ka pan chuan ang?

Ka níte inah nge, ka putea te inah..? Nge, Partei te inah zawk niang le? A! Partei te inah zanin chu riak phawt ang. Chuan a hnulam chu ngaihtuah țhat leh atan.

Ka pên țan chiah tih chuan ka hnunglam ațang chuan zawifiah tak si hian "Mami" ti a min koh chu ka hria a, ka pa aw a ni tlat mai!

Ka lehhawi lova, ka din phah hek lo.

Ka bana a rawn dawm tak vangin ding lo thei erawh ka ni ta lo. "Khawnge i kal dawn?" a ti a.

Ka chhang lo.

Ngawireng chuan min en ran a, sawitur engmah ka hre lo. Engtinnge min rawn umzui theih le? Thawmdim takin ka chhuak emaw tih laia engtinnge a hriat theih zawk le?

Ka thawmhnaw dahna bag lianvak lo ka khai chu min laksak a, 'haw ang le' a ti a.

A chet pawh ka che lo hrim hrim.

"Tlangval sual ang maia engatinge hetiang te a i awm, tirawh kal ang, miin min hmuh hmain" a la ti zui a. Ka chhang chuang lova, zui tumna pawh ka nei chuang lo.

Ka banah chuan rawn manin mi kaih mai a tum a niang chu, thapui thawh meuha ka'n țan tak kha. A kut chu thinthlak pahin, "Pa, in duh anga awm hi ka thei lo a ni, min hrethiam rawh u" ka ti chhuak hram a.

"Engmah harsa a awm hleinem, a sârhu lai a nia, a ulh zawngin i la mai mai a nih kha. Nakinah a reh ve mai ang"

"Tunah a ni emaw, kum hial pawh vei mahse ka tan chuan engmah han danglam tur chuang a awm lo, 'chhungkaw zahawmna tichhetu nih aichuan ka inthiarfihlim mai hi a țha' tiin thutlukna ka siamfel ta a nih kha, ti hian hlauhthawn nei lovin in awmthei tawh ang chu" ka tilui ve deuh ngat a. A țhen sakin ka hria.

Chu chu ka rilru pawh a ni reng alawm. Chhungte chunga harsatna leh chhungkaw buaina ringawt thlentu nih chu tumahin an chak bik ka ring hauh lo.

"Chutin a buluk zawnga thu lak tur a ni ngai lo a nia, titeh i haw phawt ang" tiin damzet mai chuan a han ti leh a.

A ning ta deuh aniang, 'ka kal  nia min rawn zui ang che' tiin ka thawmhnaw khai chuan kan inlam pan chuan a chho zui a. A fanu hi min hrechiang chiah lo a ni awm mange ka ti.

A liamfel ta maw tihah chuan Partei te inlam pan chuan hmanhmawh zetin ka kal zui ve nghal vang vang a.

An in ka thlen hmaa ka biaklawk vang chuan an kawt ka thlen chuan kawngkapui inhawngsa reng hian amah pawh chu a lo ding vang a, "Engnge awmzia ni ta a?" ti a min han zawt chu chhan vak ngaihna hre hek lo ka'n țahkhum ringawt pek a nih kha, a zia lo thei e.

A pindan lamah chuan min hruai nghal a, ngawireng chuan ka mu a, amah pawh chuan engmah sawi buai lovin min rawn zui ve mai a.

Reife chu kan han ngawi dun ve bawk a, muhil lo ta chu kan țawngchhuak leh ta nge nge kha a nia. Ka chanchin zawng zawng chu ka hrilh fai ta vek a, mi han hnem ngaihna vak pawh a hre bik chuang lo. Mak a ti tih chu a awmdan a țang chuan a hriat reng mai.

"A thuhrimah a hma te pawhin Muantea chanchin chu sawi ve tur che nia" ti chuan min chhuahchhal ti tih a.

"Nia, hetiang hi a ni ang tih ka ring bik lo alawm, a positive tih ka hriatna phei chu a la rei nang. A damlo satliahah ka ngai a, a țhat ve leh mai ka ring mawle."

"I inkhawm ngai bawk si lova, kan inhmukhat bawk em a ni thil han sawi tur paw'n" a ti ve mai a.

Tlaivar țhiai chuan kan ti ti nia mawle!

Khawvar fel zawtah 'mutthilh tum ang' a tia, a chhuak dun ta deuh a niang kan muhil dun ve mai a.

Ka muhil chauh emaw ka tihlai chuan ka phone lo ri chuan min tiharh leh nghal a. Ka han en chuan 'TKL' a lo ni a.

"Hello.." phak zet chuan ka han ti a.

"Sên, khawnge i awm?" a rawn ti tawng ringawt a.

"Engnge? Ka la mu.."

"Khawiah nge i riah a?"

"Inah..khumah" ka chhandan chu a ngeiawm viau ang tih ka ring. Mahse, ka nu te an inah an awm ngei a nih ka ring bawk sia. Min zawn nan an hmang pek a ni ngei ang!

"Sawițha la.."

"Nakinah ka rawn bia ang che, mutthilh ka la mamawh, kan muhil leh lawk aw pliz in..phone ka dah a nia" tiin a chhanna pawh nghak hman lo chuan ka hmethlum nghal daih a, a rawn ri leh pawh chu ka laksak ta lo.

Mutthilh phei chu ka muhil leh tawh lem hlei lova.

Engtinnge ka awm tak ang le? Thurawn lakna tur ka va'n mamawh em.. Partei tlawng ringawt hi chu ka la ring zo chiah lo deuh a ni. E taka! A pa hi kohhran upa a nih tak kha mawle. Ani chuan ruahmanna min siampui thei ang chu.

A țha viau dawn e.

Dar 6:30 velah chuan Partei chu ka thawhsan a, choka lamah chuan ka chhuak phei a, a nu chuan eirawng a lo bawl mek a. Min han hmu chu mak a tih hmel kher mai.

"Ehe Seni, hetah i riak a mi a? a ti a.

"Nia, Partei ka hmukhat em a, ka rawn riahpui mai mai. I va tho hma ve, chaw ka ei nghal dawn nia aw" ka ti zui a. Bual in lamah chuan ka luhsan zui nghal daih a.

Engtinnge ka awm ang tih ringawt chuan ka rilru a luah hneh viau a ni. Tihngaihna vak ka hre chuang bawk si lo. Mumang ni se țhanharh san daih mai ka va chak tehlul em!

Bual in ațanga ka chhuah chuan "Khawnge Pa Rova? Ala mu a mi?" tiin Partei nu chu la zawt zui a.

"Mu love, a rawn haw tawh kha a țawngțai pawh, pindanah khan lehkha a chhiar emaw ni le" a ti a.

"Ka be duh a, chu vang chu nia ka rawn riah, ka lut dawn nia aw" tih pah chuan an pindan kawngka chu ka nam zui nghal mai a.

"Pa Ro, inkawm lawk teh ang" ka va ti lut ringawt pek a.

A chanchinbu chhiar lai chu a dah hniam ruai ruai a, a tarmit te chu an phelh leh te te a, "E, nang elaw Seni, tehmial che chuan.."

"Nia, keimah ni e, nizanah Partei bulah ka riak a, i thurawn ka mamawh, i puih ka ngai a nia"

"Engthilah chuan maw, pasal neih te i duh ve ta deuh em ni?" a nui suk a.

"Chulam pawh a ni chiah lo, harsatna  namen lo tak a ni mai."

"A va buaithlak awm ve chutiang te chu.."

"Nizanah kan in ațangin ka tlan chhuak a!" Ka ti chu min en phâwk kher mai!

"Han sawi chiang deuh la..."

"Ka bialpa hi HIV Positive a lo nia, tunhnai maia ka hriat a ni nghe nghe a, amah pawhin ințhen mai a duh a, mahse mi thiam zawk leh helama thawktu te ka han rawn a damlo dang aia enkawl bik an ngaih zia leh hmangaihtu an mamawh dan te ka han hriat khan ka țhen thei ta lova, chubakah ka hmangaih a ni, a hma zawng pawhin harsatna nei lovin kan inzui a, natna a neih tak vang maia han phatsan kha ka thei lo ve bawk"

Partei nu chuan thingpui min rawn pe a, a chhuak zui ve leh mai a.

"Engnge tichuan i harsatna chu ni ta ber a?"

"Ka chhungte ka han hrilh khan an pawm thei ta lova, keimah nen lam lam min ringhlel kual a, positive ve turah ruak.min ngai tlat a, an ngaihțhat nan thisen te chu kan test ta tho kha a nia, ințhen turin min duh a, a hmuh pawh hmu tawh lo turin. Chu chu ka thei dawn si lova chuvang chuan in ka chhuahsan ta ringawt a ni"

"A nih tak chu mawle aw, thutlukna khirhtak i hmachhawn ve bawk a nih chu mawle. Mahse, in han chhuahsan tham em chu a ni emaw ni le!?" a ti a.

"'I kal leh chuan lo haw tawh suh' an tia, kal lovin ka awm thei dawn si lo alawm"

"A nih chu..Tunlaiah chuan mimirin kan hriatdan leh pawmdanah chuan HIV te chu tihdam theihloh, natna hlauhawm tak tih hi a ni mai a. Mi pangai lo deuh ten an vei țhin vang hian entleu pawh a awl a, chuvangte pawh chu a niang chu i chhungte pawhin ințhen tura an duh che u"

"Nia a dik alawm. Mahse, natna khirh khan tak a vei tawh a liama keiin ka la phatsan leh lek phei chuan engtinnge a awm ang?" ka ti let a.

"I hlau ve lo tihna ni maw chu?"

"Hlauh a hlauhloh lam pawh a ni chiah lo, inven dan tur te, enkawl dan tur te ka theih ang tawk chuan ka zawt chiang ve a, chuti han thinhrik vakna chhan tur a awm hran lo. Kan lo tawngpawng hlauh chiam ringawt hi chu kan hriat tawkloh vang a lo ni zawk"

"A ni maithei. Tichuan engtia ruahmanna han siampui nge i duh tak ber?"

"Chu chu ka hrethiam ta lo alawm, engtia awm tur nge tih chu?"

"Ngaihtuahnaah chuan ina i haw leh chu a țhat ber ka ring a, chhungkua ațanga lungawilova chhuah hi thil țha ber a ni lova.."

"Mahse, amah chu ka enkawl thei dawn si lo alawm. Ka phatsan chuan engtikahmah ka inthiam ngai chuang lovang, ka damchhung hun hi nuamin ka hmang dawn chuang lo."

"A! Engpawh nise, tuna thutlukna siam rum rum chi pawh a nih dawn loh chu. Bakah i chhungte pawh an lungawilo viau mai thei a, keima'n ka han titi pui anga, naupang inni tawh lova, induhdan te pawh a țul chuan an ngai pawimawh ve tur alawm. Tikhan lo awm la, i pate chu ka han hmu ange. An lungawi lo ta viau a nih leh helamah i khawsa ve nawk nawk rih anga a ni mai"

"Anlakah chuan ka beisei sang vak hran lo" ka ti a. Ka ngaihdan dik tak a ni bawk.

Pa Rova chhuah hnu chuan Partei pawh a lo tho ve ta bawk a, a nu nen kan pathum chuan kan ti ti a. Han thlamuanpui tham tur khawp erawh sawitur an hre bik lo.

Ka phone lo ri ral ral chu ka han en a, TKL bawk chu lo niin. Ka lo bia ang che ka tih kha ka theihnghilh daih nia! A va'n zia lo tak.

"Sen, ka ngaihtuah che tih i hria em?" a rawn ti deuh nghat a. Ka inthiam lo viau a ni.

"Nia, ka hria lawm. Mahse, ngaihtuahawm ka ni lo a nia"

"Tikhan ngaihtuahawmloh engtinnge ila intih theih le. Khawnge tunah i awm?"

"Partei te inah.."

"Engtia awm nge i tum a, engatinge engmah pawh min hrilh loh?"

"Muante," ka sawi chhun zawm mai lo. Ka insûtzui nghal ringawt a.

"Sên..khati khan awm suh. Khatia awm tur kha a ni lo nia, puitling i nih tawh kha.. lo phei teh. Lo phei rawh aw.."

Reife kan ngawih vang vang hnuah chuan "Muante, ka lo phei duh rih lo, nakin deuhah" ka ti a.

"Khatia i awm khan ka rilru a nuam lo tih min hriatpui la aw.."

"Ka hria alawm. Mahse, in phurrit tizual tur ringawt chuan ni love. A rang lamin ka rawn be leh ang che, ka ngai lutuk che..bye phawt"

"Awle, bye le"

Pa Rova lo thlen hma chu ngaihtuahna mumal pawh ka pu thei lo a chha chu a ni e. Chawei lah chu a hun angreng tawh bawk si.

Kawngkapui lo rirawk lam chu kan hawițhap a, Pa Rova ngei chu a lo lut ta. Engthu tak rawn hawn ang mawle!?

Partei nu chuan "In boruak a țha awm em?" a lo ti thuai a.

"A..aw țha a ni mai e. Duhthusam tak pheichu a ni chiah lova.." a ti a. A sawichhun zawm mai bawk si lo. A kârawl chu a va rei kher ve mawle.

"Sêni pa chu a țha khawp mai. Thilawmzia han sawi pawhin a hrethiam mai a. Mahse, hotunu khi a hmin hleithei lo deuh a, a reh phei chu a reh maiin ka ring. Helamah han nghak dai deuh se, rei a ngai lovang" a ti a.

Partei nu chuan "Engngatinge hmeichhia hi kan mawl viau mai le aw..Seni lungngai reng reng suh, hetah i awm reng dawn nia" a ti zui a.

Ka tawt up up mai. Anni hnena awm tur ka ni pawhin  ka inhre lo. Mahse, kalna tur dang ka hre chuang bawk si lo.

Chaw te chu kan han kil ve hlawm tak a, a tu amah chuan nidanga kan ei ang chu kan eipha lo țheuh niin ka hria, mi chhungkua tibuaitu ka ni mai lo mi?

Ngamtlak, duhthâla kan khawsakna țhin mah nise han inchenchilh tura ngaihtuah meuh chuan thlâ a ngam mawlh lo. A inthlahrunawm duh hle mai.

Chaw kan eikham fel chuan TKL ka bia a, 'lo phei phawt teh' a tih tak tlat vang chuan Partei hna kal tur nen chuan kan kal dun ta a. Ani pawhin tlawhpah ve tho a duh vang chuan kan inzuilut ta zel kha a nia.

Partei nen chuan an han rihlut phawt a, a hma teh chiam tawh lo nen ani chuan min kalsan zui mai a. Ka hun a ințan ve ta.

"Tukin ka rawn biak che khan i nu leh pa an lo kal a" tiin bul a țan a.

"Engnge an rawn tih a?"

"Nizana a chhuak a lo hawlova an tia"

"Chuan..?"

"E, hetah i awm an ring a niang chu. Engngatinge engmah sawi lova i chhuah reng reng a?"

"A chhan te chu an hre reng alawm"

"Engmah hre lo ang khan an insawi bawk sia"

"Hm..an ti ve mai mai a nih chu.."

"Engngatinge chutianga i awm reng reng a?"

"A..sawi vek sen pawh a ni lo. Nakinah muangchangin ka la hrilh ang che"

"Seni, Muana pain a be lawk duh che aniang" tiin Muantea nu chuan kawngkaa dak chuan a rawn sawi a. A awm lo emaw tia.

An țhutkhawmna pindanah chuan a lo țhu a, a hmachhawn zawnga țhut chu ka ngam chiahloh vang chuan a țhutna bulah chuan ka va țhu ve mai a.

"Eng lo a nia Seni, tukinah i nu leh pa an lo kal a, keimahni vangin inboruak a lo țha vak lo a nih hmel a, chumi chungchang chu han sawipui che ka duh mai a nia"

"Engtinnge an rawn sawi a?"

"A.. an sawi ve nual kha..a zia lo khawp mai. A zahthlak bawk si, keini vangin in chhungkua leh zel in lo buai a..engtia han tih tur nge pawh hriatthiam a har a ni"

"A, tihvak ngaihna pawh a awm chuang hleinem, tihian han awm ve nawk nawk phawt ila, nakinah an la hrethiam ve mai ang, chubak chu beiseina pawh ka nei lo" ka ti a.

"Engtia awm nge i tum reng reng, inah ila haw lo tihna a mi?"

"Aw haw lo. Tumdan mumal pawh ka la nei thiam rih lo. Hostel-ah te awm rih ila, chuan a țul a nih leh inte pawh kan luah ve dawn emawni te ka tia. Thutlukna fumfe pawh ka la neithei lo"

Min en vang vang mai sia, a nuam fahran lo khawp mai.

"Chutianga mahni chauha nula han talhran chu a țha ber awm lo mange aw.., i chhungte thu chu zawm a har i ti deuh si a mi?"

"An rilru an thlak a nih loh chuan ka thei lo, ka haw ngawih ngawih pawh a ni hran lova. Mahse, duhdan a in an miau si loh chuan tihngaihna a awm si lo alawm. Heti hian han tlahrang ve rih ila an tan pawh phurrit tur a awm lo a ni mai alawm, nu leh pa leh chhungte an nihna a bo tawh dawn chuang lova.."

"A nu nen kan lo sawia i pa te chhuahhnu khan 'helamah rawn awm phei mai se' te kan lo ti thla ve ngawt a.."

"A! A rem țeuh lo deuh alawm. Nupa em kan ni bawk si lova, chutia han inawmchilh tur khawp khawp chuan ngaihtuah tur a tam deuh a.." ka tihsak ve mai a.

"A ni maithei. Mahse, keimahni vanga hetianga awm hi i nia, chuti ngawt chuan kan thlahthlam che chu a rem lo a ni. I duhdan leh țha i tihdan chu kan va hnualsuat lo turah ngai ila chuti rual chuan mite ngaiha mawi lo tur anga i lan hi kan duh bik lo a nia"

"A dik lawm, chutiang em em chu a thleng lo turah ngai ila. Min ngaihtuah a alawmawm. Mahse, nangni damlo enkawla buai bawk kara kei leh zel buaipui ka ngaih chuan intan phurrit kan ni ringawt mai dawn sia, harsatna dang em kan tawh belh tawh lo turah ngai ila, engkim tluangtakin a kal ve leh mai ang"

"Eng pawh nise, harsatna i neih chuan sum leh pai lam pawh nise sawi hreh lo la, i bulah kan awmreng dawn a ni tih hre tlat la, engmah lungngaihna tur a awm lo a nia, i chhungte pawh an hmin ve thuai turah ngai ila.." tiin a hmawr a bawk a ni ta ber mai.

Muantea chuan awm tlang nghal tur chuan min thlem char char a ni ber mai. Keilah ka țang laklawh ve bawk si. Bakah han inawmchilh em tur chuan ka ngaingam lo deuh a ni berin ka hria.

"Engtinnge mi inah ringawtte chuan i awm chuan ang, a inthlahrunawm asin" a ti a.

"Ka awmrei dawn hleinem, zanhnihkhat bak a ni lovang. Chuan..Hostelah ka awm lawk mai ang. Chuta țang chuan inluahtur ka zawng ang a.."

"Nangmahin in i luah anga maw?"

"Nih mai loh te chuan.."

"Sen, chutiang ringawt chu a.. țha ka va'n ti lo tak em"

"Chutiang lovin tihdan dang ka hre chuang hleinem"

"Hetah chuan lo awm mai la..."

"A khai..miin uchuak min tilutuk anga sin"

"Hmundanga i awm chuan engtikahmah ka rilru a nuam ngai lovang"

"A.. inngaihtuahna tur engmah a awm hleinem. Phone pawhin a inbiak pawh theih reng a, chutiang em em a inngaihtuah vakna tur chhan a awm hleinem, bakah kan ina ka awmlai aiin ka rawn awmpui zing thei zawk daih dawn che alawm. Alawmawm zawk a nih chu" ka tihsak a.

"Mahse.."

"Mahse..tih awihtawh lo. Engthilah pawh mahse chu a awm thei zel alawm. Pawmdan kan thiam a ngai țhin" ka tih chuan mi ner khum ringawt a.

Nileng chuan kan in awm a ni ber mai.

Tlai zanriah rel hun dawnah chuan ka chhuak phei ta chauh a, rilruin arbo a zawng tak zet. Baihvai leh puitu nei lo riau te chuan ka han inngaihtuah a, engnge hmangaihna hi a awmzia ni chiah le?

Partei nu eirel chu ka pui a, kan zawhfel khatah chuan ka inbual a, Partei thawmhnaw chu ka lo han inbel at a, a hna kal bangin ka thawmhnaw lo lamkual nghal tura kan intihsa vek tho vang chuan kan ințawm rei lo turah ngai ang.

Ka inbual zo chu tihtur vak awm hek lo, khumah chuan ka muzal ta mai mai a. Mahnia han awm chuan a lungpuam zawng hlira inngaihtuah a awl bawk si.

Engngatinge hetiang taka buaipui ngai leh hlatsan theih siloh, chhungte nen pawha awmho theilova min siam hialtu hi pasalah ka neih mai loh le!?

Ka țhen thei a zeng pawh a ni lova, chângdang kân ka tum bawk si lo. Engngatinge ka neih mai loh le..

Mahse, thil âtthlak tak a ni ngei ang le.

Amah pawhin a remtih ka ring hauh lo. Mahse, kan ințhen dawn lo a nih rau rau chuan engnge lêm chuang ang le?

A damchhung rei lo te tal hi thlamuang takin ka siam dawn a ni lovem ni?


                          Chapter
                            -  VII -


Partei lah chuan ka thawmhnaw chu a rawn hawn lem hlei lova.

"I chhungten phal hek lo le" a ti mai a.

Zanriah eina kan senghawi mek lai chuan ka u pasal leh kan țhenawmpa chu an rawn lut hlawl mai a. Engtia lo dawnsawn tur nge ka hrethiam lo viau. Ngawihah ka tlak ta mai.

Kan intihfel lai chuan thingpui an lo in mek a. Ka u pasal, U Rema chuan an bula țhu tur chuan min lo au a. Kan thupui tura lut ta mai lo chuan thildang an han sawi kual leh  rih a, nu thin ter tek tak ka lo ni ve bawk si. Ka dawhtheihnain a tlin lo hman țep chu a ni e.

A changin kan inhnial a, a chang leh kan nui bawk. Thu mum pawh nei thei lo chuan kan awm reng a, ka pa tak phei chuan min ngaihtuah em em tih ka hria. Mahse, chu ringawt chuan engmah a siamțha chuang bawk si lo.

"Engpawh nise, helaia awm ngawt kha a fel ber lo. Chhungkuaa relfel mai theih tur a nia, a ni lo zawnga thu lak hi a țha ngai lo, inlamah lo haw phawt la, chinfel harsa tur engmah a awm hleinem" U Rema chuan a ti a.

"A hma zawng paw'n kan chingfel thei lo alawm, kha chen kan lo inzui ve tawh a, a sual vang reng pawh nilova hetianga natna a kai tak vang maia ka tlanchhiatsan a nih chuan mi a zawnga demawm ber ka ni hial ta ve ang.

Ka chhungte  ngaihdan pawh hnawl fithla der ka ni chuang lova, an ngaihdanah chuan diklohna pawh a awm bik chuang lo. Mahse, inhrilhfiah kan tum ngial pawhin an ngaihdan an sawhsawn thei bawk si lova. Keichuan duhthlan tur dang ka nei bik ta lo a ni"

"Chû'ng te tê tê chu alawm chhungkua a sawiho ngai chu" a la ti cheu ka ti!

"Engmah kan sawiho thei hleinem. 'Vawikhat pawh i kal leh a nih chuan i awmchilh nghal law law dawn nia' tih kha an thu min hnutchhiah a nia, hmu lovin ka awmthei dawn bawk si lova..Ka enkawl a mamawh a ni"

"Lo haw phawt la chu'ngte chu theihloh thu a awm hleinem, i nu leh pate pawh kum lama upa an ni ve tawh a, engemaw chenah hriatthiam ve tur a nia. A bawplawk zawnga kalpui zel chuan engkawngah mah thu a inhmu thei hleinem"

"A.. an ngaihdan an sawhsawn dawnloh chuan a ngai ang bawk tur chuan ka thei rih lo ni mai rawh se"

Pa Rova chuan, "Ni e, chhungkua chu inremloh deuh chang pawha han indawh deuh a ngaihchangte pawh a awm țhin ngai a nia. Engpawhnise, helai pawh mihrang kan ni chuang lova inthlahrunna tur a awm hran lem lo bawk a, an lungawi thleng te chu duh leh han awm ve phawt sela, a nu leh pa te pawhin a theih phei chuan kan buaina chhanber natna chungchangte pawh hi lo ngaihven zui ve sela, tichuan eng anga hmalak tur nge tih te pawh an hrethiam mahna le. Fate tihvangin tawngpawng nawrluih chiam tur a ni lo a nia, naupang an ni bik tawh lova " tiin țawngkam a rawn nei zui ta bawk a.

Mi an nawrlui ngam ta vak lo, thingpui te an in leh hnu chuan min ținsan ta a.

Inkhawm tura Partei a chhuah rual chuan ka zui chhuak ve nghal a, kawtlai kan chhuak chiah chu kan kalna tur lam in ang nghal hek lo kan ințhen chu a ni zui nghal mai lawi a.

Muantea te inlam pan chuan ka kal ta hnak hnak a.

Ka va lut chu puitling deuh deuh hi an lo awm țhap mai a, a țhente chu an chhungkhat ho niin ka hria. An committee emawni zawk le. A va zahthlak reuh e, keilah Partei awmhmun thawmhnaw nena va lut ve hlawl mai chauh ka ni bawk si.

Muantea pindan lamah chuan ka lutzui nghal daih a, khumah muchungin lehkha a lo chhiar a, mi han hmu chu a lo nui var var a.

Mahse, a nui rei lo.

A bula ka țhu chiah chu ka thawmhnaw hak chu a lo khawih nghal a, uluk fe chuan a en a. Ka ta a ni lo tih a hria a ni ngei ang le. Mahse, engmah chu a sawi lo.

"Ka haw hnuah i khua a sik leh em?" tiin  a chal vel chu ka han deh sak a.

"Sik love, ka țha khawp mai. Chaw pawh ka eițeuh" a ti a.

"A țhat nasat chu, engnge in hmeh a?"

"Sangha te, bai te, a awm nual mai, nangni engnge in hmeh a?"

"Behlawi rep bai thak tawk!" Ka tih chuan a nui ringawt a. Thak ka ngam lo tih a hre vek sia!

Chutihlai chuan mipa pakhat hi pindanah chuan a lo lut a, "Sêni, biaklawk che ka va duh em" a rawn ti a.

Chhang ta mai lo chuan Muantea chu ka ve melh leh rih a.

"Ka putea a nih hi, ka nu te unau zinga naupang ber," a lo ti thuai a.

"A! hmundang kher a ngai chuang love, hetah pawh a sawiho theih tho alawm" a putea chuan a ti zui a.

"Englova nia, i awmdan chungchang hi kan lo hre ve mai pek lova, zaninah hei Muantea nu leh pa ten an han sawi a chumi a zara hre ve chauh chu kan nia, a hrehawm pawh kan ti tlang viau a, keimahni vanga inchhungkua thlenga in lo buai phah hi. Mahse, han tihvak ngaihna kan hre lawi bawk si lova.

I hmuh ang khan chhungkhat-ho zaninah kan inrawn khawm a, i nu leh pa bulah hian hetah awm ve tur hian palai kalin va dil tawp mai tur emawni tih kan ngaihtuah deuh a, i ngaihdan te hi a lo ni lo viau angem, i chhungten engtinnge an lo dawnsawn ang tih te kan hre duh a, chumi chungchang chu a nia han sawipui che ka duh chu.

A chhan ber pawh hetia keimahni vanga uichuang ang maia i awm ngawt mai hi kan ngaingam ngang lo a ni. I duh chuan helam a țang pawhin i inbawlhran duh hunah ruahmanna te chu kan siampui thei turah che ngai la. Harsatna chulamah chuan a awm lovang." a ti a.

Ngaihdan ka siamthiam hauh lo mai. Bakah chawpchilh lutuk phei chuan keia hmeichhe thluak hian a tlin meuh lo țhin chu a ni e.

"Heta awm ka hreh lam nilovin, lo awm ta ila mi min sawidan tur leh hmuhdan tur hi engtinnge niang? Thilpawimawh ber leh venthawn ber tur chu ni lo mahse innei chuang bawk si lova bialpa te ina han chen ve ngawt chu..." ka ti a.

"A dik khawp mai. Mahse, mihrang ina i awm aichuan hetah han awm la in inngaihtuahna te pawh hmun leh hmunah na na na chuan a ziaawm anga, midang mitmei veng chunga mi ina khawsak aichuan helaia mitmei ven ngailova i awm kha kan duhpui che a ni ber mai"

"Chutiang ringawt pawh chu a..." ka ti nang nang a, han sawi leh dan tur pawh ka thiam chuang lo.

"Thutlukna han siam tut tut chu a har maithei a, han inngaihtuah ve phawt la. Thil hmanhmawh thlak pawh a nih ber loh chu" tiin min chhuahsan zui a.

Muantea nen chuan kan in en vang vang a. Sawi maitur a hrebik lo a ni ngei ang.

"Muante..."

"Umh.."

"I nupuiah min nei duh em?"

Chu thu ka'n sawi chiah chu a mengkawk a, a țhu ngil zawtin ka hria.

"Engnga, engmaw i sawi?"

"I nupuiah min nei duh angem?"

A hmai a hup a, reingial chu ka thlir a, ka hmanhmawh a sin. A thutlukna chiah ka mamawh si a..

"Harsatna ka siam che nih chuan min hrethiam rawh Muante, ka hma ka sial lutuk a ni maithei e" ka rilru a hrehawm hman tak zet. Inneih a duhloh chuan ka nawrlui ngam dawn si lo.

"Nilo Sen, chulam a ni lo."

Ka chhang ngam chiah lo. Ka rinloh deuh thu a sawi ka hlau tlat alawm.

"Innei thei kan ni hleinem" amah pawh chuan a sawichhuak hram a ni tih ka hria. A rizai chu a țham ngawt ngawt a.

"Engvangin?" Ka țawngka chhuak chu beisei phakbakin a dam, ka awki niawm lo khawpa mawi a ni.

"I hriatthiam kha..keichu ka thihni nghak mai ka ni tawh asin. Chuti chung chuan engtinnge i hmalam hun hi ka tihchhiat sak theih ang che?" A lu a tuai a, a thlanfim chu a bawl nghal țawk țawk a.

"Muante, kan inneih dawn kha..Biak in kawnga fate kaichunga kal i chaktawh ziate pawh i sawi țhin kha. Engmahin min dal dawn hleinem.." khumah chuan ka bawkthlawp a, ka insum zo ngang lo a ni.

Ka lu-ah chuan a rawn tuai a, hun harsa leh khirh tak chu ava ni tehlul em!

"Engnge maw ka tihsual le...Khawvel hi ka tan hian a nun alo va han rãwng ve le. Beiseina chauh maw..." a insut hraih ri chuan min ti harh zawk a, a hnemtu tur zawk hi engngatinge hnem ka ngaih leh țhin aw..

Ka dakchhuak chuan a bianga a mittui luang ngiai ngiai chu ka hmuh hmaih hauh lo. Keilah la menpur bawk.

"Nang ka nei thei lo che a nih chuan... tumah ka nei lovang. Tumah...tumah ka ti..." insum a har e..ka duh ang pawh ka sawi thei lo.

"Nilo..chutiang chuan i awm thei lovang"

"Ka thei ang."

"Keimah vanga chutianga i awm chu ka phal thei lo a ni. Mahse,.."

"Engnge mahse?"

"Midang ta ni tur chuan...Sên...ka ngaihtuah ngam lo a ni.." tukverh lam hawi chuan a mittui chu  hru zauh a.

Ngaihtuahna thar ka nei thut!

Ka dingchhuak hluai a, min ngaihven lêm lo. Mahse, ka zak deuh mange a..A! A hunlai a lawm le. Ka tihloh chuan nakinah ka inchhir tho thovin ka ring. Zahfakah lu va chhum suh.

Ngawireng chuan a pindan ațang chuan ka chhuak a, an țhutkhawmna pindanah chuan an chhungkhatho chu an lo la țhukhawm laih a, a nu in thingpui a lo sem kual mek niin ka hria.

Engtinnge bul ka țan tak ang le..?

Muantea pa chu a sirberah hian a țhu a, a bulah chuan ngawirengin ka ding ringawt pek a! Anni lah chuan min ențhap mai bawk si. Bulțan dan tur ka thiam lo alawm.

"Sawiduh i nei em ni?" Muantea pa chuan a lo ti a.

Umh..tichuan bulțan dan tur ka thiam ta e.

"Palai intirh dawn chuan innei tur law law in tir ula" ka tih chiah chuan phawk zet chuan min melh hau hlawm a.

A putea khan "Inneih a!?" a lo ti thuai a.

"Umh..mo atan min duh lo a nih chuan le.. inthu ni se" chu zawng chu ka sawi. Pindan lam pan chuan ka lut leh nghal daih a. Ka tawt up up lutuk chu ka thawl huaiin ka hria.

Ka zak rilru ve tho.

Mahse, nakina inchhir leh aichuan chu chu ka duh zawk miau alawm le.

Dul raih hian Muantea chuan min lo melh a. A hmaah chuan inkuangkuah meuh chuan ka va ding a. "Min dal thei lovang" ka ti bawl ringawt a.

"Engmaw, engnge i sawi chu awmzia?"

"Kan duhthusam tipuitling turin engmahin min dal lo"

Ka sawi awmzia chu a hria a ni ngei ang a ngawi zui vang vang a, a kutțang chu a elh niap niap a.

Khumah chuan lawnin a bulah chuan ka țhu a, a kut cherțhiak mai chu ka dawmsak a, "Hetia kan awm ringawt chuan engmah hian awmzia a nei lo a ni. Harsatna i neihloh hram ka beisei" ka ti a.

"Sên, min hmangaih tih hi ka hria asin. Mahse, nangma'n i tawrhphah tur khawp chuan kei hian ka hmangaih ve lo che a ni mai thei.." a ti hul hak a.

"Keiin ka huam ve miau mai bawk sia"

"Vawiin chauh thlir lovin hun lo kal tur zawk a ni ngaihtuah ngai chu"

"A dik alawm. Chu hun lo thleng tur ka ngaihtuah chhuah chang chuan heti hian ka ngaihtuah țhin 'tuemaw bulah insawithiamna hun te pawh ala awm maithei a, chumi hunah chuan ka tihtur ka tih loh vang nilovin, ka tihtur diktak ka tih vanga hetianga awm hi ka ni tiin ka sawi ang' ka ti țhin asin"

A putea bawk kha a lo lut leh pek a!

"Sêni, palai chu a nih kan tir mai ang aw..?" a rawn ti lut a. Muantea chuan maktih hmel zet hian min lo thlek a.

"Eng palai maw!?" a ti ngei reng bawk a.

"A neitupa tur ber hian a 'amen' thei tlat lova, heti chung chung chuan kan lo lawi ngam chuang nang"  Muantea chu ka nuihtlawn deuh niin ka hria.

"Engthil nge pute?"

"A, inneih chungchang mawle. Sêni hi kan va be mai dawn mawni kan ti deuh a.."

"In va sual ve.." a'n ti ngawt a.

"Eng aiah chuan maw?"

"Kei heti hian natna khirhkhan ber tuarin ka awm a, chutihlaiin ani hi min neihtir in tum a maw! Natna hi kai ve rawh se inti nge nia, engnge a awmzia? Tunge fate AIDS vei hnenah hralh duha inrin reng reng? Inhmuhsitnaah hial pawh lo ngai se a mawh love" a ti phiar phiar mai pek a!

"Muante, chutiang zawngin ngaisuh, keimah duhthlanna vang a nia"

"Ni e Muante, chutiang zawng chuan ngaihtuah lo la, a dam zawnga thil hi thlir hram hram tur a nia" a putea chuan a lo ti ve bawk a.

"Keiin a damzawngin ngaihtuah a sawt hleinem. Inneih tum chu sawiloh, kan inngaihzawn vang ringawt pawhin in a chhuahsan phah tawh a nia, thil awm ang lo tak in ngaihtuah a ni"

A kut chu ka lo hmersak vak ringawt a. A thilsawi lai pawh a tawp ve mai. Min en tlawk tlawk ringawt.

"Chuvang tak chuan alawm palai tirh kan rawt reng ni. Sêni hi baihvai taka awmtir reng hi engnge a țulna?" a putea chuan a ti let ve khauh a.

"In duhdan chuan ti tlang ru, ka lo hrilhfiah ang" ka tih chuan min chhuahsan zui ve mai kha a nia.

"Thil theih a ni lo a ni" a ti țha leh a.

"A thim zawng ringawt chuan ngaihtuah bik lo la, a theihdan kawng kan hria alawm, i harsatna tizualtu ka ni dawn a nih chuan... min hrilhtlang nghal mai la, rorel fel a nih hmain" ka ti a.

Engmah a sawi zui lo.. Ngawireng chuan a awm ngaiin a awm veng veng a, han tih leh dan tur tehchiam pawh ka hre lo.

A tuk zana palai kal mai tur chuan thu an ti tlu ta niawm tak a nia, ka rilru a nuam ta deuh. Mahse, TKL hi a țawng duh tlat tawh lo. Ka beilui viau nain chhanna ka dawng lem hlei lova. An chhungteho hawtur an rawn luh lai pawh chuan a lo muhil der hmak!

Zan dar 10 velah pawh ka biak țawngțhat theih loh vang chuan ka lawmbik chiah tawh lo. "Ka haw phei ange aw" ka tih chuan 'aih' a ti tlat mai bawk si.

"A nuam lo alawm, min haw viau a mi?"

Chhan ka la hlawh lo cheu nia mawle. Engnge a lungawiloh chhan em em chu nita anga? Palai kal tur vel vang chu emni dawn le?

"Ka pheisan phawt mai ang che. Min mamawh rih lo niin ka hria. Min mamawh hunah min rawn phone mai dawn nia" a chhanna pawh nghak lo chuan a pindan chu ka chhuahsan nghal a. Chutia a'n awm vel tumhrang chu ka run bawk si. Thinrim ru țeuh chung chuan ka awm a.

A nu chuan chhuat a lo háwl durh durh a. "Ka phei mai dawn asin" ka tih chuan mak a tih hmel deuh hlekin ka hria. Mahse, mi â nileng ni lo ta chuan "Chuti tur maw, kan va ngai leh dawn che ve aw..Taxi a la awm angem aw.. " tihpahin hmunphiah kengchung chuan min rawn zui a.

"Taxi a ngai hleinem, a hla lo emai a..tihian ka phei thei reng alawm" ka tih sak a.

"A khai a..a zan thil tawh sia..chuti ngawt te chu. Tawhsual tawh te pawh a hlauhawm alawm"

"Hlauhawm love, vengchhung ang vek tho alawm. Muantea kha a lungawi chiah lo niin ka hria a, engnge a chhan a sawi duh bawk silova." Ka ti zui zat a.

"Aw.. ava'n buaithlak țhin ve mawle. Engnge maw chutiang tea a lo awm ni, a lungawi ve leh mai ang. A pangchang ve deuh te pawh a ni mahna le. Ngaihtuah lutuk lo la, amah pawh a ziaawm khawp hi" a tih chuan ka rilru a tinuam deuhin ka hria.

Kan in mangțha hnu chuan Partei te inlam pan chuan riak tura thawkchhuak ve ûk si kha ka haw leh ta hna hna a. A puitlinloh thlak angreng mange aw. Keipawh hian dawhtheihna ka tlachham ve deuh bawk țhin chu a ni e. Tihian ka mu mumal thei leh awm chuang tawp si lova.

Partei pawh a lo la haw lo. Ka lo mutsan thãn a, ka mufel zawt tihah ani pawh a rawn lut zui ve nghal mai.

Tette ațanga inkawm, harsatna pawh inhrilh pawh zel leh mi pawh sualdun zel mai kha kan ni a, ka unaunu nena kan inpawh tluk zetin a ni nen pawh hian harsatna kan neilo.

Ka kalna chanchin te chu min zawt a, keilahin phurfe mai hian palai an kal tur nen lam chuan ka hrilh fai kelh a, a mitmeng chu..Mak a tih hmel ve tho mai ka ti!

"A mak i va ti awm ve" ka ti a.

"Umh..aa nia, mak ka ti deuh. Englo, a natna te i hrevek tho sia, chuti chung chunga pasala neih han tum țalh mai chu" a ti a.

A ngaihdan chu a dik alawm. Mizawng zawngin chu ngaihdan chu an nei hial lawmaw chu le.

"A dik alawm, natna hlauhawm tak a ni tih chu ka hria. Mahse, mithiam zawk hnen ațangtein ka theih ang angin ka zir chiang ve a, chuti maia han inkai tur chu a lo ni lo. Chenho, mutho tihvang maia kai awlsam hi a lo ni hran lova, kan hriatchian loh vang hian kan lo hlau mai mai alawm" ka ti a.

"Mahse, in inneih chuan intih te induh ve awm sia, chu lah a kaidarhna awlsam ber a ni an ti leh bawk sia"

"Nia tiraw duhve hun te chu a awm mahna. Mahse, kan insumthei ta ngang lo te a nih pawhin condom te a awm alawm. Chungte chu kan hmang ve ang a, kan tum a kan inven miau chuan kaina tur chhan a awm bik chuang hleinem"

"A dik khawp mai. Nangchu chu ilo inbuatsaih lawk vek a, i ngaihtuahawm loh ang chu. A enkawldan chungchangte lo zirlawk nachangte i hria a,.."

"Ka tuarthiam lo lutuk khan tihdan tur min zawntir a ni ber mai. A diktak chuan i hrevek thova, inneih te pawh kan sawi chhuah ve fo tawh lai a nia, khatiang dinhmuna kan han ding leh ta thut si kha dawnsawn dan tur thiam hek lovi, hetiang lam thiam councellor te ka pan a, inneih chungchang ka rilrua a awmhnu hian phone te pawhin engtinnge niang ka tia ka han berawn reng a, an fel hrim a, anni kaihhruaina zarah kan la nui ve hram hram zawk a nih hi"

"I vanduai e Sên, ka ngaihtuah chhuah chang hi chuan ka mittui a tla hial țhin"

"Ni e tiraw, keipawh hian vanduai intihchang chu ka ngah a sin. Mahse, engmah hi kan thu a awm ngawt tur a ni silova, chuvangin engpawh tawk ila hmachhawn thiam tura inbuatsaih mai hi ka duh țhin. Hetiang dinhmuna a din tawh hnua han phatsan lah chu ka chhia leh țha hriatna hian a remti lo bur mai bawk sia, amah enkawl tura inbuatsaih law law hi ka tihtheih chhun chu a ni mai. Tunah chuan ka hrethiam ve țan viau tawhin ka hria"

Ka lu-ah chuan a tuai thuak a, "Ka lo țawngțaipui reng dawn che u nia" a ti a.

Palaia kal ve tur chuan Partei pa chu an sawm bawk a, an han thawkchhuak ta tehpoh chu a nia, engthu tak rawn hawn ang mawle..

Keilah chu TKL bulah chanchinbu chhiarsakin ka lo hmanhlel ve mek bawk a. Ngaihven awm lo tak chuan kan awmdun reng nain thawm awmhleka kan awmdan ațang chuan kan ngaihven ru reng a ni tih chu a chiang viau lawi a.

A nu pawh a phisek ve tho mai. Kan bulah pawh a țhu hleithei bik lo. Pawnah te a han chhuak leh ringawt a. Dar lah chu a hmanhmawh lo miai miai khawp mai bawk si.

Dar 8:30pm, thawm a la awm lo.

Titi pawh a tui thei tawh meuh lo. Thingpui kan han inte chu kan in sawk sawk niber hian ka hria. Eng han tihtheih lah a awm chuang der bawk si lova.

Dar 9:00pm a la reh țhap mai.

A mak chen chen ta mange aw.. Chu chen chen engngemaw an sawi zawh zai le. Kan nghakhlel a ni tih pawh an hre miah lo emawni dawn le.

A hnu  minute 10 velah chuan pawnlamah awthian khak thawm kan  hre ta, chu ngei chu an ni tawh ang. Ni ve tawh em em rawh se.

A nu chu a thochhuak vat a, kan mi nghah te chu an nih ngei hmel e.

Pindan lamah chuan an rawn lut tlang vek a, nghahhlelh tawh naklaiin thildang te chu an la han sawikual leh rih a. Hawh awi.. mangan thlak zawk hian a..

"Engpawh nise, a neitu tur berin a duh chuan kan hnial thu a awm lova, amah te pawh kan lo rawn ve phawt ang a, chhungkhat te pawh kan lo inrawn tlang ve anga, chumi chhung chuan amah pawh kan hnenah te han awm se" tih thu chu an rawn hawn a nih tak ber chu.

Hlauh ka nei deuh roh tlat!

Ka chhungte hian min chelh an tumna țawngkam mai a nih pawh ka hlau hlel love.

Muantea lah chu eng rilru nge a put ka hrethiam der lo.

Chumi zan chuan TKL chu ka riahpui leh ta poh kha a nia, harsatna kan nei hran lo.

A tukah Partei te ina tukțhuan eihman tur chuan ka chhuak phei a, chaw kan ei lai chuan Pa Rova hnenah chuan ka hlauhthawn thu chu ka han sawi a, ani lah chuan a hlauhthawnawm a rinloh thuin min chhang awlsam phian bawk sia.

"Chutiang rilru kawi an put ngam pawh ka ring chiah tawh lo. An rilru pawh a hmin ve viau tawhin ka hria" a tih teh tlat vang chuan haw tur chuan ka inbuatsaih lo thei ta lova.

Pa Rova hnungah chuan kan inlam pan chuan ka kal ta hnak hnak kha a nia, a hnai tial tial a, ka huphurh tawlh tawlh mai bawk si.

Kir leh mai ka duh rum rum tawh!

Ka khúr der der lehnghal vei nen, Pa Rova chuan kan kawngkapui chu a kik ta kauh kauh a..



                          Chapter
                            -  VIII –



Ka huphurh hle mai.

Kan Inchhung kan han penlut chiah chu ka lum deuh pup mai hian ka hria, han tih tur emaw tihdan tur emaw teh chiam ka hre hauh lo.

Ka u in thleng a sil mek a, ka nu chuan chawhmeh țhing vel a chhuanglum a ni ngei ang Gas stove bulah a tawlh hrut hrut alawm. Ka pa chu an pindan ațang chuan a lo chhuak a, ani erawh chu hna kal mai tur ang maiin a inpeih at tawh thung.

Sawi tur vak awm hek lo ka pindan lam pan chuan ka tlan chho nghal daih a. Engtin emawni ka awm, mo thar awmdan an sawi ang deuh hian.

Muangchang lo chuan ka insiam zui nghal sawk sawk a, ka inpeihfela ka chhuah thlak chuan ka pa leh Pa Rova chu an lo ti ti tui nasa mai a, engnge an sawi erawh chu ka bengkhawn chiah lo.

“I office dawn mi?” tiin ka pa chuan min lo bia a.

“Aw, Casual Leave chauh ka lo dah tir bawk sia, ka va kal ve loh chuan” ka ti mai a. Țawngkam chhep thui duah lo chuan ‘ka kal e aw’ tihpahin ka  chhuak zui nghal daih a.

Ka u chuan min la rawn au zui hram pek ka ti!

“Sen, Lalruati’n i kawr kha ka țhuizo tawh a ti nia, a lamtheih a ti” inchhung ațang chuan a rawn ti vau vau a.

“Aw.. haw pahin ka rawn lam mai ang” tiin step-ah chuan ka penthla zui nghal hmawk hmawk a.

Office ka va thleng chu hna chu a lo awm ve nual a. Mahse, nilenga han buaipui tham pawh a niin a lang lo. Thawk zo thuai ila a hawlamah hma leh thung ila a țha mai awm asin mawle.

Chhun thingpui kan inzawh meuh chuan ka dawhkan chu ka tifel a ni deuh der mai a, rilru-ah chuan TKL ringawt  a lang leh tawh. Mahse, ART Center lama an kal hun a ni bawk sia, tunah tak chuan an haw pawh ka la ring bik chiah lo. Bakah, haw leh nghal ngawt chu thawhpuite pawh an zahawm duh viau dawnin ka hria.

Engemaw chen chu ka’n tawi khawmuang ve bawk a, khawilaiahmah chuan ka bet tak tak lem hlei lova.

Kan Superintendent bulah chuan kalin ka va titi pui chiam pek a, chhuah pah chuan ‘hna a awm chuang lo, ka haw hma deuh dawn nia’ ka’n ti zauh a, chu zawng chu a ni leh mai a.

Mawngvawmba ang maia ka chhuah leh tak vang vang kha maw.

TKL chu ka han be dawn a, a nu chuan a lo la a, an hawmek thu min hrilh a, amah lah chuan ‘bazar lamah ka kawia hei a phone pawh ka keng daih’ a la ti zui a.

Kar lovah TKL te in chu ka thleng ruai chu a ni leh mai a, an țhenawmte ui lah hi a mawl khawp a, mi a lo bauh ve ziah lehnghal a! Mahni lo maha ngainat loh sa nakalaia uibuk tereuh te, hmel chhe kir ker zetin a thawk a phita min lo bauh ve sek chu vawm pawp mai ka duh țhin. Mi kawngkal mai mai bauh tur khawpa uimawl vulhtu te pawh an finvar vak te hi ka’n ring lo thla ve ngawt bawk a.

TKL chu TV en hian a lo țhu chhuak a, a pa chuan thingpui a lum a niang.

“Ehe, i va nalh ve, khawnge i kal dawn a?” a lo ti hluai a.

“Office ka kal a, ka lo haw tawh a nih hi” ka ti mai a.

“I chhungte chu..?”

“Engnge?”

“Engtinnge an lo tih che a, an lo dawngsawng țha che maw?”

“Umh.. Pangai a ni mai. Tihvak ngaihna awm chuang hek lo, ka insiam a, ka chhuahsan lehnghal daih a. Awileh! Ka kawr lam tur ka theihnghilh daih, nangmah vang..” ka’n ti ngawt a.

“Ha.. tehngawt chuan i kawrlam turah chuan mawhphurhna ka neih pawh ka va hre chiah lo ve mawle”

“Nangmah ringawt ka rilru-ah i awm alawm, kawrlam ka ngaihtuahnaah a awm hleinem”

“A va ho e aw; ka thiamloh liau liau a nih chu, min ngaidam rawh” a nui pat pat a.

“I pa chu min lum kep ve angem le, ka ril a țam ve tho a nia” ka ti zui a.

“I lo kal tih a hria mi, va hrilh la a ni mai lawm”

“A, chi nang.”

“A ho e, Pa seni a lo kal aw” tiin an au zui zat a. Zak ve deuh mah ila a nuam ve reng țhin mai.

A hnu lawkah a pa chu Thingpui leh a hmeh nen a rawn inchawi phei luk luk a, mi a rawn be nghal luam a.

Eng engemaw inneih chung chang leh chhungkaw chungchangte chu kan sawihova, rawtna ka siam chu a pawm viau. ‘Councellor koh ila, ka chhungte nen, nangni chhung nen councelling class neih hi a țhain ka hria’ tiin ka rawt pek a.

“A țha khawp tak ang chu mawle, keini pawh hi mumal takin hetiang lam hi kan la nei bik lova, ral khat ațang hian kan in rawn ringawt zel a, mumal deuh taka chutiang neih chu a țha khawp ang. Mahse, i chhungte hi kan hmin zo ange mawle?” a ti a.

“Ka hre bik lo le, engnge maw an an dawn ni”

“In awmdan tur hi han chiang chho phawt sela, chuta țang chuan hmalak dan tur chu a hriat theih maiin ka ring. In inneih te rem an lo tihloh bur chuan han beisei chi kha an ni dawn lova. Rem an lo ti ta hlauh a nih chuan an tan pawh han țan teh țung kha a rem chiah lo maithei a. Palaite han kalleh phawt se, an inbiak dan a zirin kan sawiho leh dawn nia, chumi hnulamah chuan i chhungte an remchang lo a nih pawhin keini chhung hi chuan kan tihtlang tho te pawh a țul ang chu” a ti a.

Chutianga ruahmanna siam chung chuan a pa chuan min thlah hawta kha a nia, ka nu lah hian min la be chak vak lo nge mawni, keilah hian nute mahnise han tlawn tehchiam dan ka hre chai bawk silova. Ka ze pangai ang bak a han dawr dan tur chu tihngaihna ka hre lo. Nidang ang thovin ka bia a, amah pawhin biak na na na chuan min chhang ve mai a, amah zawk chuan min be hmasa lo ni ta berin ka hria.

Zanah pawh ka chhuak ta lo chu a nia, a khawhar thlak ang reng. Rilru chu ka khumah chuan a awm lem lo khawp mai. TKL nen darkar fe chu kan inbe ta in ka hria.

A tuktlaiah chuan TKL pawh tlawh kawi lovin ka hawtlang nghal a, a chhan pawh ka pu te, kan chhungkhat hovin chaw an rawn ei dawn sia, chhungkaw in rawnkhawm tur te pawh an ni ta ve ang. A tuk zan mai kha Palai ten lo kal leh an tum hun kha a ni tawh bawk si.

Kawtlaiah chuan Gas thuk lian an lo bun a, chutah chuan ei an lo rel mek a, ka haw hma ve bawk a chu han tihpui tur teh chiam chu a awm lem hlei lova.

Zanriah eihun pangai aia hma deuhah chuan kan țhukhawm ta țaih mai kha a nia. Ka chungchanga thutlukna siam tur ka chhungteho chuan min ti hlauthawng niberin ka hria. Chanchin kimchang an han hria anga, ‘inneih lam chu sawi pawh sawi ri tawh suh’ min ti mai ang tih te pawh ka hlau hlel love.

“Hei vawiin tlaia helaia kan inkoh khawm chhan chu a țhen chuan kan hretawh tho mai thei a, kan fanu Seni hian inleng a nei a, chumi vanga han inkoh khawm ta deuh thut chu kan ni a, chhungkuain kan rel ang chu engtin pawh nise Seni pawhin a pawmin a hrethiam turah ngai ila.” Ka pa thu han sawi dan reng mai chu leh! Beisei a bo țan nghal riau mai ka ti.

“Chiang deuh hlekin ka’n sawi zui law law mai ang a, inleng kan neihna te hi hei kan veng țhenawm mai a mi hi an ni a, an nu leh pa te pawh kan hriatchiante an ni a. Tin, an fapa, hei Seni țhianpa ber pawh hi a mihring mihrinna lamah chuan mi pangai leh fel tak a ni a, an lo inzui rei ve khat bawk a a hriat pawh kan hre ve angreng  viau a.

Thil awmphung pangai nise harsa lo taka thu pawhchah mai theih tur a nih laiin harsatna tlazep a awm ta tlat mai a. Chu chu chhungkua pawhin uluk tak leh ngaihtuahna fim zawk hmanga kan ngaihtuah te pawh a țhain a rinawm a, chu kan harsatna ber chu Seni țhianpa hi HIV Positive a lo ni hlauh mai a, chu chuan ngaihtuahna a ti buai lo thei ta lo a ni. A pu Rina khan ngaihdan han sawi hmasa ber se..tichuan kan chhunzawm mai dawn nia” tiin ka pa chu a țhu zui mai a.

Ka sen țawn țawn a nih loh vek chuan ka thim khup khup talin ka ring. A hrehawm ka ti, a ruktak chuan chhungte hmaizah te chu a na ve tho alawm. Țhutthleng kilkhatah chuan ka u bulah ngawirengin ka țhu kun chal a.

Ka pu Rina chu a lo ding a, “Seni thisen te chu in test ve tawh em?” tiin ka pa chu a’n zawt hmasa te te a.

“Aw test e, ani chu a țha” tiin ka pa chuan a lo chhang mai a.

“Chuti a nih chuan han ngaihtuah tur teh a chiam awm emaw ni le. Thil lang chiang sa reng a awm alawm mipangai ngaihtuahnaah chuan. Tunge mahni fate AIDS vei tura tir liam duh ang” a ti khawl mai a. Ka bing mum mumin ka hria. Ka inhum ruh hle tih bak chu engnge ka rilruah awm ka sawi thei bik lo.

“AIDS vei a ni tih hrelovin inneih tir ta ila, kan hriat miau loh chuan tihngaihna a awm lo a ni mai a. Tunah chuan kan hre lawk vek a, chuti chung chuan han kalluih tir ta ila, thiamthu sawi tur kan nei dawn em ni? Nakin lawka boral turin kan kaltir a ni ngawt dawn a sin. Sawi vak tur pawh a awm loh chu” tiin a țhu a. Amah chu ka nu unaute zinga upa ber a ni.

“U Rina sawi kha a dik khawp mai. Mahse, khati rum rum lo deuh khan thlirna tlangdang ațang te pawhin han thlir tel ve ila a țha ange. Ngaihdan bulfuk tak, ‘chutiang chuan ni rawh se’ han tih fak dan tur chu ka hre kher lo mai thei a. Amaherawhchu, ngaihtuahna tizauvah, rilru kan siam thiam theihna turin heti zawng hian thlir tel ve ila a țha awm e” ti tu chu ka en ngam chiah lo nangin Pa Ramzauva a nih ka ring.

“Kha, a pa țawngkam ațang khan reitak lo inngaizawng a, lo inzui tawh an nih hmel a. Chutiang a nih chuan ințhen mai chu an theih a rinawm loh khawpin ka hria a. Tin, ka hriatsualloh chuan he thil vang hian Seni pawh in ațang hian a riahbo phah ve zawk ni te pawhin ka hria a. Chutianga chhungte pawh zah zo lo khawp an inngaina a, an inthlah thei lo a nih si chuan helaia ‘An innei lovang’ lo tih teh bur a pawh kha keichuan ka ngam chiah lova. Innei rawh se han ti ngawt dawn ila U Rina sawi ang khan fate hmalam hun atan chuan thil thlan nahawm tak a niin a lang bawk si lova. Ngaihtuahna tihzauh nan chungte chu kan sawi a nih chu..”

“Ka sawi ve a ngai tlat mai. Chhungkaw aw nilovin, ka hnathawhna lam ațangin ka’n sawi hmasa phawt anga. A bulțanna atan kan sawi duh chu mihring hian natna chungthuah emaw, thih leh dam thuah hian thu kan nei lo tih hi a ni. Tin, HIV leh AIDS a nawlpuiin kan hmelhriatdan te hi a dik tawk lo deuh țhin bawk a. Kum engemawti chhung chu kan lo buaipui ve tawhna ațangin engemaw chen chu kan han hrethiam ve riak ruak a. Natna hlauhawm leh țihbaiawm te chu a ni tehmeuh mai a, chutih rual chuan a pawnga puia va hlauh a, an bula awm te, an chhungte leh zel nena kan endan danglam țhin hi thil dik lo tak leh kan hriatchianloh vang zawk a ni țhin.

“Innei se, innei lo se ka ti lova, chutih rual chuan an inneih vanga Seni’n AIDS a vei takngawtna chhan tur a awm lova. Nupa nun an hmang ve duh a nih pawhin Condom te a awm a, fimkhur taka an inenkawl chuan nupa ni reng siin he natna hi a inkai chhawn loh theih a ni tih hi kan hriat a țha. Amaherawhchu mihring thlirna lam ațang chuan fa neih erawh an beisei thei lo turah ngai ila….” A sawi țeuh mai. Engnge an sawi chu ka hrezui vak tawh lo. Ka mualpho mai ka hlauh vang chuan ka pindan lam pan chuan ka chho ta daih a. Ka u chuan ngawirengin min lo zui bawk a.

Khumah chuan ka mu a. Țah hawk hawk mai ka va’n chak tak em!

Ka u pawh chuan min tihvak ngaihna hre hek lo, rei awm lovin min chhuksan leh mai a. Ka lukham kuah chuan ka țap. Nia, ka țap lo thei lo a ni.

Engtia rei nge chutiang chuan ka awm chiah ka hre lo.

Chawei tur chuan min rawn koh sek hlawm a, chawei chakna pawh ka nei lo. A chhuk pawh ka chhuk lo reng bawk a. Ka rilrua thilawm ber zawk chu ‘engtinnge thu an tihtluk tak?’ tih chu a ni.

Ka pa chu muangchang hian a lo lut a, ka rilru a nuam lo viau a ni. Eng thu tak nge a rawn ken ang le?

Muangchang chuan an thiltihdan chu a sawi a, zawhna zawh belh hlek lo chuan uluk takin ka lo ngaithlak sak a.
Ka thawhuai mai. Mahse, kim lo erawh a awm.

Mo kawrfual var hain, ka pain Biak In chhungah min kailut ang a, ka pasal tura kiangah chuan min dahin mi zawng zawng mit chu ka chungah, chu hunah na na na chuan a fu țhup dawn lovem ni? Inneih thuchham lai zawng zawngin thlalakna de chuai chuai leh Video Camera te nena hual vel karah thutiam lain, beiseina zawng zawng a thleng dik a ni tih nemngheh nan ka kutțangah zungbun min bun tir ang a..Hlim taka mita inen reng chungin kan nui dawn asin..
Ka kawrfual femah naupangin vuanin inkaihkuah chunga Biak In pawnlam kan pan lai hi ka mithlaah a reh thei ngai lo asin.

Kawngkapui kan chhuak chiah anga…Nilo, chu’ng zawng zawng chu duhthusam mai maw lo ni dawn ta! Hringnun hi a lova mak dawn ngai em ve le!

Chu chu hmeichhe suangtuahna a ni tih ka hrechhuak ta. Nia, tu hmeichhiain nge duh lo bik lem ang le? Mahse, keichu chutiang hmeichhia te ang chu ka ni ve lo. Ka ni ngailova, ka ni ngai tawh bawk dawn lo a ni. TKL.. Ka hmangaih che vangin..

Hetiang deuh hian ka pain a sawi niin ka hria, ‘Innei bung bung lovin, man te rawn hlan fel mai sela. A remchang a nih leh inlamah inkutsuih mai ta ula, senso te pawh a hautak lo ang a. Han tih chiam dawnin kan inti mualpho mai mai ang tih te a hlauhawm a’ tiin.

Chhan ngaihna vak pawh ka hre lo, lawm tur nge lawmloh tur pawh ka hrethiam chuang lo. Chutiang chuan an fanu hi an hralh dawn a nih awm chu.

Engpawh nise, duhthusam ang diak diakin engmah a kal thei hleinem mawle. Ka duh chu TKL enkawl theih a ni a, chutiang tur chuan phalsak ka ni alawm, chu tluka hlu chu a awm hran love. Lawm mai tur ka lo ni.

Palaite lo kal leh nen chuan inneih programme chungchang thu-ah chuan an ngaihdan a inhmu chiah lo. ‘Chhungkua pawhin a sawiho theih tawh alawm’ tiin chulai thu bik chu an dah ta niin ka hria.

Inneih hun October 15,

Thlakhat leh tlem vel hun kan la nei.

TKL pawh enkawlna a dawngțha bawka harsatna kan neih loh hram ka beisei. A taksa pawh a țha chho ve tial tial a, enkawlna țha dawng lo se chuan mihring kan inchan zo tawh ngut dawn emawni le.

Mak ve deuh chu chutia innei tura kan inbiak rem takah chuan ka chhungte chu an nem leh viau lawi a, a ruk hian tuin emaw an fuih emaw ka ti hial! A mak tih bak chu han sawitur pawh ka hre lo. TKL damlo te pawh chu an tlawh hial tawh nia!

Chutia annem tak viauah chuan remchang chuhin councelling class nei tur chuan kan inbuatsaih ta a, Muantea pain ka pa bula a han sawichuan ani pawh chuan rem a lo ti ve mai a, TKL te inlamah, chaweikhawm pahin chu hun chu kan hmang dawn a nih hmel e.

ICTC a ‘Councelling class min neihsak thei angem?’ ka han ti zet chu an phawk kher mai! A hmalama ka lo han dawr tawh Pu Zauva chu a lo awm hlauh a, ani nen chuan ruahmanna kan han siam dun a, amah ngei lo kal a tum thu leh chutiang taka țangtlanga chhungkaw pahnih ten HIV chungchang kan vei chu lawmawm a tih thu te a sawi luam a. Lawmthu sawi tur zawk kan nih awm vei nei te ka lo ti rilru a.

A hun a thleng ta.

Kan chhungkua leh TKL te chhung chu kan kim țhap a, TKL pawh damlo niawm lo takin a pangai chho ta deuh a, min țhutpui peih e.

A pa chuan inkhawm chu a kaihruai a, chhungkaw pahnih te kan inhmuhkhawm chhan te a han sawi a, ka chhungte chungah pawh lawmthu te a sawi luamin ka hria. Tin, Pu Zauva chungah te pawh. Țawngțaina tawite a neih hnu chuan kan awmkhawm chhan ber tihlawhtling tur chuan Pu Zauva chu a lo dingchhuak ta a.

“Vawiinah hei beiseiloh tak maiin kan ti dawn nge ni helai hmunah hunduhawm tak kan hmangho thei hi a lawmawm hlein ka hria. Helaia chhungkua ten kan nauin natna khirh khan tak mai a vei chung changah, hmusit emaw, a chunga harsatna thlen zawng ni lo chu sawiloh amah țanpui theihna tur kawng theihtawp chhuaha inngaihtuah han hmuh hian helama thawktu han nih chuan rilru a hlim a, min thlawptu te an awm a ni tih hriat hi a nuam em em a, helama thawktute aiawhin lawmthu pawh ka’n sawi ni ta sela.

Kan hriat țheuh angin kan ramah hian a ni tel in HIV kai kan pung tial tial a, mipa/hmeichhia, naupang/puitling, hausa/rethei leh rawngbawltu/sakhaw ngaihsak lemlo te, kan zavaiin min vai hma ta a ni ber mai. Chutiang a nih chuan AIDS vei tia kan hriat tlang lawn ber fo chu an pung tial tial dawn chu a ni mai a, hri danna anga invenna tur damdawi hmuhchhuah a la ni bawk si lova, a invenna lama theihtawp chhuaha țan la tura kan infuih reng laiin a tuar mekte enkawlna pawh tumah kan la bang dawn chuang lo a ni.

AIDS kan tih hi a mipui nawlpui hian kan pawng hlauh hlawm a, AIDS chu HIV hrik kaite vei tur a ni a, HIV hi hlauhawm chu a ni a, a chhan chu HIV kaite hian an kai ațanga kum engemawti hnuah AIDS natna an nei dawn a, chuvanga HIV/AIDS ti a dah a lo ni reng a ni. HIV hi natna hrik hlauhawm tak mai khawvelin a buaipui a ni a, kan ram pawhin a la buaipui telh telh dawn, chuvangin he mi chungchang kan in zirtirnaah pawh hian chiang leh dik tak leh kim tak a kan inzirtir a ngai a ni.

Kan rama kan hlauh dan em em pawh hi a uchuak deuh țhin, a țhenin kan insawi hlauh siak a, a țhenin an sawi ang em ema hlauhawm a ni lo te kan ti bawk.
Chuvangin hrechiang mang lo tan a lang hlauhawm em a, a hrechiang tan lah a hlauhawm lo angin a lang thei bawk. He mi khaikhawm nana țha bera ka hriat chu, tute’n emawa an sawi thiam em avanga hlauhawm leh hlauhawm lo ni lovin, a hrik hi a hlauhawm dan a ngai reng a, a kai theihna hi kan hriat chian hle a ngai a ni.

 A kai theihna hre reng chung pawh hian mi tam tak kai hlauhthawn awma an awm reng avangin chung kai hlauhthawnawma ding fo țhin mi te tan chuan Condom leh syringe thar hman ngaihnate hi a lo lang lo thei ta țhin lo a ni.

Heng ang thil te hi lo do vak chi pawh a ni lem lo, mihring kan inang lova, kan nundan a inchen lova, chuvangin Condom leh Syringe kan pek țhinte hi mite nun himna turin pek țhin a ni tih hi kan hriat nawn fo a ngai, a bul a thum hre lova mahni ngaihdan lo tlangaupui vak țhin hi a fing ber lo a ni tihte hi hre nawn fo ila.
HIV hrik hi mi tu pawhin an kai theih rualin a kai awlsam bik deuhte dinhmuna ding hi kan awm a. Mi tupawh, eng hmang pawhin lo kai se a kai avanga harsatna a thlen zual tam hmaa țan lak pui vat hi a enkawltute lam ațang chuan kan tum a ni a. Tin chu bakah an lo kai hian thil tam tak a inrawlh nghal a; mahni rilru lamah zahnate, hrehawm tihna te, rilru natna te, inthlahrunnate, beidawnnate miin an thinhrik ngei ang tih hlauhna te, thih mai duhna rilru te hi mi tam takah chuan a awm a ni, natna chi hrang hrangin a tlak buak thei reng bawk. Chuvangin kai lo tura kan inven țheuh a ngaih rualin kai tawhte natna in a tlakbuak mai lo tura țan lak a ngai a, a natna nei tawhte In lama enkawl tlangpui helaia chhungkua ten in mamawh tur sawi kan tum dawn nia.

AIDS veite enkawl an ngaihna hi natna dang ang lo takin a tam bik a, chung zingah chuan zahnate leh hlauhnate, hrehawm tihnate, beidawnnate bakah taksaa natna chi hrang hrang lo awm țhin hi a lian hle a, taksa natna tih lovah chuan khawtlang leh inchhung khura an hrehawm tihna te hi mi tupawh in kan sut kianpui theih vek a ni. Tin, taksa lamah khawsik, kawțhalo, chau em em te a an awm chung pawha daktawrte an pan vat țhin lo hi a pawi thui fo, hei hi a chhan ber chu HIV/AIDS hi kan hriat chian tawk loh vang a ni fo. Chu chu information kan inpek tawk loh vang a ni. Natna nei mai lo turin rei tak a invenpui theih a ni.

 Chuvangin mi HIV lo kai ta se, thiam loh va chan tir ngawt ai chuan engtinnge kan puih theih ang tih hi kan ngaihtuah tlang hmasa zawk tur a ni dawn lawm ni? Chutah chuan a dinhmuna va in din tir phawt tu tan lo chuan hriat thiam a har fo, tute pawh hian mi hriatthiamna thuk tak leh rilru zautak kan put tlan fo a pawimawh.

Kan ram tun dinmunah hi chuan a tu a te pawh- Medical lam thiam emaw, NGO-a thawk kan ni emaw, Pawlhrang hrang YMA, Kohhran leh a dang te hian kan hmuh/en dan a dik theih loh fo avang hian zahna te, mi thinhrik hlauh avang leh mi sawi hlauh vang hian enkawlna kan pan mai ngamlo fo, chu chuan pawi a thlen thui thei hle a, tlai takah enkawl ngaiin an rawn kal a ngai fo a ni. Helaiah nangni erawh chu chutianga pawi a then hma leh tlaichhiat hmain nachang in rawn hrethuai a, hei hian hmalam hun thui tak a sial nghal hrim hrim a ni.

Chuvangin kan rilru hi dik tlang sela, kan sawi tawh angin mite dinhmuna in dintir thiam fo hi a pawimawh em em a ni. Tichuan enkawl ngai chu a tam mai a, mimal nuna thil lo thleng - Rilru lamahte (Psychological), Taksa (Physical), Khawtlang (Social), Thlarau (Spiritual) leh Chhungkua (family) lamahte pawh puih ngaihna a tam thei ang.

Heng hi a mal malin thlur dawn ila sawi tur a tam em em a, enkawlna hrang hrang ang zawng pawhin a sawi theih ang. Anmahni natna enkawlna bik chu Mizoramah pakhat chauh kan nei rih a, a bakah chuan hospital hrang hrangah mi dangte ang bawk a enkawl mek anni bawk. Amaherawhchu hospitalah hian damlote tan enkawlna a duh reiin a hautak a, buaithlak a tam em em a ni. Tin, damdawi in lama enkawl a theih reng fo loh avangin In lama enkawl dan tur inzirtir deuh deuh hi a la țul zel dawn a ni, chu chu tun tuma kan sawi ber tur chu a ni.
In lama enkawlna in a tum ber chu anmahni chenna In ngeia enkawlna pek hi a ni.

Chutiang enkawlna petu turte chu kan thisen zawmpui kher lo te- kan chhungte hmun dang ațanga lo kal/ kan chhung hnaite, kan țhiante leh kan veng hnaia mi tute pawh leh a tu a te pawhin kan pe vek thei a ni. Tichuan, chau tawh tak leh chak lo takte an mamawhna ang zawna enkawlna chi hrang hrang In lama kan pek țhin hi Home Care chu a ni a, la na vak lo te pawh kan sawi tak ang khan enkawl an mamawh tho avangin kan huam zau tir deuh a ni.

AIDS vanga damlo te chuan Taksa, Rilru, Thlarau enkawlna an mamawh nasa zual a, a chhan chu a damna tur damdawi awm rih lo mahse beiseina dik leh ngaih ngam taka anmahni mihring hlutna leh zahawmna hre reng chungin enkawlna țha tak leh dik tak a pek theih reng tho a ni. Chhungkua hi kan Pathian thu phei chuan a dah pawimawh em em a.

 Chhungkuaah chuan timna leh zahna a tlem(bo) a, kan rilru dik tak kan sawi ngam țhin; tute pawhin chhungkua chu chawlh hahdam nan kan hmang a, hmangaihna in kan in en a, kan nihna engpawh kan in pawm tlang țhin. Chhungkuaah chuan Pa/Nu emaw fate tute pawh in kan lo kai a nih chuan indem zawng ni lova țang tlang tur zawka infuihna hmun tur a ni. Chuti a nih loh chuan kan in țhen ang a, nupui/pasal dang kan lo nei leh a, midang kan kai darh tam zawk theih avangin buaina dang a pung a ni mai dawn a ni.

He natna hi tuma’n kan inchhung khura lut turin kan welcome lovang, mahse a lo luh tawh chuan in dem lova in hrethiam tur zawk kan ni; a nih loh chuan he natna hi a darh belh zel dawn a ni. Chuvangin chhungkua chu kan inngaihdam tawn a, kan in support tawn a kan hmalam hun a eng zawnga ruahmana thlir tlang tur zawk kan ni

AIDS damlo enkawl hi hun duh rei tak duh (month/years) a nih avang hian In lama enkawl hi kawng tam takin a țha, hospitalah taksaa harsatna avangin han awm ve bawk țhin mahse In lam tho tho hi a pawimawh fo. In lama in enkawlnaah hian thil pahnih pawimawh tak takah a innghat chu chu- chhungkua leh khawtlang/ Veng hi a ni.

He natna hian mimal zahna, hrehawmna leh beidawn rukna a thlen fo. Chutiang ang chu chhungkuaah a thlen chuan midang a nghawng tel ngei ngei.

 Chhungte pawhin anmahni ang thovin veng chhungahte, hnathawhna hmunah te zah leh hrehawm tihna a awm a. Tin, kai ve palh hlauh vanga inchhung khura thil inhmanțawmte, a dam thei tawhlo tih vanga beidawnna te, mite’n an hria ang tih hlau reng renga awmte hi thil hrehawm tak chu a ni. Tin, chhungkaw member damlohna a lo awm tawh chuan a ruka zah leh inthlahrunna bakah kan nitin eizawnna a tibuai a, anmahni ngaihvena hun leh tha sen a ngai a, damdawiina kal man te, awmna sensote chi hrang hranga insen ngai a awm fo mai. Heng a nih avang hian In lama inenkawl dan kan inzirtir ngun a ngai reng a ni.

Mi tam tak chuan In lama inenkawl hi kan thla a ngam țhin lo, a chhan chu he natna chungchanga hlauhna kan neih ngah lutuk vang a ni fo. Kan sawi angin mi tam tak chu enkawl ngai lovin țha tak leh chak takin an awm reng thei ; mahse an nitin nun hun hmanah hian engtikah emaw chuan natna in a tlakbuak thei țhin, chuvang chuan in check-up ngun a ngai fo.

In lam chu inhriatthiam tawnna, inhmangaihna leh lainatnaa inpuih tawnna tur a ni. Tin, in lama inenkawlna pek hian chhungte eizawnna a tikhaihlak tlem a, mahni In leh damdawiin inkara veivahna hun a safe-in sum leh paite pawh senso a nep zawk bawk ang. Na deuh leh hrehawm deuhva kan awm pawhin Inah chuan chhungte nen hun kan hmang ho tam thei bawk a.

Tin, chhungkuaah inkiltawihnate a awm fo țhin a, chuvangin chhungkaw member dang ang thova in en tur kan ni a, inchhung khura pawimawhna hrang hrang kan tih loh theih loh- heng insuk, eirawngbawl, hmun tihfai, chawhmeh lei tih ang chi hrang hrang ti thei an ni tih te hriatpui bawk a țha, chutiang kan pawimawh tawnna chu chhungkaw hlutna a ni reng a; heng ang te tea kan inngaihsak tawnna hian rilru hahna tam tak leh an natna avanga na (pain) an sawichhuah lem loh te hi a chhawk a ni. Chu lovah chuan In lamah enkawl an nih chuan hospital a natna kaichhawn theih lakah nasa takin kan him tihna a ni. Tin, thil tam tak kan tihsak thei lo a nih pawhin an nat dan ang anga pui thei tura chhungkaw memberte kan inbuatsaih fo a țha.

A tho harh țha em tihte ,chaw an ei țhat loh chuan eng ang chaw ei tur nge kan siamsak ang tihte, kawțhalo ni ta se vawi engzatnge toiletah a kal, damdawi ARV a hun takah a ei em tih ang chi zawng zawng hi chhungten kan enpui vek thei a ni. Chubakah hospitala awm vanga chhungte leh țhenrualte tlawh fo theih lohna pawh kan pumpelh bawk. He natna hi a dam thei lo tih hriat avanga hlauhthawnna hrang hrangte chhungkuaah chuan eng hunah pawh kan inhnem reng thei, duat taka inenkawlte, kan phak leh theih ang tawk mawhphurhna kan inpek țhin te hi kan inzahtawnna a ni.

Heng zawng zawng hi suma lei theih a nih loh avangin a hlu em em a ni. An lo chak lo deuhva taksaa harsatna hrang hrang –khawsik, kawțhalo, pan hnai nei etc an nei a nih pawhin anmahni hi țawngkam leh hmui piah lamah an taksa ngei deka in chul/ khawih țhinte hian rilru a ti muang thei fo a, chu chu inhnemna țha tak leh damdawi țha tak a ni.

Enkawlna țha leh zual kan in pek dawn chuan hriattur pawimawh neuh neuh a awm. A hmasa in In lama chhungten AIDS vei te kan enkawl a nih chuan kai theihna dinhmun chiang tak kan hriat a ngai, inzirtirna dik tak kan mawmawh reng a ni. Tin, Volunteer emaw, NGO-a thawk emaw, damdawiina thawk emaw, khawi pawl emaw min pui theitu te nen inzawm leh inpawhna țha tak kan neih a ngai, a chhan chu damdawi ina enkawlna dawn emaw, investigation ngai a lo ni emaw, chutiang hun a lo nih in kalpui vat vat țhin te hi In lama enkawltuten kan mawhphurh a ni.

Tin, kan inenkawlna lamah anmahni ațanga kan kai theih TB te hi khuh ațanga kai theih a nih avangin fimkhur a țha, luak leh ek leh zunram thiarahte kut lawnga khawih hi a țha ber lo. Chuti tih lovah chuan thawmhnaw hakthlakte, mutna puan bu ang chi te hi felfai taka vawn sak tur, hetiang ang zirtirnate hi țha taka dawngsawng thei tura keimahni lam kan inhawn fo pawh a ngai a ni.

Kan ramah hian In lama inenkawlna mumal taka kal pui an la tam lo hle, hetiang ang zawnga enkawlna hi kan in zirtir ngun a ngai hle, In lama inenkawlna (Home Based Care) hi thil pawimawh tak, hlawhtling tak, senso tlem, țha si a inenkawlna a ni a, chuvangin kan uar deuh deuh theih a duhawm hle ang. In lama inenkawlna tih hian Chhungkuate hi a pawimawh ber ni mahse, helamah chuan AIDS natna enkawl tur chuan tu pawh kan tel thei vek.

In lama enkawlna hian a duh leh a tum ber chu AIDS natna hi dam thei lo ni mahse țha tak leh hahdam takin a inenkawl theih a, kan chen hona nun a khawih pawi thui theih em avang hian chung ang thil chu medical lam ațanga lak bo theih a ni lo, mi kan hriat thiamna, khawngaih leh lainatna ațanga tih theih a nih avang hian tute pawh hian enkawlna kan pe thei vek a ni. Chuvangin țangho ila, kan rama AIDS natna nei mekte hi hriatthiamna leh hmangaihna leh duhsaknain inenkawl zir tlang ila, kan ram chu a nawm belhchhah ngei ang.

A kai te hi a thehdarh theitu an ni a, dam theilo natna ni mahse țha takin a inenkawl theih a, rilru dik leh ngaihtuahna dik an neih theih nan theih tawp kan chhuah țheuh thei a ni, chutichuan kan Lalpa rawngbawlna pawimawh tak kan chhunzawm tihna a lo ni dawn a ni, Chhungkaw duhawm tak, chhungkaw entawntlak tak helaiah ka hmu hi a lawmawm ka ti a. Entawn tlak leh, kan vahchhuahnaah pawh kan sawi fo ngeiin ka ring. He natna hmang hian Pathianin mal a sawm ngei che u ka beisei tlat a ni.”
A sawi sei viaunain kan ngaithla uluk tlang khawp mai.

A duhtawka a sawi zawh hnu chuan titi phungchang angin harsatna awm thei thildang leh kan hriatduh ang zawng te chu kan han in zawt leh bawrh bawrh bawk a. Kan tan chuan hun hlutak ava ni eth reng em. Ka nu takngial pawhin zawhna a lo zawh ve chiam pek kha mawle!

Chumi hnuah chuan zanriah kan kil tlang a, kan boruak pawh a zangkhai viau a, a nuam veng veng in ka hria.

Innei tura inbuatsaih mek kan nih thu te chu TKL pa chuan Pu Zauva chu a hrilh a, amah lah chu a phur phurah a țang emawni tih tur a nia! ‘Ka rawn kal ngei ang’ a tih sauh sauh kha mawle.

A hun pawh a hnai ve zel a, Inneih Programme hmandan turah erawh chuan ro an rel fel hleithei meuh lo chu a ni e. Engtinpawh nise pawi pawh ka ti tawh lo. Inneih chiah ka duh a a ni mai e.

Chutia a hmawrbawk lam kan hnaih viau lai chuan TKL chuan hritlang a man tlat mai pek a, a dam maithei si lo. Chu chuan a taksa a tichak lo chho țha leh viau mai a. Bet tlawk tlawk chu ni lo mahse ngaih a ti ngam lo. Inneihniah te hian a che chhuak peih lovang tih a hlauhawm.

“Biak Inah te tal chuan innei ve rawh se, ruai leh thildang insenso ngai chi ang chu ti lo ta mai ila, Biak In em a inneih loh chu’ tiin TKL pa te lamin ka chhungte chu an nawr deuh a, chutiang chuan an hmin thei a ni awm e.

October 14 zanah chuan TKL te inlamah kan riak phei a, kan inlam khar law law a, an inlamah hun hman kan tum vanga riak phei ta mai kan ni. Mo kawrfual hak chakna te chuan min liamsan fel tawh. Puanchei leh kawrchei nen kan nih mai hmel e. Lunglohah pawh ka la tawh bik lo. Partei’n min dinpui a, TKL chu a țhianpa Ramlawma’n a dinpui ang. Chhun Dar 12 suangtuah chuan helhhawlh zetin Partei nen chuan kan mut dun tak kha.

Zing Dar 6:00 pelh zawta kan han tho chhuak chu beiseiloh tak thil thleng a awm ta tlat mai! Chu thilthleng chuan min ti phawklek zo vek nimai hian a hriat a, engtia han dawnsawn tur nge kan hrethiam lo tlang viau mai.



                           Chapter

                             -  IX -


"Tu rawn dah nge nia?"

"Ka hrebik lo, zing ka han tho, țawngțai inkhawm tura ka kal kha pawnah sawn lehkhakhawng bawm a lo awm a, ințhiante tu emawin inneih thilpek a pe che u emaw ka lo ti mai a" tiin Muantea pa chuan a sawi a.

A dahtu tur awm pawh kan ngaihtuah thiam hauh lo. A chhungah chuan mo kawrfual leh vail te, dinpuite hak tur te, mipa suit leh kamis, nectie thlengin a awm vek! Inneih thuam a kim a nih ber chu.

Kan han inbelchhin lah chuan kan ha tawk thlap vek bawk sia. A mak e. TKL nu leh pa te tih a nih ka ring ru ta deuh. Midang puhtur ka hre lo, kan ha tawk chiah chiah vek bawk sia.

Anmahni lah chu makti ber awm hrimin an awm tlat lawi bawk si.

Ka rilru a nuam veng veng mai, ka lo suangtuah țhin kawrfual var nen ngei mai chuan..hnuk a ulh ru deuh țeuh alawm le.

Chhungkhat leh țhenrual hnaivai tak takte eitur chu Catering lamah an order a, mi a hrana sawm kan nei lem lo bawk a inneih senso pawh a hautak lo viau ta ve ang.

Zingkar ațang chuan kan buai chu a ni zui deuh mai a, 'khawnge ka kawr' 'ka kekawr nawh a ngai' tih thawm thangva nen. Midang riak an awm ve bawk si. Kan zi nuaih nuaih a ni ber mai.

Chawte kha mumala ka ei pawh ka hre meuh lo.

TKL pawh a taksa chak vak lo mahse theih ang ang chuan kan han buatsaih ve a. Nalhtura chei mahnise a tisa tlariam mai chuan a mawipui zo lo a chha chu a ni e. Mahse, a nui var var asin.

Dar 11:30 a dar ri val val mai chuan ka mittui a koh chhuak hial asin! Ka mit an chei vena te lah ka lo hru pherh leh hman a, a bul ațang bawkin.

Moneitu nih manah kan chhuah hma deuh chuan TKL te lam chu an chhuak ve ngei a, mi tihdan ang te te chuan kan ti ve thlap tho dawn a niang chu. Keini pawh an chhuahhnu reivak lovah chuan kan kal zui ve mai a. Biak in an hlat loh vang chuan motora han inhruaikual vel a remchang țeuh lo zawk. Kan inzuichhuah ve tak hlawm kha.

Biak In kawt kan han chuangchhuak chu mi an lo tam nasa mai! Engnge awmzia le? Mi sâwm alawi kan nei bawk silo. A mak hle mai a. Kan college kalpui țhin te, ka hmelhriat aiin hriatloh an tam zawk daih.

Biak Inchhungah lah chuan țhutna ruak hmuhtur a awm hauh bawk si lo! An luahkhat vek nia mawle!!

A mak tih mai loh chu sawitur a vang viau!

Ka pa ngeiin ka duhthusam ang thlapin min hruailut asin. Mi zawng zawng enbik, a changtunu chu keimah hi ka ni. Keichu ka mittui a hnai mai dawn zel a buaithlak deuh țhin.

Inneih inkhawm kha a rei nge rei lo ka hre hauh lo. Engkim mai kha mumang ram ang vek nimaiin ka hria, harhchhuak leh tur awm tawh lo hram ila ka va ti tak em!

Duhthusam thlapin inneih inkhawm chu kan zo ta e. Biak In ațanga kan inkaihchhuah erawh chuan Muantea chu a chau tih ka hrethiam. A taksa a chakloh zual lai a ni bawk si. A mualpho mai ang tih ka hlau takzet!

Nghet zet chuan ka chelh a, tluk em chu a tlu mualpho lovang chu maw. Lalpa min țanpui ang che.

Engkim mai chu kan beiseiloh leh ruahman loh dan zelin a kal! Engnge awmzia ni ta ang le? Pangpar lo kengtu hmeichhe naupang te kha sawi leh tihtir tumah kan nei lo. Mahse, an lo awmthlap vek!

Thlala tura kan han dinchhuah chuan mi vei sup sup zinga atam zawk te chuan ribbon sen, Mizoram State Aids Control Society chhinchhiahna ang chu an bel a ni tih ka hmu thei ta! He'ng thil hi anmahni tih maw ni ang? Engvangin nge, engngatinge?

Thlalaknaah pawh lanmawi lam a lang thei lo. Hnukulh țeuhin a ni kan awm ni.

Thlalak laklawh laichuan TKL chu a chau ta deuh a, Biak Inchhungah chuan kan han țhutpui leh ren rawn a. Ka va'n khawngaih tehreng em, a hlim tih a hriat ve bawk si. A taksa a chak lo a ni tih a lang reng bawk si.

"E he..Pu Ramtea.." Muantea'n a tih chuan tunge lo lut tiin kawngka lam te chu kan melh țhap a.

Patling; la upa lutuk lo, kum 50 bawr vel tur hi kan bulah chuan a lo ding reng a.

"I țha em?" a rawn ti a.

"Aw, țha e. Ka thlan a rawn sa deuh alawm mawle. Sen, hei hi kan Doctor a nih hi..Pu Ramte, Seni.."

Kan han inchibai lawp lawp a.

"Vawiin thilthleng hi" ka'n ti dêk dêk .

"Ah.. nakinah kan la sawifiah dawn nia, hlimtakin awm rawh u. Muana, thla pawh lakchhunzawm lo mai ula, i chau zual ange.." a ti zui ringawt.

Amah lah chu a chhuak zui daih bawk si. Bangbo zet chuan kan in en he haw hlawm a.

A hahdam deuh hnuchuan haw mai tum chuan kan inbuatsaih a, chutihlai chuan Pu Zauva pui kha a lo lang hlawl mai pek a!

"Ka lawmpui che u" tiin chibai a rawn sem kual a.

"Pu Zau, vawiin thil thleng hi dawnsawn dan pawh kan thiam lo viau a nia, engmah kan hrelawk bawk silova" tiin inthiam chiahlo chung chuan ka lo bia a.

"A, han țhawn deuh thut che u hi kan duh ve hrim hrim a, chuvang mai mai chu a nia. Rilru nuamtakin awm rawh u." A ti awlsam ve leh mai bawk sia.

Thla han lakzui chu kan ngam tak chiah loh vang chuan haw tur chuan kan chhuak a, Biak in kawtah chuan Car var nalh zet mai hi a lo ding reng chu niin. Kawngka inhawng huau mai chu kan luhna tur reng a nih ka ring phak lo!

"Hetah hian lut r'u" tlangval pakhat hian a lo ti var a.

Keini lah chu bo zetin kan han inmelh a.

"Vawiina kan naute inneih min hriatpuia min lawmpuitute zawng zawng moneitu te inlamah dr 3:00ah ruai min kilpui vek turin kan sawm a che u" tih thu te chu an la rawn puang leh ta nghal a! Kan mualpho ang ka ti aw. Ruai kan siam si lo! Lalpa min pui ang che..

Motora ka lut tur chu ka'n hawikual hram pek a, kan motor hmaah chuan pangpar awm lovin Ribbon Sen, suihpar mawizet mai hi a lo awm a! Engkim mai chu kan tawng fiah chho chawp zel a ni ber mai.

Muantea lah chu han en mai pawhin a chau tih a lang reng tawh mai bawk si.
Kawngtluan chuan ‘a mak emai!’ Tih bak han sawi tur chuang pawh kan nei lo. In kan thlen lah chuan țhianțha leh chhungkhat te bak awm tura kan rinloh chu kawtkai leh țhenawmte veranda thleng chuan an lo awm fuk mai a. Inchhungah lah an khat ti tih bawk si. A zahthlak zawnga ngaihtuah chuan a zahthlak viau a ni.

Țhut pawh țhumuang lo chuan Muantea chu a pindan lam kan panpui nghal a, Doctor khan min lo zuilut bawk a. “Chhuak țhen rawh u, boruak țha a mamawh, a ngaihtuahawmloh, mipui boruak a zo lo deuh a nih kha, a țha mai ang” a rawn ti zui a. Tukverh te chu kan hawng nghal thuai thuai a, amah ber chu khumah chuan a mu zawi nan a.

Video Camera nen vai pakhat hi a lo la lut zui a! Ka hau hman țep chu a ni e. “Hei hi Phailama ațanga an rawn tirh a nih hi. Vawiin in inneih lo cover turin.” tiin kan Doctor pa chuan ala sawi tak deuh deuh a! Engtia dawnsawn  tur nge pawh ka hrethiam tawh lo. Ka mang deuh tlatin ka hria.

Chutih lai chuan pindan pawnlama awmho chuan hunserh engemaw hman an tintuah a ni ngei ang. Microphone thawm te a richhuak ta hial a. Tu han rawt chhuah leh hnuhnawh nge mawni dawn le?

“Vawiinah helai hmunah hian Inneih boruak danglam tak hmang tura lo kal khawmte a hmasain chibai ka buk a che u.

Kei hi Lalramzauva ICTC Project Co-ordinator ka ni a, helaia keini kan rawn lanchhan chu inhre mai ang a, kan naute inneih lawmpui turin kan office khar meuhin kan lo thawkchhuak a, keimahni mai piahlamah helama kan sangawizawnpui leh sulsutu pawimawh tak tak, NGO lama kan thawhpui te leh Centre hrang hranga kan thawhpuite hmel te pawh kan hmu a, he inneih tihlawhtling leh hriatpui tura lo kal zawng zawngte chungah chhungkaw pa ber ang maiin lawmthu kan sawi khalh daih ange.

Eng engemaw sawifiah deuh ngai a awm vanga hnawhsarum deuhtaka helaiah hian programme han ruahman chawp kan ni a, mak ti deuh inlo awm a nih pawhin a mawh love. Kan moneitu te chhungkua hlei hlei hian a nia makti ni. Engmah han inhrilhlawk leh han sawi a awm lem lova. A chhan pawh an inneih dan tur an ruahman dan hi kan hrelawk ru ve deuh a, chuvang han barakhaih te pawh chu kan ni ti ila kan sawisual awm love.

Sawitak ang khan ICTC Project Co-ordinator nihna chelh mektu ka nih angin karthum vel liamtaah khan Delhi-ah Meeting pawimawh nei turin ka zuk kal a. kan țhutkhawm chhan ber pawh ‘Engtinnge tun aia nasa hian HIV/AIDS Awarness Campaign hi kan neih theih ang’ tih ngaihtuah tur a ni a. Chuta kan țhutkhawmnaah chuan vawiina tuakthar nita kan naute pahnih chungchang hi ka sawi chhuak a, ka rinloh deuh maiin an lo bengkhawn em em mai hi a lo ni a. Kan thurel lai pawh sawi ta lo chuan an pahnih chanchin hi ka hriat zawng zawng chu ka sawifai vek a ni ta ber ang chu.

Chuta midangin an rawn sawive dan leh an han tih vel dan chu han hreve ula hi ka’n ti khawp a, sawichhawn tur chuan sawidan tur ber pawh thiam har khawpa lawmawmin a ni an sawi ni. ‘Kan agenda nen hian a inzawm’ tiin kan naute chungchang hi kan chai ta chiam mai a nih chu. Tichuan, chu committee chuan hetiang hian thu min passed sak ta hial a, ‘Inneih senso zawng zawng sum tumsak vek tur, Inneih Documentary siamsak tur’ tiin.

Helaia inneih an buatsaih dan tur, a hautak lo zawng leh midang tibuai tamlo thei angberin an duh tih a hmain ka lo hre tawh bawk si. Chuvang chuan anmahni tibuai silovin an hmalakna nena intibuai lo thei tur ang berin hetiang hian ruahmanna kan han siam ta a ni a. Helaia lo kalkhawm zawng zawng te tan ruaițheh tur te pawh kan lo ruahman a, Dar thum velah hian a eitheih turah ngai ila, chutihmeklai chuan Mo te chhungkua leh Moneitu chhungkaw chungah in mi hriatthiamna ka dil nghal nise, hetiang tehthuta kan ințhawn vang hian induhloh danin thil tam tak kan lo ti mai thei e. Min lo ngaithiam mai teh u. Kan phur ve si a, hetiang boruak hi keini helama thawktu te tak pawh hian kan la tawng ngai biklo a ni tih min lo hriatpui ta ula. Chhungkaw entawntlak pahnihte in insuih zawmna hian rahțha tak a hria apiangte chungah a chhuah ngei kan beisei tlat a ni.

A tawpna atan chuan thilpakhat, sawitak ang khan ‘senso zawng zawng tum tur’ tih kha a nia, chutiang tur chuan sum pawh ruahman fel vek a ni a. Sum lah chu kan han inseng tlem em em khawp leh nghal a, kan hmanbang hi Muantea pa in min lo dawn sak se a țha awm e. A pawisa zat chu sawilo mai ang aw. Sanction order nen kan bilh tel ve thlap a, duhleh anmahni inzawt mai dawn nia..”

Muantea pa in thu a sawi a, ka pain a sawi leh bawk a, midang pawhin an sawi nual mai ka hreseng lo thung.

Ruaipui nen ngei mai chuan kan inneih ni chu kan hmang ve asin.

TKL pawh a thokang leh ta bawk a, boruak hahthlak  zualpui chu a kiang leh tawh. Inneih thilpek te lah chu kan han dawnghnem em em khawp leh nghal a, Pathian hian min theihnghilh hauhlo tih ka rilru-ah a cham veng veng mai.

A nawlpuiin an eizawh chuan mi tihdan te tein keini pali chuan chaweidawhkan te chu kan han kiltlang ve bawk a. Kan hlim ve viau asin!

Chaw kan eikhama inchhung kan tihfel thawkhat hnu chuan țhutkhawmna pindanah chuan Pu Zauva ho bawk chuan kan țhukhawm leh ta raih mai kha a nia.

“A zia lo pawh ka ti viau a, keima buai lutuk vangin duh angin kan inhmakhua hleithei lova, inmi ngaihthiam pawh ka țul viau a ni. Ka sawi tawh ang khan helaia kan naute inneihna hi kan hotu te lam pawhin an ngaihlu em em a, chutih rual chuan midangte zirtirna remchang awmthei se an duh khawp mai a. Chutak chu a nia, a hma pawhin lo sawilawk awmtak a nih laiin hna lamah kan buai ve nen han inthawtlawkna hun pawh ka nei thei lova.

An duhthusamah chuan an chanchin hi lehkhabu-ah chhuah ni se la, a senso leh buaipui zawng zawng chu keimahni lamin kan ti vek ang a, a theih phei chuan mumal deuhtaka Documentary buatsaih te pawh an duh nghe nghe a. Chulam chu an duhdan a ni mai a, nangni’n ‘A kan rem rihlo e’ inti a nih chuan le kan intihluih theih a ni dawn lova. Inthutlukna siamah kan innghat a nih ber chu” a ti a.

“Heti hi kan ni tawh a, a kawtawpa țang kan nihna chen hi a awm a. Miin an hria emaw hre lo emaw pawh nise kan natna tawrh hian kawngro a su tawh lova, chutihrual chuan a chhuan chhe zawng ringawta inngaihtuah hi kan tih tur a ni lova. Keini natna hmanga miten malsawmna an dawn emaw, invendan tur kawng emaw tal an lo hriat theih chuan chu tluka natna hmanga malsawmna chu a awm thei dawn chuang hian ka hre lova.
Kan hriatphak leh kan mit ngeiin a hmuh phak chinah pawh positive tih inhre reng chung si a midang kawp chingte, phuba lak nana midang kaichhawn tum ang hrim a khawsa te an awm țhin a. Thilțhalo tak niin a lang a. Kan theihtawp chuan Muana pawh hi kan thlithlaiin kan fuih ve bawk a. Sêni erawh hi chu kan dang zo ngang lo chu a ni ta ber a. Pathian hnathawhdan hi a lo mak khawp mai tiin lawmthu kan sawi bang lo ta ngawt mai a nih tak hi.

Tichuan, a hei chhungkaw thar te kan han nei a ni a. Keimahni ngawtin thutlukna han siam tur kan ni lova, Sêni nu leh pa te ngaihdan dan te pawh ni sela, a țha awm e. Keini lam chu ka sawi ang kha a ni mai e." Muantea pa chuan a ti a.

Ka pa chuan dingmeuhin a'n sawi ve bawk a. A sawi rei teh hrep bawk sia.

Kan inngaihzawnlai ațangin bul a țan a, chutah Muantea natna vanga ințhen tura min tih dan leh chhungkaw boruak thlengin a sawi chhova. Ngaihdam te chu min dil leh ang ti tuai a!

Chhungkaw lam ațang leh keimahni lam ațang pawhin harsatna kan neih tak silovah chuan ICTC lamin an beisei ang chuan kaltlang pui turin ruahmanna kan siam ta kha a ni a. Pu Zauva pawh lungawitaka a țin tak kha.

Lawițhat zan a ni tih hrekur mahila thinlung hian chulam chu a hawi mawlh si lo a ni.

A chau ve deuh bawk a niang han ti ti na hun pawh kan nei vak lo. Tui tak chuan a muhil bawrh bawrh a, chutia tui taka a muhil thei chu Nupa nun hman aimaha lawmawm a ni hial ang chu kan pahnih atan chuan le.

A bulah chuan rizai pawh sin hrang duhbik lo chuan ka mu ve mai a. Keipawh mutchhuak chu ka insum thei vak bik lo nge mawni.

Dar thum velah chuan ka harh hlawl a. TKL chuan ngawireng hian min lo en veng veng mai chu lo niin. Ka inthiam chiah lo, inthiam loh chhan tur phei chu a awm em em paw’n ka hrechuang lem lo nain.

“A la hma asin, muhil leh rawh” min ti a.

Mutthilh phei chu ka tum tawh bik chuang lova. Eng engemaw sawiin kan ti ti dun ta reng a.

“A chang hi chuan ka thin a rim țhin” hi a rawn ti hlawl ringawt a.

“Engngatinge?”

“Ințhen ang ka tihlai khan țha taka min kalsan ve mai tur che a nia”

“Engmaw? Engatinge chu chu i sawi leh tak a?”

“I awmdan tur ka ngaihtuahna hian min tina fo țhin asin.”

“Muante, chutiang zawng chuan ngaihtuah tur a ni ngai hleinem. Engmah lungkham tur a awm lo. I bulah hian ka hlim em em a, chubak chu keipawhin engmah ka ngaihtuah ngai hleinem”

A ngawih vang vang hnu chuan, “Fa pawh kan nei thei dawn lova…” a che miah lo. A mittui erawh a lo hnamchhuak țiam țiam thung a, “Engnge nupa nih awmzia awm ang? Keichu heti hi ka ni tawh a..”

“Muante, ka hmangaihna che hian engkim a huam vek asin. Bakah, kan inneih thuchhamah khan ‘a nuamah leh a hrehawmah pawh’ tih a nia, nupa nun lam phei chu kan chham tel hleinem” chutia a zuau lo zawnga ka tih mai loh chuan keimah tak pawh chu ka hnuk a ulh leh ringawt mai dawn bawk sia.

“I duh leh ngaihzawng nei mai rawh. Mahse, kei leh ka chhungte beng hriat phaklovah ni hram sela” a la ti cheu! Chu thu chuan ka thin a khei ta zak mai thung a.

“Engatan mah min ngai lo mi? Chutianga khawsa thei tur chuan min ngai maw?” ka țhu chhuak hlawl a.

Ka lawm lo viau a ni.

Min chhang lo chuan a ngawireng a, a maimitchhing a, min chhan tum hmel pawhin a awm lo. A mittui luang ngai ngiai pawh chu ka ngaihsak duh ta bik lova.

“Pasal nei reng chunga ngaihzawng nei a, midang laka hlimna zawng turin..lepchiah taka khawsa turin maw min lo  duh? I lo mak hle mai, hetiang mi hi i ni ang tih ka lo ring ngai lo asin.” Ka țawngkam chu a na lutuk angem tih pawh ka ngaihtuah hman lo. Ka insumzolo a ni ber mai.

Amah chu a rawn țapchhuak hawk a.

Engngatinge keimah zawk hi ka insum zawhloh ziah mai chu le. Amah buaipui tur zawk si hi. Ka inthiamlo ta deuh, mahse ka rilru a na ve bawk si. Engatinge khatiang khera țawngkam a neih?

Ka nawrluih lutuk vang em ni kan inneih nachhan te hi ni ta ang? Ka tilutuk em ni? Ka duhna lam ringawt ka ngaihtuah vang em ni ang hetia kan awm hi? Duhthlanna pawh hmangtheilo khawpin ka lo bawhbuai em ni zawk le?

Ka mu thei lo. Ka tho chhuak ta daih a, Bual Inah pawh chuan ka țap lut a ni ringawt mai. Ka hmai te chu ka han phih a, lungchhe zualpui a reh a, chhuah ka tumin ka țap țha leh zel bawk sia, engtia rei nge ka awm pawh ka hre lo.

“Sen”

Chu aw chu ka hnungchhawn lam bual in pindan kawngka lam ațanga lo ri a ni. Amah TKL aw ngei chu. Ka chhang lem lo.

Thawm awm hauhlo chuan a rawn penlut a ni ngei ang ka darah chuan a rawn dawm a, “Sen, min ngaidam rawh” a aw chu a lawi kher mai. Ka che lova, chhanna ka pe thei hek lo.

Ka kawng zawnah chuan min rawn kuah a, ka hnunglam leh a taksa chu a inthlawp rem thei tur ang ber chuan a ni min kuah ni. Ka koki dinglamah chuan a khabe nghatin nghet zet chuan min kuah a. Ka che ngam chiah lo niin ka hria. Ka awm ngai chuan ka awm reng a. Mahse, ka khur der der asin.

Engnge ka ngaihtuah pawh ka hre thiamlo, ka mittui chu a rawn hnam țiam țiam a, insumna hun awm lo chuan ka insut nghal hlawp hlawp ringawt a.

Min kuah ngheh sauh pah chuan, “Ka hmangaih che” a ti sap a.

“I hmangaihna chu hetiang hi maw, nawhchizuar ang maia awm turin min duh a, chu chu hmangaihna maw” țap țuau chung chuan ka lo ti a.

“Engtikah emaw chuan ila hrethiam maithei asin” a ti chauh a.

“Engtin pawh min ti la, hriatthiam ka tum tawh ang. He inneihna hi kan inhmangaihna vang ni lovin ka nawrluih che vang chauh a lo nih dawn hi, i duhdan danin mi ti rawh ka tuar thiam tawh ang tunah chuan” ka ti ve ta ngat a.

Min kuaiher a, kan inhmachhawn ta ran mai. Keilah chuan hnuailam ka melh kar mai bawk a.

Thil engemaw a sawi dawn emaw ka tia, amah lah chu a ngawi veng veng lawi bawk si. Min kuah chung chuan ka hnung chu a chul hauh hauh a, ka nghawng vel chu dimtein a nul kual dan dan mai bawk a. Ka nuam veng vengin ka hria.  Ka dam sawng sawng mai.

Reingial chutiang chuan Bualinah chuan ngawirengin kan  awm dun a, ka inrin hma chuan ‘kal ang le, i rilru a dam tawh’ a ti ringawt a.

Ngaihtuah manghleilo chuan ‘a dam lo’ ka’n ti ngawt a.

“A dam ka hria lawm,”

“I hre bawk lo”

“I lungphu ațang khan ka hria alawm”

“He.. I hre diklo anih chu”

“A, khatia i tih țhat leh chuan a bul ațang bawkin a ni leh dawn asin” a ti a.

Ka banah chuan a chelh a, bualin ațang chuan min kaichhuak a, khumah bawk chuan kan lawn țha leh ta kha a nia. Han thinrim viau mah ila thluak a fim chinah keimah zawk ka inthiamlo leh zel bawk sia. Insumtheihna ka va’n mamawh țhin ve aw..

A awma bei hle hle chung chuan ka lo muhil leh daih a ni awm e.

Ka harh leh meuh chuan khua a lo engfel viau tawh mai a, ka bulah chuan TKL pawh alo mu tawh hauh lo mai lehnghal. Ka bo viau!

Ka phone chu banin sana ka han en chu leh! Dar 9:00 a lo ri vah tawh mai le! Ka inperhtho rang chiang a sin. Mothar tuka zing dar kaw pelh hnua thawh chu namai lo tak a ni. Keimah phei chuan pindan pawh ka chhuahsan ngam dawn mi, chuta karah inleng an awm a ni ngei ang thawmdang a tam hmel bawk si.

TKL chu phone ila min lo hruai rawh ti mai teh ang. A phone lah chu a’n rihnai em em khawp a, a lukham hnuai chu a nghawr dar dar mai! Engtinnge ni ta ang? Ka zak, ka zak.

Engatinge TKL paw’n min kaihthawh miah loh a, a zahthlak turzia min ngaihtuah pui miahlo a ni ngei ang. ‘Lalpa, TKL pindanah hian lo luh tir rawh..’

Ka rilte chu ala țam zui leh ta nghal a!

Pindan kawngka lam pan chuan ka kal phei a, ka ban zuau zuau țhin tak nain ka hawng ngam lo chu a ni ber e. A chiloh ber awm e, ‘tinge alarm te pawh ka set mai loh le. Pindanah chuan ka vei tuak sek a, tlanchhuah thut a, kan inlama tlan haw tlang daih chu ka rilruah chuan a awm ber. Chutiang em chu a ni bawk silo. Huiham..

Chutia ka vei ka vei ringawt chuan hun a liam zel bawk si. Ka thawh hun a tlai zel dawn tihna a nia! Engtinnge ni dawn?

Tukverh lah chu han chhuahtheihna chi a ni mang bawk silo. Chhuahtheihna tur chi chu nise, ka chhuak ru nal nal duh hialin ka ring. A mangan thlak emai.

Insum deuha nuiri ka hriat lam chu ka melh vat a, kawngkaah chuan Partei te ho chuan min lo en reng chu niin. Chutia thochhuak ngamlova ka vei tuak vel chu min lo nuihzat ngang mai!

“Insual..” tihpahin chhuat te chu ka’n per vak ringawt pek a. Anni lah chu kawngka khar țhain an kalsawn leh daih lawi a. Ka chhuah ngam phah chuang der silo.

TKL lo luh lai chuan ka lo tumbar a, “Thangkanglo misual pa” ka lo tia, a nui ringawt!

“’Tinge min kaihthawh mai loh, min tihzah i tum a mi?”

“Nizanah kan tho laklawh bawk sia, ka kaitho duh lo che nih kha. Midang bulah pawh a mu mumal lova ka tia ka hrilh vek alawm. Zahna chhan tur a awm lo a ho lutuk.” a ti awlsam mai a.

Chutiang maia awlsam chu a tuartu tan chuan a ni bawk silo.

Ngawireng chuan ka mutkawr vel chu ka thlak sawk sawk a, “I hre tawh viau ang” ka’n tih hram pek kha. Amah lah chuan engahmah a ngai lem hlei lova.

Pindan ațanga kan inzuichhuak chu Partei teho chuan min lo nuih țhaw a. Lei ka va chhuah khum rûk tâk hrâm kha..


              *P.C Malsawmzuala*


                    Chapter
                        - X -


Chanchinbu leh TV lamah kan chanchin chu kan inneih thlaklak nen lam a lang hlawm a ni awm asin mawle! Engti zawng takin nghawng nei ang maw, ngaihtuahdan thiam pawh a har mange.

Țhiante leh thawhpui țhenkhat ten min rawn be nawlh nawlh a, kan hriat ngai pawh ni lo min lawmpui tura lo chuanglut an awm nual bawk.

Keini lah inleng chhawnchhaih leh inchhung remfel ngai zualpui khawih chu kan fawmkem a, chhun thingpui inhun thleng chuan kan hmanhlel a ni ber mai.

Nula pakhat, hmaifai veng vawng kilkhata lo țhu ve reng chu țhenawm nula turah riak ngaiin ka um e vak bik lem lova. thingpui luma gas thuk ka dinchilh ran lai chuan chu nula(?) te chuan ka hnunglam ațang hian zawi sap hian min rawn koh a.

Ka lehhawi chuan a kimki deuhin ka hria.

"Engnge ni?"

"Ti ti pui che ka duh a. Mahse, inbuai bawk sia.."

"I hmanhmawh a mi? Lo awm ve rih la, kan tifel khat tawh alawm hei ka hman țep ang, Thingpui te hi han buaipui zo ila"

"Nidangah pawh a theih tho a.. Inbuai angreng bawk sia"

"A lo awm ve reng reng rawh tihtur i neih hran loh chuan, hei ka hman mai dawn alawm" Thingpui te chu kan pahnih chuan kan sem dun ta lawp lawp a.

Thingpui kan han semzo chu "U Sên, nidangah ti mai ang, inleng inla nei bawk si. Mi awmloh laia sawi chi a nia" a ti leh lawi a.

"I tihdan dan a ni mai, buaina tur chu a awm chuang lo a nia" ka tih sak a.

"I phone number min pe la, ka lo bia che anga, remchang kan ngaihtuah ang a.." a ti a.

"Zanah i chhuah theih chuan lo kal la, zan lam chu inleng kan neih ka ring lo. Kan neih pawhin buaipui ngai tur an awm lovang. Hun a thawl ber zawk mai thei"

"I chhungte..?"

"An mu hma thei lutuk, mitmei ven tur a awm lo" ka tih sak a. Zanlama lo kal leh tur chuan kan inthlah ta kha a nia. Eng chung changa min be duh nge mawni dawn le?

'Ih maw u Sen, Muantea nen hian fa kan nei tawh a..' tih te han sawi hlauh mai se țha tur.

Chu nu ringawt chu nileng mai chuan ka rilru-ah a awm zui a, a thilsawi tur mawlh chu ka lungkham a ni ber mai. Khawilaia awm nge a nih lah zawh nachang ka hre bawk si lo. A hming takngial pawh mawle.

Țhianten 'mothar thawhhai' tiin min fiamsek chungin a nikhatna chu kan nilêng ve mai chu a nia. Ka zak rei vak biklo chu a nih kha keipawh.

Zanriah kan kil dawn chuan ka pa (ti ve pawp tawh mai ang aw) chuan chhung inkhawm khûn khân fe mai hian a hmang a. A sawi chip chiar em em khawp lehnghal a. Inleng dawnsawn dan tur ațanga pawnlama mi kan va dawr dan tur thleng chuan a sawi vek niberin ka hria.

Inrinni zan inkhawm chen dawn thuak chhung inkhawm kan hmang alawm mawle. A manhla țiah țiah khawp mai.

Chaweina kan tihfel hnu chuan thingpui hâng kan dawm far a, chutihmeklai chuan ka phone chu a lo ri ta ral ral a.

"Hello U Sen, vawiin a mi kha ka nia" a rawn ti a.

"I lo kal tawh a mi?" ka'n ti ngawt pek a.

"Kal love, engtikah nge lo kal chi ang?"

"Ka hre nang, nangma remchan hun hun kha nimai a"

"Ka hman reng thova. Mahse, i chhungte awmloh hun chu duhthusam chu a nia"

"Inkhawm ban hunah lo kal mai rawh" ka'n ti ngawt a. Inkhawm zan a ni em pawh chu ka hrechuang lem hlei lova. Chhungte mutreha lo kal ngawt kha chu thildik ber pawh a nilo. Chhungten rilru diklo an pu palh ang tih te pawh a hlauhawm ve alawm mawle.

Inkhawm zan nilopui chu nu leh pa lah chhuak bik hek suh. Țhenawmpa lo leng bawk nen kan awmkim țhap chu a ni mai a.

TKL mut a chhuah deuh vang chuan dar 7:00 a pel awrh tih chuan pindan lam chu kan pan a, ka nu leh pa bulah chuan 'ka țhiannu a lo kal maithei a, pindan lamah in lo luhtir mai dawn nia' tiin ka chah thlap kha maw.

Kan pindan kawngka kik kauh kauh ri ka hriatruala sana ka han en chuan dar 8:13 a ni. Kha nu, hmelțha leh no chek mai kha kan pindan chhungah chuan a lo penlut ta kha a nia.

TKL chu a muhil fel der tawh. Keichuan phone a kan inneih thlalak awmho chu ka lo en kual mai mai thung a. Kan inlengnu chu inthlahrun hmel takin a lo lut a, khum ațang chuan tho chhuakin, khum angreng deuha kan hman, khum bula kan hunah chuan ka țhutpui a.

Hmingte chu kan han inzawt chawp leh ang nawk nawk bawk a. An veng lah chu kan veng nen chuan inkar kîk tak a la ni zui a. Keimah zawk chu ka inthlahrung viau a ni.

"Midang han hre tur an awm lemlo bawk a, hetah hian kan titi dun thei mai ang a" ka tih chuan a remti a niang a dâr a chhin âk a.

Kan pa damloh chungchang vel kan sawi mawlh mawlh lai chuan, "Keipawh positive ka nih vang a nia hmuh che ka duh chhan chu" a rawn tichhuak hlawl a!

A mak mange aw! Engtizia nge ni ta ngai le!?

"Pathian zarah kan khawsakte a harsa hran lova,  duh duh neithei em lo mah ila mamawh zualpui hi chu kan nei ve thei. Chu a chhapah fanu mal ka lo ni kher bawk nen ka mamawh ka sawi hi min tihsak hi ka chhungte hian an châk zek zek emaw tih mai tur hi a ni țhin.

Ka nu leh pa hi sakhawmi ti a sawitur chi chu an ni lovang. Chutiang a nih vang chuan keipawh inkhawm leh kohhran thiltih dang hi ka hnâr lutuk hran lo. Rûndalah lekfangin ka ti ve hram hram a ni ber mai.

Ngaihzawng ka han neichhova ka nundan a inthlak nasa hle mai a. Ka tleirawl ngaihzawng hian ka thianghlimna min tihchhiatsak a, min pawngsual a ni berin ka hria khami țum khan. Mahse, inngaizawng kan nih miau avangin khatiang zawng khan ngaihdan ka nei hran lem lo. Tin, keimah tak pawhin ka zir lo te pawh a ni maithei a. Ka nel leh ka ngamtlak chin hi chu khawiah pawh ka zui ngam mai zel a..

Chutia ka virgin a hawn hnu chuan huat a hnehin a hma aimahin amah chu ka ngaizual emaw tih mai tur hi a nia. Ani lah chuan min ngaihsak duh ta hlek lo mai a. Ngawirengin ngaihzawng dang min neihsan a, ka thianghlimna chauh a duh chu lo niin.

A na ka ti ve a sin.

Mahni induhtawk tak leh khawsak phungah pawh kei ka ni intih ve laia chutiang mai maia min han ti chu ka la na em em a, mipa hi ka ngei hluah hluah nihian ka hria. Engtin emaw tih hi ka chak zek zek hlawm ringawt mai a ni.

Chu ka ngaihtuahna chu fuihna țha dawnglo tih takah a diklo zawng chuan ka hmang chho ta a, ngaihzawng ka nei zel zul a, min țhen hma ngeia țhen hmasatu zawk nih kha ka tum ber a ni. A nuam pawh ka ti viau. Phuba laah riak ka inngai ve tlat!

Mahse, lo daipelh tawh na na na chuan inven zawhloh chin ka nei fo mai erawh chu țha ka ti lo viau mai a. Tih vak ngaihna ka hre bawk silo.

Thla hmasa khan kan department (English) hovin thisen kan pe a, keipawh chuan pangaitak chuan ka pe ve mai a. Nidangah pawh ka pe fova ka thisen result lam hi ka ngaihven chhunzawm ngailo.

Khami țum khan engngemaw min mawlh ni, a lam theih hun an tihah chuan ka han kal teh nawlh a. Councelling te min neihpui hnua ka result min han hrilh chuan ka lo positive reng mai hi a lo ni a!

Tihngaihna ka hre lo, awmngaihna ka hre bawk silo. Ka chhungte emaw ka țhiante pawh tumah ka hrilh ngam silo. Damdawiin lama ka kal leh chuan miin min lo hria ang tih ka hlau tawh bawk si..." a rilru a na hle a ni tih chu a țawngkam leh a chezia chuan a lanchhuahtir chiang viauin ka hria.

"Engtinnge min rawn pan tehnawlh a?" Ka ti a.

"Umh.. nizanah facebook-ah inthlalak leh in inneihdan vel an ziah hi ka hmu a, nang hian min hrethiam ber dawnin ka hria a, ka rawn pan tawp che nih hi" insut  hraih chung chuan a ti a.

"A nih tak chu mawle. Lungngai reng reng suh. Theihtawp kan chhuah ang a, he natna hi malsawmnaah chantir kan tum dawn nia. A thuhrimah engngatinge i nu leh pa pawh i hrilh ngam loh?"

"A! An neihchhun hi ka ni ve si a, an tuarthiamlo dawn lutuk a, ka hrilh ngam ngang lo a ni" a ti tawl a.

"A awm ve tho lawm, mahni chunga thleng tur hi chuan pawmthiam a har bawk em a ni. Mite ta tur chauh emaw kan tihlaiin kan tan pawh a lo ni ve reng țhin bawk si a. Engpawh nise, i chhungte chu lo dahțha ta phawt ila, he natna vei, positive i nihna hi i pawmthiam hmasak ber a ngaiin ka hria."

"Engtin?"

"Keichuan duh angin ka hrilh thiam kher lovang che. Naktukah helam thawktu pakhat ka hmuhpui dawn che a nia"

"Ka duhlo midang hriat kha.."

"Chu tak chu i inpawm pawimawhna chu a ni reng lawm. Harsatna a awm lovang. Ka kalpui vek ang che, engmah hlau suh"

Chumi zan chuan dar 11:00 thleng dawn kan inkawm a, a nau chuan bike-in a rawn lam a, an haw ta kha a nia. A rilru tawt lutuk a bunchhuak thei chu ka lawmpui hle mai. Chu chu a mamawh hmasa a ni si a.

Pu Zauva te hnen lama ka hruai hnu chuan a dawngsawng fuh ta deuh a niang a hranpaa han buaipui tehchiam a ngai tawh lo. Keini lam lah in enkawlin kan buai ve hle bawk si nen.

Tukkhat ka harhhlawlh chu ka bulah TKL a mu hauh lo tih ka hre nghal thuai a, ka inbeng kang a, ka hawichhuah chuan tukverhah dâkin pawnlam hawi hian a lo ding vang vang a.

A mittui a hru zauh zauh chu ka hmu ta tlat mai a!

Rangtaka thovin a hnunglam ațang chuan ka va kuah a, "Muante..Ka hmangaih che" tiin a rilru lakpen tum chuan theihtawp ka va chhuah niin ka hria.

"Keipaw'n ka hmangaih che" muangchanga inherin min kuah a, a khur der der.

"Engnge i ngaihtuah? Engatinge hetianga i awm?"

"Ah.. Engmah nilove, thil engemaw mai mai ka lo ngaihtuah a"

"Thil engemaw mai maiin mittui hi a kochhuak thei hleinem, harsatna i neih chuan sawila, hetia mahnia inngaihtuah chin hi i tan a țhalo a nia" ka ti a.

"Harsatna ka nei hleinem Sên, ka țha alawm. Ka țha lutuk.." a nuilui deuhin ka hria. Min bum a tum ve pawh a ni mahna le. Chu erawh chu thophang viau mah ila a hlawhchham chiang kher ang. A mizia ka hrechiang ve tawk si a.

Tukțhuan kan kil lai pawh chuan a tho duh  lova, nâ ka nei ti duh silovin a mului tlat lawi a.

Ka nu chaweikham hma chu a lo va lut a, ka pa nen chuan kan ngaihsak zui lem lova. Kan chawei lai ngawt chu kan buaipui nge maw ni.

Mahse, an awki a ring sawt angreng viau mai a. Ka pa nen chuan kan in en hrek hrek ta mai a. An reh mai dawn emaw tihlaiin an reh mai bawk silo. Chawei pawh tuibik hek suh ka kut ka sil sawk sawk a pindan lam chu ka pan thuai a.

Ka nu chu kalpelin khuma lo țhu chu ka pan thuai a, ka nu nen an inkarah chuan dingin "Khatin ka nute chhang tawh suh" ka va ti ve ngawt a, an thu haw lam leh kal lam lah ka hre der bawk silova.

Mi pawh chhang lo chuan a ngawi ve mai a. Khumah chuan lungawivaklo tih hriat reng hian a let thak a. Ka nu pawh chu engmah sawizui  lovin a chhuak fel zui ve mai a.

"I fel em kha, nute khatiang awka vin a biak tur a ni ngai hleinem, a mawi vaklova" ka ti zui leh a.

Mi pawh chhang lo chuan a mut ngai chuan a mu ngât reng a. A bulah chuan țhuin a kut chu ka hum sak a. "Inchhung boruak țhalo thlentu nihloh hram tur. Inchhung boruak a chhiat chuan engkim hi a nghawng vek tawh țhin. Fel deuha awm tawh tur aw" tiin a kut chu ka fawhsak zauh a.

"Chaweina kan va tifel lawk ange aw" tiin ka chhuahsan zui a. Ka chhuah lai tak chuan ka nu chuan "Mama hi chu a ti leh tut tut țhin a, a dawhthei lo lutuk hi a buaithlak deuh țhin" a lo ti mek a.

Eng chungchang nge maw an buaipui niang le, ka zawt ngam der bawk silova. Ka chungchang te hi a lo ni reng ang ka ti. Rilru a nuam viau lo.

Rinhlelh zual tur tawklekin ka nu leh pa lah chuan an sawichhunzawm mang bawk silova. Ngaih an ti țha lo deuh tlat!

Thleng ka seng zawh chuan pindanah chuan ka lut thuai a, TKL lah chu biak huphurhawm tak mai hian a lo mu ngût mai bawk si.

Engnge a chhan ber ka hriat miauloh vang chuan engtia han tihdaih chi nge pawh ka hrethiam lo, ka hriat ve chi a ni lo a niang ka bulah an sawi duh bawk silova.

Bualin lamah inthiar turin ka luhsan a, chutihlai chuan ka nu nen bawk an lo inbakkaih leh hman a. Tunțum chu an ngawi duh ta lo. An bulah ka pa pawh a awm reng a, eng thu mah a sawi ve lem hlei lova.

Ka hriatthiam dan chuan roluahtu chungchang lam a nih ka ring. Bengkhawn viau mahila lo ngaihven hawrh kha a mawi chiah bawk silo. Ka hrelo awm ta vel mai mai a.

Thuamhnaw suk turho ka lak khawm lai pawh chuan an la ngawi mai duh bik lo.

"Keichu heti mai hi ka ni tawh a, a thlavang hauh tur takngial pawhin rei ka dampui pawh ka ringlo. Chutih hunah chuan kûtbêngin a awm mai dawn tihna a mi?" TKL chuan a ti a.

"Aw..chu'ng te chu kan ngaihtuah ve bawk ang chu. Helai hi a in alawm. Engmah harsatna tur a awm hleinem" ka nu chuan alo ti mek bawk a. Ka chungchang chu an sawi ngei e. Mahse, an sawidan kalhmang chu ka remkhawm thiam tlat lo!

"Nangni pawh kumlamah pawh upa lam inni ve tawh a, reitak in uap thei kher dawn lova. In awmloh hunah ka u te ho te pawhin rawn beisei ta se engtinnge niang, ani tehlul hian țamkhawh a hnekin a chhiatphah țhak tur pawh nise a kiansan leh dun dawn asin" a la ti zui zel a.

"Chutiang rilru i u te'n an pu lul lovang, hlauthawng duh lo mai rawh"

"Chutiang ringawt a ni lo. Tunlaiah inhmun inchuhin a nih hi unau pianghmun ngei ngei pawh court-ah te an inkhin buai ni. Kawppui nei annia, anmahni'n duhlo mahse kheuh kheuh tu an awm na na na chuan rilru pawh a dang ve thei alawm"

A ding ve reng emaw tihlaiin ka pa chu choka lam ațang chuan a lo lut leh a, "A tawk viau tawh e. Thil harsa a nih loh chu" a rawn tih chuan an duhtawk thei ta hram kha a nia.

Bâl bawma insûk tur pawm bawr țeuh chuan ka chhuahsan zui a.

Darkar khat chuangmah insuk leh a pho vel ka buaipui a, 'eng ber nge an sawi ang le' tih ringawt chu ka rilruah a awm.

Țhenawmnu țawngduh zet mai hi a lo lenglut a, ka nu nen chuan țhutkhawmna lamah chuan an inkawm a. Ka pa thung chu an pindan lamah engemaw a siam a niang langlo lamah a thawm a thawm thung.

Kan pindan a ka luh chuan thildang pawh sawi hma hawtin "Sen, ka ril a țam thingpui lum la" a lo ti nghal a. "Zingah chawte i ei duh lo vel a, naupang chhia ang mai. Nghei tlang leh thei tawp si lo" tih pah chuan a hnârah chuan ka piai sak a.

A run deuh a niang ka biangah a seh hlak kha!

Chhun Thingpui in a hun ruai tho vang chuan kan vaia in tur chuan ka lum ta nghal law law a.

Ka pa thingpui intura ka koh chuan 'ka laklawh deuh helamah min lo pe mai rawh' a rawn ti a.

An pindana ka luh chuan an khum pawhdawh țha lo a lo siam chu niin, chhuah leh mai ka tumlai huan min au zui a. "Kha i nu leh Muana thilsawi kha i hre fumfe lo mai thei a, i hma hun tur a ngaihtuah deuh a, chuvang chu a nia. Ngaihloh lamah lo ngai lo la aw.. " a tih takah chuan remchang ka hmutain ka hria. Ka pa chuan zêp lovin a sawi leh vek mai dawn a.

"Nia, ka hrethiam chiah lo deuh a, ka chungchang an sawiin ka hre deuh bawk sia" ka lo ti thuai a.

"In hi ama hminga awm hi a nia, chu chu i hminga thlak a duh deuh a, keini lam kan la chhuak mai hman lo nen a nu a lo kar deuh a ni kha" a ti ta ngei reng a. Ka thaw huai mai. Mahse, nuam erawh ka ti chiah lo.

"A! Thil țul ber pawh a nih loh chu pa, ama hminga a awm ber a hnu buaina vaktur a awm loh chu tiraw, thlak kher pawh a ngaihloh chu" ka tihsak a.

"Nia, ani hi zawng a naupangber a nihna hi a lang leh deuh țhin a, a rilrua awm hi tihnghal mai hi a duh țhin a, a pangchan hi ala reh thei meuh lova..Nangpawhin i hriatthiam viau angai a nia." A tih chuan ka nui ringawt a. Ka chhuahsan zui ta a.

Kan pindan lamah chuan Thingpui hmeh eitur dang nen chuan ka inchawilut ve leh thung a.

Thil kan ei mawlh mawlh lai chuan ka nun nen an inbakkaihna chungchang chu ka sawi chhuak zui a.

"Thil țha ber a ni lo a nia ka nute i nawrdan hi" tiin a hmawr ka tlip a.

"I hmakhaw ngaiin ka ti ve a" a ti sap a.

"Nia, ka hria alawm. Ka lawm lutuk. Mahse, i nu leh pate pawhin eng angin nge min ngaih ang? Keima'n tihtir lo che mah ila, ka tihtir angah che an ngai ve thei asin. Rosum emaw, sum leh pai emaw hi ka neihchhan che a nih loh kha.." ka ti a.

"Ka sawi alawm chu'ngte chu. Nangmah min tihtir a nih loh ziate chu an hre vek ang chu."

"Chu pawh nise, thil țha ber a ni lo alawm. Midang phei chuan hria se engtinnge a rik chhuah ang. 'An mo chuan an in leh lo a chuh' ti te pawhin a ri daih thei asin. Thlakhat em pawh kan awm tlin hmain"

"Chutiangin khawiah mah a ri chhuak lovang. Hlauthawng duh suh"

"Hlauha hlauh loh lam pawh a ni chiah lo. Thil țul ber ni pawhin ka hre lo. I hminga awm tho a nia, engkim hi ka ta vek tho alawm. Ka hminga awm aichuan i nu leh pa hming pawhin awm se a mawi zawk a, ka duh zawk tho tho. Anni'n min hmangaih a, min duhsak em em a, chulai kara an rilru tibuai zawnga awm kha a țha lo ka ti"

"A ni khawp mai. Pakhatah chuan tunlai kan khawvel hi a țawp tawh em a, nakinah inchuhbuai te ka hlauh vang a nia."

"I hminga awm a nia, i nupui ka ni bawk a, engmah buaina tur a awm hleinem. Tin, i u te pawh mi puitling tak an nia. Chutianga mi tibuai tur chi an nih loh hi." ka tih sak a.

Chuta chin chu buaina kan nei ta lo.

Thlakhat chawlh ka hman zawh hnu chuan chawlh reng theih ni bik ngawt heklo hna lamah chuan ka chhuahsan leh lo thei ta lova. Amah ngaihtuahawm leh vilrawt ngai  nih loh vang chuan rilru nuamin kalsan lo mahila a zia tak pawh a awm.

ART centre lamah regular takin kan kalpui a, en mai chuan positive a ni tih a hriat tawhloh. A natna inhretir rilruna kha a reh chho ta deuh bawk a, a nitelin hma kan sawn a ni ber mai. Amah pawhin positive a ni tih a pawmthiam ta viau. Chu chuan hmasawnna nasatakin amahah a thlen kan ti lo thei lovang.

Chutiang ni lo se, rilrunain awm reng ta se chuan a tlin lo thuaiin ka ring.

Tin, chhungte enkawlna a dawng țha em em a, an hmangaihna ringawt pawh dam sawng sawngna tham tur hial a mawi a ni. A natna mai piahlamah a harsatna awm zawng zawng nen a chhungte hian an hmachhawnpui vek a tih loh theih loh. Chu pawh mahni hmaa a lum dan ang anga bei ngawt lovin mithiam te rawnin anni kaihhruaina mumal tak hnuaiah lehnghal.

Chhungkaw inhmangaihna hi damdawi mum lian ber a nih em loh pawhin a pathumna aichuan a te bik hauhin ka ring lo.

Thi mai tura inngai tawh chu enkawlna țhatak a dawn vangin thih mai a tum ta lo tawp mai! "Hetiang a nih chuan pa ka dam reng ang tiraw?" ti a a pa a zawh țum phei chuan mittui nen a nih kha an pafa pawhin an inchhan ni.

Chhungkaw boruak pawh a nuam ta, natna leh hrehawm bik awm lova kan vaia harsatna kan han hmachhawn meuh chuan a engduak duak a ni ber mai.

Ka nu leh pa te tak pawhin an makpa AIDS vei chu intihtheih nan tak an hmang emaw tih mai tur a ni ta hial mai! Midang zirtirna remchang a lo chang zo ta.

HIV/AIDS awarness campaign naah kan kal dun fova. Mahse, keimah zawk hian zawhna ka dawng hnem zawk ziah. 'I hlau lo mi?' 'I inchhir em?' 'Engtinnge nupa nun inhman?' tih chu zawhna tlanglawn leh kan pumpelh ngai loh a ni.

Ka tan erawh chhan harsa a awm lo thung. Ka hmangaih TKL enkawl a, a tana nun ka hmang thei hi ka lawm a, ka hlim em em asin.

Ka hmangaih miau si a.

Enteh, damchhung rei lo te hi maw tu te pawh hian kan thlahlel țheuh asin. Khumbeta natuar mêk leh hriselna țha tak nena infiamna mualzawla chakna chang zo chiah thleng hian...

Chuti a nih mêklaia HIV/AIDS veite i endawng a, hlauhna mitmeng nena i thlir hian an taksa tan natna hrik i thun belh a ni tih i hria em le? He'ng enhrannate vang hian a vei tih inhria ngei pawhin thupbo an duh phah hial asin! Chu thil chuan tihkiam a hnehin a tipunlun thei zawk a ni tih i ngaihtuah ngai si lo.

Natna hlauhawm a nih changchawia i invenluatah an rilruna tur i ngaihtuah ngai si lo. Hmangaihtaka enkawl mamawh ngawih ngawihtu hmaia chilchhak tawh a liama la ben zui hram hi a lutuk deuh tawh lo maw?

STOP AIDS keep the promise

©__________[ɐʞızɹɐp]__________®

[for TKL chu kan chhiar zo ta. Chhiartu zawng zawng te chungah ka lawm hle. A ngaihnawm tih satliahah tawp mai lo se. Awarness atan ziah a nih angin tuemaw tal chuan hlawkna pakhat tal inchharchhuah ka duh hle a ni.

Keipawhin ka hlawkpui viau. Ka thilziah tawhah hetiang ang em em a mi thuziak dang rawn nasat leh bihkual nasat ka neilo. Ka phaktawk leh hmuhphak chu ka bihkual nasa ve viau, google thlengin mawle.. Inhlawkpui loh pawhin keichu ka hlawk tawh tho tho!

Doctor RL Sanghluna, Senior Medical Officer, Presbyterian Hospital thuziak ka la chhawng hnem hle mai, ka dil hauh lo lehnghal a, min ngaidam mawlh teh se.]
©__________[ɐʞızɹɐp]__________®