ARINZUALI

_____________                     _____________

                         Arinzuali

              *P.C Malsawmzuala

                         4.4.2016 

"Pastor Sailiana fanu kha maw...!! Drug addict kha? Aids vangin a ni lawmni a thih?" chu chu Arinzuali boralnia a chungchang mi tam zawkin an sawi dan chu a ni.

A pa Sailiana chu Mizoram Synod hnuaia Pastor niin a pa bialvawn avang hian Zoram khaw engemawzatah an inphurkual ngial tawh a. Chu chuan a zirna kawngah a ti hnufum deuh e tih mai loh chu sawi leh i a nei ngai lo. A rualpui te aia pawlhniam zawka țhut chu hrehawm ti ang pawhin a lang ngai chuang lo. A hmabaka a tihtur chu țha takin a ti mai țhin.

Pastor Sailiana chu a pension hnaih tawh dawn lamah khawpui chhung bial pakhat vawng turin ruat a ni a, thingtlang lama awmkual hnem zawk tih takah Pu Sailiana chuan khawpui chhung bial vawn chu chakawm viau mahse a huphurh ru hle mai a. Tisa lama mahni aia dinhmun sang leh hawiher, khawsazia pawh in ang lo tak mai te thlarau nun han venpui chu a zâ zak lo a ni. 

Synod Inkhawmpui a zawhfel a Krismas te an han hman zawh hnu chuan bial hluite nen in mangțhain khawpui lamah Arinzuali te chhungkua pawh an inphur lut ve ta rawih a, hetihlai hian BA chu IGNOU hnuaiah a zo fel zawt chauh a la ni a, Aizawla awm chuan MA te pawh MZU lamah kan zirzawm ang chu tiin a rilru pawh a inkau ru ve ran a. Mahse, tunge hmalam hun hrelawk thei ngai le..?

A huphurh ang em chuan Pastor Sailiana pawh chuan a bialthar chu an boruak hap a na lovin an hre hnuhnawh leh deuh a. Midang hmachhawn leh insawn kual țhang tihtakah an chhungkua pawh chu karlovah an tlangnel nghal thuai a.  Arinzuali pawhin a ze pangngai bawk chhuahin KȚP leh kohhranah a tlangtla nghal hle a, ani zawng țhenrual siam kawngah pawh a ngaihtuahawm loh hle si a.

Kum chanve zet zawt an awm tawh ang tihah chuan KȚP te leh VOLCOMH țangdun chuan Aizawl khawpui chhunga Hmeichhe humsual dai te nen hun hmanho programme a ruahman a, Branch Committee member baka thlanbik mi tlemte zingah Arinzuali pawh chu a tel ve hlauh mai a, zanriah kilpuia zanlamah an puala hun hmanpui turin ruahmanna an siam a.

Thawhlehni tlai dar 3 vel ațang chuan a che chhuak tura te chu an kohhran hall velah chuan an buai viau tawh a. Inhnuailamah Pavalai Pawl lamin mi 60 vel eitur buatsaihin hâr an vil mup mup bawk. Hall kilkhatah chuan zanlam Programme-a zaitur Ngaihawma pawhin Hollow Guiter nen 'Ka dawn țhin rairah kan nun, tuarthiam a har ana lua e...' a lo ti vang vang bawk a. Țhutthleng remfel leh Dawhkan hnûk thawm nen chuan tu khaw kha in an uksâk lem hlei lova!

Dar 4:30pm ah chuan VOLCOMH lam member mi pariat lo kal te leh KȚP lam te chuan zanriah kilhovin an hmalak dan tur leh ruahmanna hrang hrangte an sawi hova. VOLCOMH lamin ruahmanna an siam ang chuan member te ințhen darhin a theih anga zau khawpui chhung tuam a, harsatna bik a awm loh chuan zan dar 8:30 a kohhran Hall a Hmeichhe humsual dai te hruaikhawm chu an ti tlu ta a, VOLCOMH lam hian an 'List' a hmeichhe awmte hrilhlawk an neih hlawm bawk avangin harsatna lutuk awm turah an ngai lem lo bawk.

Group 8 ah ințhenin, VOLCOMH lam member pakhat zelin an hova Dar 5:20pm velah chuan an chan lam veng țheuh pan chuan an feh chhuak ta hlawm a. 

Arinzuali pawh Davida (Field Worker, VOLCOMH) groupah awmin an branch Asst. Secretary  Pu Rimawia nen an pathum chuan an chan lam bial pan chuan an inzui chhuak ve ta kha a nia.

Davida chu an hnalam tihtakah chinchang a hriain a experience nuihzatthlak deuh deuh ațanga huatthlala tak tak thlengin sawitur a hre hle mai a. An nui hova, zawhna lah an ngah dun nangiang mai. Veng keltilah, mi inhnuai ril deuh deuhah te chuan an kal kual zel a, dar 7 a rik meuh chuan mi pali lai an hruaichhuak thei ta mai a. Hlawhtlinna chikhat chu a ni ta phawt e.

An sawikhawm a, an ngaihtuahho ngial pawhin midang beisei tur awma an hriat tak lovah chuan an țhiante motor(hemi zan bik atana KȚP in an hman) chu chahin an kohhran hall lam pan chuan an inphur haw ta a.

An nula hruai pakhat chu Hall an thlen thleng pawh chuan a țawngtlem hle tih Arinzuali chuan a hai hauh lova, theihtawp chhuahin han be lum lam viau mahse a sawngsawhlawt teh chiamlo hle.  A thleng hmasaho chu a țhenin chaw an ei a, a țhen an lo inhau bawk a! An chikim sawt viau ni tur a ni.

An lo thlen belh zel a, fehchhuakho an lo thlenkim meuh chuan mi 20 chuang mah tur hi an rawn ho khawm thei a. Rui nawi deuh nen an boruak a chi chawm hle a, khap sen an ni lova, khap hleihtheih pawh an ni hek lo.

Chutiang boruak zi nuaih nuaih karah chuan a bula țhu chu Arinzuali chuan a thlir vang vang a, sawi mai tur haihchham khawpin a rilru chu a bula țhu titi sep sep chuan a tihdanglam sak a. "Hetiang programme in ruahman țhin hi a țha khawp mai, keini ang chhungkaw belh tur nei lo tan phei hi chuan a hlu em em țhin. Mahse, kan thiltih leh chin țhin te hi zankhata sim leh siamțhat thut theih a ni si lo a nih hi...a tam zawk hi chuan zanin hian inrawngbawlna hlen țha hle-ah leh hlawhtling ta viauah inngai mai thei, vawihnih khat țawngțainaah te min han hrezui ve leh bawk ang a... A! In ti țha viau e" âm zetin boruak a hip lut ham ham a.

Chutih lai chuan dawhsanah chuan Ngaihawma lo ding chhuakin ngunthluk leh luangkai fahran mai hian -

"Ka dawn țhin rairah kan nun

Tuarthiam a har a na lua e

Mim ang kan lo piang ve na a

Chun leh zua lu tihaitu maia'n

Muantu kan ngai puitu kan ngai

Chhantu kan ngai an awm silo

Mifel rual awmkhawmhote zingah hian

Kan tan hmun a awm ve silo

Keini zawng hremzia reng kan ni

Kan thiltih man chauh hmu kan ni

Aw Isu, Davida fapa

Min khawngaih la, min kalpel lul suh

Sualneilo chuan min deng rawh se

Isu, i ram i thlen hunin

Min hrereng ang che kei misual ber hi

I tan ka nun hlan che ka duh

I tan ka nun hi ka hlan e

Tiin a rawn sa vang vang a.

"A dik chiah" Arinzuali chuan a rawn ti chhuak phawng a! A hmalama mite pawh maktiin an rawn hawilet hau hlawm a. Eng nge dikchiah a tih chu tu'n an hriatpui mang bawk si lo.

A bula țhu ngei pawh chuan hriat  chu sawiloh makti thlirin a thlir ve tho mai. A ngaihtuah mûk lutuk leh a hlathu lo inzûl chho vel chu a ni ber awm asin a rawn auchhuahpui tak ni. 

A hnulama programme an hman chu a benga rawngah a lut lo kher mai. A ngaihtuahna chu kawmin thildang reng a ngaihven thei lo. An intifel zova an quarter lam pana a kal meuh chuan dar 11 a lo pel duai tawh a. A pa lehkha chhiarna room tihloh chu a lo thim țhiap tawh a.

A pa lehkha chhiarna roomah chuan a lut tlang nghal a, a pa chuan, "E Mate, i lo haw tawh maw.. i nuamsam lo em ni i hmel a va dik lo ve?" a lo var a. "Ka țha lawm pa, mahse, zanin chu ka rilru a dam thei nganglo a ni" "Aw..animaw, i hmelah a lang reng alawm ava zia lo ve engthil nge ni ngai a?"

"Zanin kan programme hman ațang khan misual leh mihlâ ni a kan hriatte hnen thleng phaka rawng kan lo bawl loh zia ka hrechhuak a, rún dalah mawihawih zawngin hmaiphihna ang lek fangin an tan hian rawng kan lo bawl țhin a nih hi mawle.  Programme te kan han siamsak ve țhin tak naa hmangaihna thinlung tak tak puin kan en leh mang bawk si lova. Engmah an hai bik si lo...a huhova hmalak theihna chinah, hmaitlang inrual pâtin luhchilh tak tak duh mang si lovin kan hmangaih a... Hmangaih tak taktu an mamawh a ni pa.. An tan hian ka penchhuah a ngai a ni, a harsa ang tih ka ring. Mahse, ka lam ațang tur hi Engkimtithei leh ka chhungte in awm tih ka hria, ka ti theiin ka ring."

A pa chuan a tarmit muangchanga lakthlak pah chuan a chil an lem khulh a, "Mate, Pathian rawn phawt ila, Anin țha a tih chuan i kawng tur chu a ruahman  em em ang. A hnena kan thlen phawt hi kan tih theih hmasak chu a nia sin," a ti chat chat a.

Zanlai dar 12 tlangah chuan an pafain țhingțhiin Pathian an dawr dun ta a..

An fanu ina a awmtlem lutuk chu Arinzuali nu chuan a hrethiam lo viau țhin a. Khak lah an inkhak hnem na rawh e. A fanu lahin eng hehuah a ngai duh bawk si lo. Apa lahin thutak hlatakah alak sak duh mang bawk si lova.

"Miin 'Pastor fanu nawhchizuar' an tih thawm te hi i hre ve lo em ni? Zahthlak zo zai lutuk mai. Ruihhlo zuar, Drug addict an tih te hi engtinnge i haider theih a? Pathian thu a sawi dur dur a, fate engmah ni si lo an tih che kha...a zahthlak em em lutuk tawh," tiin an pa bulah chuan a lo ang hlak hlak a.

Pu Sailiana lah chuan pip e pup e a ti lem hlei lova. Chu chuan annu chu a ti thinur zual lehnghal rawl nen. "Lo haw leh rawh se Home-ah ka dah khawp ang, i phal emaw phal lo emaw i nihna nen pawh a intu lo zo zai tawh. Chhungkua kan mualpho zia te hi engtinnge i ngawihpui hmiah theih le. Țhenawmte rawn chuangkai țha duhtawh lo chu sawi loh, kan vua leh vangte takngial pawn min tlawhserh tawh hi..."

"Amá, țawngțai tam deuh teh khai... i rilru a hah emai," a ti dam dup a.

"Ka țawngțai alawm mawle, țawngțai ringawta thiltih awm si lo chu awmzia a awm lo a nih hi. Kan țawngțai saka zarah a addict thei hram kan ti mai dawn em ni?" 

A fanu awmzia a hrilhfiah hnu chuan țawngțaina room lam pan chuan rilru hrehawm takin an kal dun a.."Matei hi kan ta emaw kan lo ti țhin a, mahse min petu hian kan ta a nih loh zia min hriattir țhin. A duha a hman atan a lo pianhlimah kan hlan tawh a, tunah hian a duhnaah a hmang ve ta a nih hi. Leidanah chuan kan fanu a ni ngei a, neitu nihna erawh Lalpa ta a ni. Mite sawichhiatna vang mai maia chi ai leh buai tur kan ni lova, a rawngbawlsak Pathianah hian ani zawng a chiang em a, kan tihtheih bakah hian a awmpui em em ang tih ka ring tlat a ni. Mite elrel leh sawichhiatnate kan  inbawhbeh tir a nih chuan kan zui Krista tan hian mi rinawm kan nilo palh ange. Ani chuan a nun a hlan asin..." a ti ban chat a.

Ni a liam a, kâr nen. Arinzuali chuan nula țawp leh țenghneng fe fe hi a hruai haw zut reng a, chungte chu an țhenawm hnai te tan lah sawichhiatna remchang a chang zel si. An chhungkaw nun chu a chep tak zet.

Thiamthu sawiduh ni se sawi tur an va ngah dawn tehlul em! Mahse, an fanu chuan thiamthusawi a awih hauh si lo. 

Fûr lai a ni a, an fanu chu ngaihtuah viau mahse tihngaihna tak an hre bawk si lo. A khat tawk chuan a țha em tih zawtin an han phone leh ngawt țhin a, țawngțaina ngawt lo chu innghahna tur an nei si lo. An fanu an ngaihtuah vanga mut hmuh mumal loh an ngahzia chu sawi pawn a siak awm love.

Zinglam dar 3:00 bawr vela an doorbell ri lauh lauh chuan Pastor Sailiana thinthi mang lova mu chu a ti harh chiang kher mai. A fanu a lo haw a nih ringin hmanhmawh deuhin kawngka lam chu a pan a, a fanu hmuh inbeisei taka a han hawn chuan nula la naupan hmel tak hi huh hnîng hniang hian kawngka bulah chuan a lo ding khur hlak hlak a, "Pa Sai, Arinzuali a tlusual a, Casualty-ah a awm mek!!" a ti ta mai a!!

Hmanhmawh baklengin Casualty chu an pan a, an fanu cherțhiak mai leh eițha ei lo ang mai dawldang tak mai nuisang chunga a hnukchat mek chu an han thlir a ni ta ringawt mai. A nu a insum zo lova, a pa lah chuti bawk.

Thei leh thei lo chuan a rawn țawng chhuak a, "Nu, ka pa.... ka chhuang tak zet che u........ Nangmahni vanga chhandama awm mi tam takin....... vankawtthler mawiah khian an lo hm...hmuak dawn che u asinnn....Nangni hi nei lo che u ila khang zawng zawngte kha ka țanpui thei dawn si lo. Mite hmuhsit leh endawng Pastor chhungkua in din ngam.....hi a theihnghilh......dawn em ni?..... ka kal a hun ta... van Angelte min hruai turin an lo kal tawh e. Ka hmangaih che u...." nutling mangang țap riin a zui nghal a, Doctor leh Nurse duty te erawh mak tiin an ka hau thung a!

Khûn khân zet maia Bialtu Upain vuina a hman zawh hnu chuan chhungkaw lam aiawha thusawi turin a pa a lo dingchhuak a. "Ka fanu hi Drug Addict a ni lo. Ruihhlo zuar pawh a ni lo... a rui ngai hek lo...." a ngawi vang vang a, mipui erawh an phun sep sep thung a. 

Insehruh țeuh chung chuan, "AIDS vei in ti maw khah... a boral hma kara a thisen exam result hei induh chuan a en theih e" tih pahin a rawn lek chhuak va va a. Phun ri chu a tam sawt hle a. "Dikna nei lo misual vuiturin in lo kalkhawm a ni mai thei e, mahse, vawiina in vui liam tur hi kei ordained pastor ai pawhin a thianghlim zawk asin. A rawngbawlsak Pathian aia lansarh a duh ngai lo....." a țhu hnawk a, engmah sawi chhunzawm thei a ni lo. A țap tlawk tlawk a.

Kawngkhar bula țhu, nu dawlhkai zeh zuah chu a lo ding var a. "Arinzuali zara damna chang a, chhandamna hial chang ka nih vangin vawiin hian din ve a țul tlat a ni. Kum khat chuang liamtaah khan ruihhlo vanga buaiin mahni thianghlimna hial pawh hum zolovin hun ka hmang țhin a, Arinzuali nen hian kan intawng chhova, atirah chuan keimahni ang thova khawsa ve emaw tiin ka ngai pawimawh tehchiam lova. Mahse kan han inhmu ngun deuhva keimahni ang mai chu a lo ni hauh lo mai a! Eitur te min ngaihtuahsak a, țawngțaina nen hun min hmanpui awl lova, theihtawp chhuahin kan țhatna turin min enkawl a, kan tan chuan Vantirhkoh tih loh rual a ni lo. 

Kan khawsak ang angin a khawsa ve mai zel a, kan riahna riakin kan ei ang a ei ve mai chang lah a tam bawk. A nunah Isua hmel kan hmu a ni. Amah kaltlanga Pathian hnathawh vanga dam hi engemawzat kan awm a ni. Chutiang a nih mek laiin a hun tawp thlengin amah țanpuitu tura kan rinzawk te chuan endawngin Drug addict mai pawh ni lo, AIDS hial vei anga in lo ngai hi pawmthiam a har kan ti em em a ni. Mahse, 'Zawlnei chu a ma khuaah chawimawiin a awm ngai lo' an tih ang deuh khan hriat miau loh chuan a pawng a puia indem ngawt hleihtheih pawh a ni bik chiah lova. Chutih rual chuan mi tam tak tana damna thlentu leh chu damna ngei chu a chhawrtu ka nih avangin a chanchin țha lo lam ringawt hmanga in vui liam tur hi ka ngai ngam ngang lova ni.

Tehna leh bûkna hrang hrang hi mihringte hian kan khai zung zung a, a engamah bulfuka hriatchian kan tum ngai bawk si lo. Mi chanchin chhe zawng ringawt kan tuipui em em a, a țhalam kan haider tlat zel maite hi insiam țhat kan ngai hle a ni. Arinzuali ngei pawh chutiang tuartu te zingah chuan alo tel ve reng a! Amahin emaw, a chhungte pawn heti teh hrepa mualpho lo hian pumpelh dan an hre ngei ang. Mahse, mahni indahțhain a thiltihah an chiang hle a ni tih a lang reng a. Mi hmuha langsar leh hriatpui china rawngbawl ringawt hi a tawk lo a ni tih an hrechiang hle a ni. 

Min hrethiam ula, invengin tihdan phung chu innei ngeiin ka ring a, amaherawh chu Arinzuali hun hnuhnungah hian a kaihhruai țhin te leh a enkawl țhin ten thlanmual thlengin a ruang hi zawn kan duh a. Khawtlang hruaitu te pawhin min remtihsak kan beisei a, chu chu a chanchin tlangpui sawi pahin kan ngen bawk che u a ni."

Hmeichhe 20 rual zet mai puanduma lukhuh te chuan Arinzuali ruang chu an rawn zawn chhuak ta a...

Mahni nun aia midang damna tur ngaipawimawhtu, a vengten hmusita an nuihsawh ngei mai chu a chatuan ropuina tur hmun panin an thlah liam ta a ni...

©_______[ɐʞızɹɐp]_______®